Екі жақтылық қағидасы және баланстық теңдік

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі

Семей қаласы Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті

Орындаған: Габдуллина Жазира

Тобы: УА-405

Тексерген: Серікова Б. С.

Семей 2015 ж

екі жақтылық қағидасы және баланстық теңдік

Бухгалтерлік баланс шаруашылық құралдары мен олардың көздерін белгілі бір мерзімге ақшалпй өлшемде топтастыруды білдіреді.

«Баланс» термині латын сөздерінен bis - екі рет және lans - таразы табағы дегенді білдіреді, яғни теге-теңдік мағынасын (ұғымын) білдіреді.

Баланс екі бөліктен тұрады:

активтен

пассивтен

Актив пен пассив өзара тең болады, өйткені кәсіпорын құралдарының жалпы мөлшері әрқашанда олардың көздерінің жалпы мөлшеріне тең

құралдар = капитан + міндеттемелер.

Актив пен пассив жекелеген баптардан құралады.

Баланс бабы дегеніміз- шаруашылық құралдары немесе олардың көздерінің жекелеген аттары. Баланс активінде орналасқан баптар активті, он пассивінде орналасқандары, пассивті деп аталады.

№3 ҚР-сы бухгалтерлік есеп бойынша ұлттық комиссияның қаулысымен бекітілген стандартқа сәйкес келесіндей принциптер енгізілген.

баланстың актив баптары үшін-активтердің әрекет ету мерзімі;

баланстың пассив баптары үшін-пассивтердің қалыптастыру және оларды жоюдың мерзімдері принципі.

Шаруашылық субъектінің балансы келесіндей бөлемдермен көрсетілген актив:

ұзақ мерзімді активтер: негізгі құралдар, яғни жер, ғимараттар мен құрылыс жайлары, машиналар мен жабдықтар, көлік құралдары, жіктеуге сәйкес негізгі құралдардың басқа да түрлері; жинақталған тозуы, аяқтамлмаған күрделі құрылыс;

Материалдық емес активтер; амортизация кезеңі, әдісі және есеп беру кезеңіндегі есептен шығарылуы көрсетіле отырып; гудвим, патенттер, тауар белгілері және т. б.

ұзақ мерзімі инвестициялар: еншілес серіктестіктерге инвестициялар; тәуелді заңды ұйымдарға инвестициялар; басқа ивнестициялар егер олардың (бастапқы құны) баланстық құнынан өзгеше болса, ағымдағы құны көрсетіле отырып.

ұзақ мерзімі дебиторлық қарыз: алынуға тиісті шоттар, алынған вексельдер, негізгі шаруашылық секіртестік пен оның еншілес серіктестіктері арасындағы ішкі топтық операцилар нәтидесінде пайда болған дебиторлық қарыздар; акционерлік қоғамның қызметкерлерінің дебиторлық қары; басқа да дебиторлық қарыздар

алдағы кезең шығындары.

Ағымдағы активтер.

Ашылуға тиіс мына баптарды қамтиды:

өңдеу өткізу мерзіміне тәуелсіз түрде тауарлық - материалдық қардлар;

бір жыл ішінде есептен шығарылуы мүмкін алдағы кезең шығындары;

ақша қаражаттары;

қысқа мерзімді қаржылық инвестициялар:

бір жыл ішінде алынатын дебиторлық қарыз;

ағымдағы активтерді сатып алу үшін аванстық төлемдер;

алынуға тиісті жаттар;

алынған вексельдер;

негізгі шаруашылық серіктестік пен оның еншілес секіртестіктері арасындағы ішкі топтық операциялар нәтижесінде пайда болған дебиторлық қарыз, басқа да дебиторлық қарыз.

Пассив:

- меншікті капитал: жарғылық капитал, қосымша төлеген капитал, қосымша төленбеген капитал ( нег. құралдарды, инвестицияларды қайта бағалау сомалары), резервтік капитал, бөлінбеген табыс (зиян) .

- ұзақ мерзімі міндеттемелер: қамтамасыз етілген несиелер, қамтамасыз етілмеген несиелер, негізгі шаруашылық серіктестік пен оның еншілес серіктестіктерінің бір-біріне беретін несиелері, кейінге қалдылырған салықтар.

- ағымдағы міндеттемелер: қысқа мерзімді несие және овердрафт; ұзақ мерзімді несиелердің ағымдағы бөлігі, кредиторлық қарыз (төленуге тиіс шоттар және вексельдер, алынған аванстар, салықтар бойынша қарыздар, төленуге тиісті дивиденттер басқа да кредиторлық қарыздар), төленуге тиіс есептелінген шығындар, алдағы кезеңдердің табыстары және басқалады.

Баланс - брутто - реттеуші баптарджы қамтитын баланс, сомалары құралдардың іс жүзіндегі өзіндік құнын анықтауда б. ж-қ байланысы бар басқа баптар сомаларынан алынып тастады шегеріледі. реттеуші баптарға негізгі қаржылардың тозуы, материалдық емес активтердің амортизация сын т. б. жатқызуға болады.

Баланс - нетто - (немесе тазартылған

баланс) бұл реттеуші баптар жоқ баланс.

Бұл балансты пайдалану к/о-ң қардылық

жасдайын талдауда тиімді. Мұндай

баланстың мәліметтерік/о иелігіндегі

шаруашылық қаржылардың нақты

сомасын сипаттайды.

Болуші баланс - бір-бірінен тәуелді бірнеше кәсіпорындардың жеке к/орға құрылымдық бөлімдерге немесе бір кәсіпорынға бөлінуі кезінде жасалатын баланс.