Қарым – қатынас адамдар арасында түсіністікке жетудің құралы ретінде

Презентация қосу

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі
Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік
университеті
Жаратылыстану – математика факультеті.

СӨЖ № 2
рым – қатынас адамдар арасында
а түсіністікке жетудің құралы ре

Орындаған : Шаймерден Б.А.
Т – 413 топ

Тексерген : Көшкімбаева Р.Х .
Тақырып бойынша анықтамалар :
Қарым-қатынас - субъектінің біріккен іс-әрекет қажеттілігінен
туындайын, өзараәрекеттерінің және өзараәсеретуінің арнайы формасы
Қарым-қатынас мәдениеті - қоршаған орта адамдарымен түрлі
жағдайларда дұрыс қатынас жасай алу, адамгершілікке т ән ережелер мен
нормаларды сақтау.
Қарым-қатынас құралы – бұл қарым-қатынас әрекеті жүзеге асатын
операциялар.
Қарым-қатынас өнімі – қарым-қатынас негізінде пайда болған
материалды және рухани сипаттағы түсініктер.
Қатынас - болмыстың және танымның нақты тәсілін белгілеу үшін
Аристотель енгізген термин.
р сө з і
ала насты ес,

Дан
ы
ы м -қат лды ем
р а п
«Қа дивиду омен де тісі
т е р ин к фен убьек
ір а д ам ин м етті ның с мес,
б у
әле ерек; о видті е тұтас
н ас акті - сқа к
р ым -қаты н байланы е түс іну де инди немесе
«...Қа а адамме қаны өзін ті р етін ік топ
к ер ек.» ьев
басқ е , ол бас йді, актив еу м етт ы алу Леонт
н д
түске және тең ді, яғни со
е л ә л
о ғамд А .А. д ың
қ д а р
ады үте дам етін
ұқсат ланысты к ды.» с а
рі б а й о р ы н С . Каг ан
қ ат ына е көрін .
ке кезде М. і
а рым- ретінд ттестіг омов
Қ ъ ект әреке .Л
су б Б.Ф
а тын ас - ө зара
м-қ әне
Қары біріктіру ж
арды лі.
адамд мыту тәсі дреева
да Ан
Г. М.
Күнделікте өмірде сан түрлі саладағы адамдармен қарым-
қатынасқа түсеміз. Қарым – қатынас отбасы мүшелері, достар,
іскерлік орта арасында орнауы мүмкін. Қарым – қатынастың
біздің өмірімізде алар орны ерекше. Ендеше, бүгін біз осы
тақырыпты жан – жақты зерттеп, қарастыратын боламыз.
Қарым-қатынас - қарым-қатынас психологиясының негізгі
ұғымы. Қарым-қатынассыз жеке адамның тұлғалық
қалыптасуы үрдісін, жалпы қоғам дамуын түсініп талдауға
болмайды.
Қарым-қатынас – адамдар арасында
бірлескен іс-әрекет қажеттілігін
туғызып, байланыс орнататын күрделі
процесс; екі немесе одан да көп
адамдардың арасындағы танымдық
немесе эмоционалды ақпарат, тәжірибе,
білімдер, біліктер, дағдылар алмасу.
Қарым-қатынас тұлғалар мен топтар
дамуының және қалыптасуының
қажетті шарты болып табылады.
Барлық кездесетін қарым – қатынастарды
үш түрге бөлеміз:

Қажетті қарым – Міндетті қарым – Ынтымақты қарым
қатынастар қатынастар – қатынастар

Туған – Жақсы достар
Мұғалім
туысқан арасындағы
мен оқушы,
арасындағы қарым -
дәрігер мен
қарым қатынастар
сырқат
-қатынас
Адамның өзара қатынасы күнделікті өмірде қажетті болып
тұратын жағдай. Көптеген ғылым, өнер қайраткерлері осы қарым
– қатынас адамдардың мінезі мен психологиялық өзгешеліктеріне
байланысты деп есептейді. Тіпті кейбір шетел социологтары
адамның өзара қатынасын өзгерту арқылы капиталистік елдердегі
тап күрестерін жоюға болады дейді. Расында, адамдардың өзара
қатынасы тұрмыстық жағдайға, әсіресе, кішігірім топта, ұжымда,
жұмыста адамдардың жеке басына әсерін тигізіп отырады. Біра қ,
адамдардың қарым- қатынасын тек өмірдегі халі мен к үйі
әлеуметтік, экононмикалық, саяси,т.б. факторлардың күшті
ықпалында болды.
Қарым-қатынас формалары:

Тікелей Жанама Тұлғааралы
қарым- қарым- қ қарым-
қатынас қатынас қатынас

табиғи бетпе-бет, сөздік қатысушылардың кері екі не құрамы өзгермейтін
және бейсөздік (ым, байланыс уақытын топ ішіндегі таныс
қимыл) құралдар ұзартатын, не кешіктіретін адамдардың тікелей
көмегімен жасалынатын жазу және техника контактлары. Тұлғааралық
толық психологиялық құралдары арқылы қарым-қатынастың
контакт, кері байланыс бір жасалынатын толықсыз белгілері: қатысушылардың
мезгілде өтеді. Бұл - психологиялык контакт. психологиялық
адамдардың бір-бірімен Хат жазу, кітап шығару, жақындығы, бір-бірінің
қатынас жасау радиодан сейлеу т.с. адами ерекшеліктерін білуі, бірігіп
тарихындағы бірінші қарым-қатынасды күйзелуі, өзара
формасы. күрделеңдіріп жіберді. түсінушілігі, ортақ
қызметтестігі.
Қарым-қатынас тарихи алғашқы форма болып табылады оның негiзiнде
өркениет дамуының кейiнгi кезеңдерiнде қарым-қатынастың басқа түрлерi
пайда болды. Мысалы : жазбаша қарм-қатынас жазбашалықтың құралуынан
кейiн ғана пайда бола бастады. Бiздiң әрқайсымыз адамдар арасында өмiр
сүрiп және жұмыс iстегендiктен кез-келген жағдайда өз тiлектерiмiзге тәуелсiз
түрде адамдармен қарым-қатынасқа түсемiз.

Егер бiз өз өмiрiмiздi бақыласақ онда мынаны байқаймыз:
• басқа адамдармен өзара әрекеттесiп оларды қабылдаймыз ж әне
бағалаймыз.
• Жиi түрлi естiгендерiмiздi қызығушылықпен қабылдаймыз.
• Таныстарымызбен немесе кездейсоқ адамдармен өмiрлiк
тәжiрбиелерiмiзбен алмасамыз.
• Басқа адамдардың әсерiн сезiнiп оларға елiктеп өз мiнез-
құлқымызды өзгертемiз.
• Шешiм қабылдағанда көп жағдайда қасыңдағы адамдардың
пiкiрiн есепке аламыз.
Адамдар арасындағы қарым− қатынас
түрін үстелде отыру әдебінен де
аңғаруға болады екен

Бұрыштап- достық, еш қажеттіліксіз
әңгімелесу.

Іскерлік- өзара әрекеттестік, ортақ
шешімдерді өңдеу.

Бәсекелестік- субординация.
Отбасы
арасындағы
қарым қатынас
көріністері:
Достық
қарым ─
қатынас
көріністері
Іскерлік
қарым –
қатынас
көріністері.
ып бойынша тренинг жаттығ
«Қарым қатынаста мен қандаймын?» тесті.
Мақсаты:қарым қатынас деңгейін анықтау.
Нұсқаулық:берілген тесттің сұрақтарын ынтамен оқып шынайы және ашық жауап бері ңіз. Берілген
жауаптарды «иә» «жоқ» деген жауап үлгісімен дөңгелекте ңіз, әрбір с ұра ққа к өп б өгелме ңіз.
1.достарың көп пе?
А.иә В.жоқ
2.достарыңның ортасында әңгімені ылғи қолдап отырасыз ба?
А.иә В.жоқ
3.адамдармен қарым қатынас кезінде т ұйықтық пен қысылуды жеңе аласыз ба?
А.иә В.жоқ
4.өзің жалғыз қалған кезде саған көңілсіз бола ма?
А.иә В.жоқ
5.Танысыңды кездестіргенде белгілі бір тақырыпқа сөз қоз ғай аласың ба?
А.иә В.жоқ
6 өзіңе жағымсыз адаммен кездескен кезде өзіңнің тітіргені ңді жасыра аласы ң ба?
А.иә В.жоқ
7.Нашар көңіл күйіңді жақындарыңа сездірмей үнемі жасыра аласың ба?
А.иә В.жоқ
8.Досыңмен ренжіскеннен кейін ең бірінші болып достасуға қадам жасай аласы ң ба?
А.иә В.жоқ
9.Жақындарыңмен қарым қатынаста шұғыл ескертулер жасаудан бастарта аласы ң ба?
А.иә В.жоқ
10.Қарым қатынаста мәмілеге келе аласың ба?
А.иә В.жоқ
11.Қарым қатынас кезінде өз көзқарасыңды білдіре аласы ң ба?
А.иә В.жоқ
12.Таныстарыңның сыртынан әңгіме қылған кезде өзі ңді ұстай аласы ң ба?
А.иә В.жоқ
13.Егер қызықты бір нәрсе естісең оны достарыңа айтуға тырысасы ң ба?
А.иә В.жоқ
Нәтижелерді өңдеу: «Ия»- 3ұпай, “жоқ»-1ұпай.
30-39ұпай: Жақындарымен, таныстарымен және бейтаныс адамдармен
қарым –қатынас кезінде өте үлкен ляззат алатын, араласуға дайын адам.
Қарым -қатынаста өте қызықты,бәрінен бұрын (қоғам жаны),достары мен
таныстарын тындап,түсініп,кеңес бере алатыны үшін бағалайды.Өз
мүмкіндіктерін жоғары бағалайды.Серіктесіне зейінді,өз іс әрекетін бақылап
отырады.
20-29ұпай:өз шамасына қарай араласатын адам біра қарым қатынаста кейбір
қиыншылықтарды бастан кешіреді.Достары аз,таныстарымен үнемі ортақ тіл
табыса бермейді.кейде әңгіме барасында өзін өзі ұстай алмай қызбаланып
кетеді.Өз серіктестеріне шынайы,ілтипатты,қайырымды болған жөн.Сонымен
қатар,өзінің кейбір сенімсіздіктерін жоюға тырысқан жөн.
20-дан аз ұпай:Ұялшақ,тұйық адам таныстарының ортасында үндемей
отырып,адамдармен қарым қатынаста жалғыз болғанды қалайды.Бірақ ол оның
достары мен таныстары мүлде жоқ деген сөз емес.Олар сені
тыңдағаны,түсінгені және кешіргені үшін бағалайды. Ал егер, өзінің
көзқарасын еркін айтқысы келсе, бәрімен бірдей сөз таластырғысы келсе,
қызықты серіктес болғысы келсе, онда өз ұялшақтығын жою қажет,
пікірталаста шынайы болып, әңгімені белсенді түрде қолдап отырған дұрыс.
Жаттығу «Ауылға
ауыл».

Мақсаты: толерантты өзара әрекеттестік арқылы қарым-
қатынаста біліктілікті қалыптастыру ға үйрену.
Нұсқау: Студенттердің екі тобы бір-біріне қарама-қарысы қарап
тұрып, қарсылас топтағы студенттердің қайсысына өздеріні ң
жағымсыз эмоциялары мен кіналарын ба ғыттайтындарын келіседі.
Одан кейін студенттердің бірінші тобы сөз алып, өздеріні ң жолдауын
кімге арнайтындарын айтады. Екінші топ ты ңдап, егер агрессия мен
кіналар бағытталған студент дәлелді жауап бере алмаса, топ өздеріні ң
мүшесін агрессивсіз, толерантты қарым-қатынаста қор ғайды.

Студенттерге талқылуға ұсынылатын сұрақтар:
• Сіз қорғану және кіналау жағдайында өзіңізді қалай сезінді ңіз?
• Қарсыластарыңызбен қарым-қатынаста толеранттылы ққа қол
жеткізу оңай болды ма?
Жаттығу «Мен адамдардың ортасындамын»

Нұсқау: Топтағы әрбір студент кезекпен
мүсіншінің рөлін атқарады. Ол топтың басқа
мүшелерінен мүсін жасайды. Бірінші тақырып:
«Мен адамдардың ортасында - шынайымын»; екінші
тақырып: «Мен адамдардың ортасында -
идеалдымын». Символдар түрінде әрбір студент
басқалардың арасындағы өзінің азды-көпті
ақиқатқа жақындатылған орнын бейнелейді; екінші
жағдайда шын мәнінде қалаған орнын бейнелейді.
Студенттерге талқылауға ұсынылатын
сұрақтар:
•Қандай ұстанымда барынша эмоциялы үйлесімді
сезіндіңіз?
•Кімнің мүсіні сізге бәрінен де артық ұнады,
неліктен?
Қоштасу рәсімі.
Студенттер екі шеңбер құрып бір - біріне
қарап тұрады: ішкі және сыртқы шеңбер.
Ішкі шеңбердегі студенттер орнында қалады,
ал сыртқы шеңбердегі студенттер ше ңбердің
ішін айнала қозғалады. Студенттер бір –
бірінің көздеріне қарап жағымды жылы
сөздер айтып, қолдарын қысады да, рахмет
айтады.
Пайдаланылған әдебиеттер.
1. Өзін-өзі тану. Хрестоматия. Алматы, 2003 жыл
2. Нұркеева С.С, Нұрбекова С.Ж, Кашкарова Л.О. Өзін-өзі
тану. Оқытушыларға арналған әдістемелік құрал. 1курс.
Алматы, 2007 жыл
3. Нұркеева С.С, Нұрбекова С.Ж, Кашкарова Л.О. Өзін-өзі
тану. Студент дәптері. 1курс. Алматы, 2007 жыл
4. Құдышева Б.Қ, Жұманова Г.Ж, Нұркеева С.С,
Серовайская Д.Е. Өзін- өзі тану пәніне кіріспе. Оқу
құралы. Алматы, 2007 жыл

Ұқсас жұмыстар

Қарымқатынас адамдар арасындағы өзара түсіністікке жетудің құралы ретінде

1.Қарым-қатынас адамдар арасындағы өзара түсіністікке жетудің құралы ретінде. 2.Адам өміріндегі отбасы және туыстық қатынастардың рөлі

Қарым- қатынас адамдар арасындағы өзара түсіністікке жетудің құралы ретінде (СӨЖ)

Қарым-қатынас адамдар арасындағы өзара түсіністікке жету

Адам қарым - қатынасының маңызды құралы

Қарым-қатынас жайлы

Қарым қатынас құрылымы

Қарым - қатынас түсінігі

Психологиялық түсінік бойынша - Тұлға психологияда өзінің өмір жолын белгілей алатын, қайталанбас даралық ерекшелігін сезінетін субъект

Адамдар арасындағы қарым-қатынас туралы ақпарат

Пәндер