Аталық жыныс жүйесі

Аталық жыныс
жүйесі
Жоспар:
1. Жыныс мүшесі

2. Жыныс мүшелерінің құрылысы

3. Жыныс мүшелерінің атқаратын қызметі

4. Шәует

5. Буылтық – несеп шығаратын без

6. Ұма

7. Аталық без
Жыныс мүшесі (penis,
phallos — грекше; ) —
копулятивті мүше, үңгірлі
денелерден несеп шығару
өзегінен тұрады. Мүшенің
артқы бөлігі шат сүйегінің
алдыңғы бетіне, жыныс
мүшесінің түбірін(radix penis)
құрай бекиді. Денесі (corpus
penis) және басы (glans penis)
болады. Жыныс мүшесінің
терісі жұқа, қозғалмалы,
басына өтерде күпек басы
қосарланған түзеді. Басының
жоғарғы
жағынданесепшыгару
өзегінің сыртқы тесігі (ostium
urethrae externum) ашылады.
Аталық жыныс мүшелерін
сыртқы және ішкі
мүшелер деп 2 топка
бөледі.
Сыртқы
аталық
мушелеріне
- ұма және жыныс
тық мүше жатады.
Ішкі
аталық жыныс му
шелеріне аталық
бездер, оның
қосалқы бөлімдері
(ұрықшығарушы
өзекшелер,
ұрықтық
көпіршіктер,
сыңар қуықасты
безі) жатады.
• Шәует шығаратын
түтігі (ductus deferens) —
жұп мүше, ұзындығы 40-50
см, диаметрі 3 мм-дей,
құрамындағы шәует
шылбырымен шаптың
өзегінің сыртқы тесігіне
барады.
• Оның 4 бөлігі бар:
• 1) ұмалық (pars scrotalis),
• 2) шаптың беткейлік
сақинасына
өтетін шылбырлық
бөлігі (pars fimicularis),
• 3) шап өзегіндегі шап
бөлігі (pars inguinalis),
• 4) тереңдегі шап өзегінен
қуықасты безіне
дейінгі жамбас бөлігі (pars
pelvina).
ығаратын
ығаратынтүтік
түтікқызметтері
қызметтері
Шәует шығаратын түтігі өзекті өтіп, иіліп
және кіші жамбасқа өтеді. Шәует
шығаратын түтігінің қабырғасы шырышты,
бұлшықет және дәнекерлі қабықтардан
тұрады. Оның қасында соңғы бөлігі
кеңейіп, шәуеті шығаратын түтіктің кең
жерін құрайды (ampulla ductus defcrentis),
ал сонан соң ұрық шығару түтігімен
қосылатын жіңішке өзекке өтеді. Мұнда
шәует шашатын түтік (ductus ejaculatorius)
бар. Ол қуықасты безінің артынан қисая
өтіп, несеп шығару өзегінінің алдыңғы
бөлігіне ашылады.
• Шәует бездері (vesiculae seminales;) –
қалта тәрізді түтікті, ұзындығы 4-6 см,
қуықасты безінің үстінде қуықтың артқы
қабырғасында көптеген иілімдер мен
томпаюлары бар. Әр шәует безінің қуысы
сперма құрамына ақуызды сұйықтықты
көптеген қатпарлы камерадан құралған.
Бездің қабырғасышырышты,
бұлшықетті және дәнекер
қабықтардан тұрады.
• Қуықасты безі (prostata; ) — жамбастың
түбінде орналасқан, несеп шығару түтігін
айнала қуықтың астында орналасқан.
Оның артқы беті тік ішекке, алдыңғы шат
симфизіне, бүйірі-артқы өтісті көтеруші
бұлшықетке жанасады. Безде
жоғарыға, қуықасты бөлігі (pars prostatae)
және алдыңғы, артқы, төменгі
латералді беттері және ұшы болады (арех
prostatae). Құрылысы бойынша бұл
бұлшықетті-безді, салмағы 20-25 г, екі
бөліктен тұратын мүше. Көптеген ұяшықты
бездері сперма құрамына кіретін секретті
жасайды. Несепшығару өзегінің алдыңғы
жағында шәует төмпешігі (colliculus
seminalis) бар. Оның тереңдеген жері —
рудиментті жатыр. Оның бүйірінен шәует
жасаушы түтіктер және
шығарушы түтіктің тесіктері (ductuli
prostatici) ашылады.
Қуық алды безі
шәует көпіршік
1- шәует шығарушы өзек
2-шәует көпіршіктері
3-шәует шашушы өзек
4-қуық алды без негізі
5- қуық алды безінің
медиальды беті
6- қуық алды безінің оң жақ
бөлігі
7- қуық алды безінің сол жақ
бөлігі
8- зәр шығарушы түтігі
9- қуық алды безінің алдыңғы
беті
10- қуық алды безінің төменгі
аралық беті
Буылтық — несеп
шығаратын өзек
безі (glandulae
bulbourethrales) терең
шатаралықтың
қалыңында көлденең
бұлшықет орналасқан,
яғни Аталық жыныс
мүшесінің кеуекті заты
денесінің буылтығында.
Олардың шығарушы түтіг
кеуекті бөлігі
(несепшығару өзегінің)
ашылады.
Ұма (scrotum; )- тері-бұлшықетті
қапшық, онда атабез өзінің
қосалқылары мен шәует
шылбырының төменгі бөліктерімен
орналасқан. Ұма қабырғасы 7
қабықтан тұрады: 1. ұма терісі
(dartis); 2. етті қабық (tunica
dartos); 3. сыртқы шәует шандыры
(fascia spermatica
externa) 4. Атабезді көтеретін
бұлшықет шандыры (fascia
cremasterica); 5. атабезді көтеретін
бұлшықет (m.cremaster) 6. ішкі
шәует шандыры (fascia spermatica
interna); 7. париеталды және
висцералды табақшалардан
тұратын тұйық сірлі қап (tunica
vaginalis testis) түзеді. Ұма қуысы
екіге бөлінген, олардың әрқайсысы
әр ата безге орын болып табылады.
Аталық
Аталықбездер
бездер
• ұманың ішінде орналаскан
терілі қалта. Ұманың ішкі
қуысы құрсақ қуысының бір
бөлігі болып саналады.
Ұрықтың дамуы кезінде ұма
құрсақ қуысында жатады.
Жыныс бездеріөзекшелер
арқылы ұма қуысына түскен
соң, ондағы дәнекер
ұлпамен тұтасып кетеді.
Бұдан кейін ұма қуысы
құрсак қуысынан бөлініп
қалады. Егер жыныс
бездері ұма қуысына өтпей,
құрсақ қуысында қалып
қойса, жыныс
жасушаларының түзілуіне
талық бездер
Аталық бездерқызметі
қызметі
• Аталық бездер ағзада екі түрлі
маңызды қызмет аткарады.
Біріншіден, олардан аталық жыныс
жасушалары
- сперматозоидтар түзіледі. Бұл
аталық бездердің сыртқы
секрециялық қызметі. Екіншіден,
аталық бездерден жыныс гормондары
(негізінен тестостерон) бөлінеді. Бұл
аталық бездердің ішкі секрециялық
қызметі. Сондықтан да жыныс бездері
аралас бездерге жатады. Аталық
бездерден бөлінген гормондар екінші
реттік жыныстық белгілердің
лық бездер
алық бездерқұрылысы
құрылысы
• Аталық бездер көптеген ұсақ ұрықтық
өзекшелерден тұрады. Аталық бездерде
жыныс жасушаларының жетілуі де, екінші
реттік жыныстық жетілумен тікелей
байланысты. Аталық бездерде жетілген
сперматозоидтар ұрықтық өзекшелері
арқылы алдымен ұрықтық көпіршіктерге
жиналады. Ұрықтық көпіршіктеріндегі және
қуықасты бездерінен бөлінген сұйықтық
шәует (сперма) деп аталады. Шәуетпен
араласкан сперматозоидтар зәршығару өзегі
арқылы өтеді. Ер адамдарда зәршығару өзегі
арқылы зәр заты да, шәует те сыртқа
шығарылады. Шәуеттің құрамында
сперматозоидтар өте көп болады. Мысалы, 1
см3 шәуетте қалыпты жағдайда 60 млн
сперматозоидтар кездеседі.
Сперматозоидтарда кез келген жасушаға тән
Аталық жыныс
(продольді кес
1- аталық жыныс
безінің шеміршегі
2- қосалқысы
3- аталық жыныс без
орталығы
4- аталық жыныс
безіінң бөлшектері
5- аталық жыныс без
бөлімдері
6- ақ қабықша
7- сыртқы қабық
Аталық жыныс бе
оның қосалқы
1- шәует шығарушы өзек
2- қынап қабаты
3- қосалқысының басы
4- қосалқысының денесі
5- аталық жыныс безінің
жоғарғы ұшы
6- аталық жыныс безінің
аралығы
7- қосалқы ұшы
8- аталық жыныс безінің
алдыңғы беті
9- аталық жыныс безінің
төменгі беті
Назарларыңызға
Рахмет!!!

Ұқсас жұмыстар

Жануарлардың аталық жыныс жүйесі

Қан айналым иннервациясы Жыныстық гормондар және олардың қызметі

Аналық жыныс гормоны

Жыныстық гармондар және олардың қызметі

Несеп зәр шығару жүйесі. Жыныс жүйесі

Жыныс жүйесінің эмбрионалдық даму көздері мен даму жолдары

Аталық жыныс торшалары

Бездің құрылысы

Таспа құрттар

ПАЙДАЛАНУДЫҢ АТАЛЫҚ МАЛДЫҢ ЫҚПАЛЫ

Пәндер