Теріні өңдеу

Презентация қосу

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
СЕМЕЙ ҚАЛАСЫНЫҢ ШӘКӘРІМ АТЫНДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ

Теріні өңдеу
ОРЫНДАҒАН: ЖУНУСОВА НАЗЕРКЕ
ТЕКСЕРГЕН: БАУЫРЖАНОВА А.З
МАЗМҰНЫ:

1. Жібіту
2. Шелдеу
3. Күлдеу және жүнсіздендіру
4. Пикельдеу
5. Илеу
4. Қорытынды
5. Пайдаланған әдебиеттер
ЖІБІТУ ПРОЦЕСІ

•Мех және былғары шикізаттарын
сумен өңдеуді - жібіту деп атайды.Жібітудің
мақсаты – шикізатты сулану дәрежесін
және микроқұрылымы жағынан мал
денесінен жаңа сыпырылған күйіне
мейлінше жақындату, яғни «жас тері»
қалпына жеткізу.

Жібіту дұрыс жүргізілген кезде шикізаттардан а қуыздық заттарды аз
шығындай отырып, толық және бірқалыпты суландыру қамтамасыз етіледі,
сонымен қатар шикізаттардан мүмкіндігінше барлы қ натрий хлоридін ж әне
басқа да консервіленген заттарды кетіріп, шикізаттарды бактериалды қ әсер
етуден қорғауды қамтамасыз ету керек (әсіресе мех терілері үшін).
ЖІБІТУГЕ ӘСЕР ЕТЕТІН ФАКТОРЛАР
•
•Су температурасы 10о-20оС болу керек. Төменгі температурада
жібіту баяу жүріп, тері сапасын төмендетеді, ал жоғары
Су температурада- тезірек өсіп, шіріткіш бактериялар көбейеді.

•Судың мөлшері жібітіп жатқан теріден 6-7 есе көп болады.
Су
мөлшері

•1 л суға 30-50 г тұз қажет. Жібітуді тездету үшін басқа да өлтіргіштер
Өлтіргі ретінде - сілтіні, өте қатты кептірілген шикізатқа әлсіз сілті
ш (кальциленген сода, аммиак бұлар 1 л суға 1г кетеді) пайдаланады. Тері
біркелкі ылғалдану үшін жүйелі түрде араластырған дұрыс.
заттар
ШЕЛДЕУ
•Тері әбден суланғаннан соң, оның майлы және бұлшық ет қабаттарын
біріктіретін тін талшықтар мен шел қабаттарын шелдейді. Б ұл үрдіс «шелдеу» деп
аталады. Шелдеу екі рет жүреді: бірінші жібітуден со ң, екінші илеуден кейін. Бірінші
шелдеу пикельдеуге теріні дайындайды, жақсы иленген тері қышқыл мен ас тұзы
ертіндісін жақсы сіңіреді. Шелдеудің екі әдісі бар: «кесу» және «қырқу». Бірінші әдіс
өткір құрал көмегімен орындалады. Бұл әдіс кезінде терінің шел жақ май қабатын
лезвиямен кесіп алмау керек, ол үшін ұқыпты және мұқият жасаған дұрыс. Қырқу
әдісінде шел жақ май қабатын қырқып, сосын жартылай өткір құралмен өзеңнен
бөлектейді.
Жас терімен жұмыс істегенде, кейде
қабыршағын айыру қиынға түседі. Бұндай
жағдайда теріні кішкене
борпылдақтандыруға болады. Бұл үшін
терідегі еттерді тазартып, теріні ң,
бахтармасын аздап жуып, бахтарманы
бахтармаға беттестіріп, қосақтайды, оның
көбірек тұрғаны жақсы. Бұл операция сәтті
өту үшін, 15 қосақталған теріден аз болмау
қажет. Сосын теріні тығыздау үшін үстіне
жүк қойып, 20-40 сағатқа қалдырады.
Шеберханада төмен температура және тері аз
болса, престе көбірек ұстайды. Жылудың
әсерінен бахтарма созылады да, шелдеу оңай
жүреді. Толық созылған бахтарма кірлеу сұр
түске боялады. Егер аз тері өнделіп жатса,
оны қосақтап қоюға болмайды, теріні
жайған бойы 20-30 сағаттай суда қалдырады.
ЖҮНСІЗДЕНДІРУ ЖӘНЕ КҮЛДЕУ

Жүнсіздендіру үрдісі (терінің
түкті жабынын кетіру) екі
сатыдан тұрады:

1. Алдын-ала жүннің және
терінің беткі қабатының
қыртысының өзеңмен
байланысын әлсірету;

2. Жүнді жүн алатын машина
арқылы механикалық
жолмен алып тастау.
Түк пен қыртыстың өзеңмен байланысын
алдын-ала әлсірету үшін химиялық немесе
ферментативтік әдістер жүргізіледі.

Химиялық әдістермен жүннен арылту
кезінде, (шикізаттарды сілтілік
реагенттермен өңдеу) терінің астар
жағына жағатын қоспаны немесе жүннен
арылту мен күлдеудің біріккен әдістерін
пайдаланады.

Жүнсіздендірудің басқа әдісі - жүн түгін бір
жола жою (еріту). Химиялық әдіс арқылы түктің
өзеңмен байланысын әлсірету немесе түкті түгел
жою кезінде жүннен химиялық реагенттермен
әсер ету, түктегі кератиннің дисульфидті
байланыстары арқылы жүргізіледі.
ПИКЕЛЬДЕУ

Пикельдеу - былғары жартылай
фабрикаттарын илеуге даярлау
үшін және өзеңнің талшықты
құрылысын жұмсартып сонымен
қатар, мех терілерінде илеуге
даярлау үшін қолданылады. Бұл
процесте тері өңдеу пикельде
яғни, өзеңнен коллеган
талшықтарын кептіру мен
борпылдақтар, АС ТҰЗЫ мен
ҚЫШҚЫЛ ЕРТІНДІСІНДЕ
жүреді.
Пикельдеуді жарғақты консервіленгенде де
қолданады. Былғары өндірісінде пикельдеу
үшін күкірт, кей кезде сірке қышқылын, ал
мех өндірісінде күкірт және сірке, көбінесе
құмырсқа қышқылын, қолданады.
Қышқыл тек өзең бетінің
борпылдақтануына әсерін тигізеді. Бейтарап
түз ретінде әдетте, натрий хлоридін
пайдаланады. Тұз теріні ісіндіреді де, кейін
жарылуына әкеліп соғады.
Ертінділер келесі концентрацияға
сәйкес болғаны жөн: H2 SO4 - 9-
12 г/л, ас тұзы - 50-60 г/л.
Оптимальды температура 25-28оС,
жібіген және шелденген теріден
ертінді 5-6 есе артық болады.
Теріні пикельдегенде орташа 10-12
сағат ұстайды, егер оның
температурасы мен
концентрациясына параметр
қойылса, тіпті бірнеше күн жатса
да ештеңе етпейді.
ИЛЕУ ҮРДІСІ
Илеу - былғары мен үлбір
өндірудегі ең мағызды
үрдістердің бірі болып
табылады. Былғары өндірісінде
бұл үрдіс өзеңнің қасиетін
түбегейлі өзгертеді, оны иленген
былғарыға айналдырады, ал
үлбір өндірісінде өзеңнің
қасиетімен бірге, ішінара түкті
де өзгертеді.

Илеу үрдісі - шикі теріден
алынған жарғақтың былғарыға
айналуын айтады.
Илеу үрдісі екі кезеңнен
тұрады:
• илегіш заттар адсорбцияның әсер
етуінен жарғақтың талшықты
Физикалық құрылымының қалыңдығына енеді,
яғни талшықтың бетіне жиналады
және олардың арасындағы бос
кеңістікті толтырады.

• жарғақтағы коллаген, берік
Химиялық қосылыс түзе отырып, илегіш
заттармен әсерлеседі.
ИЛЕНГЕН ТЕРІЛЕР
• Өсімдіктермен илеу
• Минералдармен илеу
• Синтанмен илеу
• Сульфитцеллюлозамен илеу
• Аралас илеу
• Маймен илеу
• Лайкамен илеу
Пайдаланылған әдебиеттер:

1. Былғары және мех технологиясы: оқу құралы / Б.Қ.
Әсенова; А.Н.Нұрымхан, А.Н.Нұрғазезова.- Семей:
Шәкәрім атындағы СМУ, 2008.- 123 б.

2. Былғары және тері технологиясы: оқулық /
Ө.Мәдиев, Қ. Айтөленова.-Астана: 2010.-215б.

Ғаламтор ресурстары:
http://ansya.ru
https://kk.wikipedia.org
http://kzbydocs.com/
Назарларыңызға
рахмет!

Ұқсас жұмыстар

Тері және оның құрылысы

Былғары өндірісінің сызбанұсқас

Бағалы аң терісін сұрыптау, сақтау және сату

Терінің құрылысы

Теріні жүннен арылту

Бағалы аң терісінің жартылай өнімдерінің тауарлық қасиеттері

Теріні жібіту. Теріні жүннен арылту

Иленген тері бұйымдарының ассортименттері

Былғары шикізатының ақаулары

Жүн және тері, ішіктік шикізаттардың микрофлорасы. Ет және тері, ішік шикізаттары өндірістерін ветеринариялық бақылау. үрдістер. Қиды биотермиялық өңдеу

Пәндер