Организмнің әрбір ағзаларының қалыпты микрофлоралары.Дисбактериоз

БӨЖ №2

Орындаған: Берікбол . Н. Н.

Тексерген: Омарбеков. Е. О

Тақырыбы:Организмнің әрбір ағзаларының қалыпты микрофлоралары. Дисбактериоз

Қазақстан Республикасы Ғылым және Білім Министрлігі

Семей қаласындағы Шәкәрім атыңдағы мемлекеттік университеті

Ветеринариялық санитария кафедрасы.

Мазмұны

Организмнің әрбір ағзаларының қалыпты микрофлоралары.

Дисбактериоз.

Дені сау адамның микрофлоралары

Микрофлора (микро . . . және флора) - белгілі бір ортада кездесетін микроорганизмдер жиынтығы

Дені сау адамдардың ағзасында кездесетін микробтық биоценоздардың жиынтығы адам денесінің қалыпты микрофлорасын құрайды.

Адам денесінің қалыпты микрофлорасы

Адам ағзасындағы микроорганизмдердің екі тобы:

Тұрақты (резидентті) - микроорганизмдердің тұрақты құрамымен сипатталады;

Транзиторлы (уақытша) - тері мен шырышты қабаттарға қоршаған ортадан келіп түсіп, ауруларды тудырмайды.

Қалыпты микрофлораның физиологиялық қызметтері

Қалыпты микрофлораның адам ағзасы үшін пайдалылығы қазіргі уақытта үлкен сенімділікпен дәлелденіп отыр. Қалыпты микрофлораның микроорганизмді инфекцияданқорғаушы фактор және сол қалыпты флораны реттеуші фактор екендігі, қалыпты флораның антоганистік қасиеті белгілі.

Ішек флорасы:

1. асқорыту процесінде үлкен роль атқарып, ішектің тегіс мускулатурасының тонусын көбейтеді.

2. Ағзада витаминдік қажеттіліктің үлкен бөлігін қамтамассыз етеді. Микроорганизм 9-дан аса В комплексіне жататын витаминдерді, никотин және фоли қышқылы, витамин К және басқа да витаминдерді синтездеуге қабілетті.

3. Ағзада ортақ иммунитеттің қалыптасуына үлкен қызмет атқарады. Оның болмауы клеткалық және гуморальдық иммунитеттерді әлсіреуіне әкеліп соғады. Мысалы: жақында алынған зерттеулерге қарағанда қан сарысуының синтезі қалыпты микрофлораға байланысты.

Қалыпты жағдайда дені сау адамның ішкі мүшелері мен тіндерінде микроорганизмдер болмайды. Оларға келесі мүшелер жатады: * ішкі мүшелер; * бас миы мен арқа жұлыны; * лимфа; * өкпе альвеоласы; * жатыр қуысы; * бүйрек; * несеп жолы мен несеп қапшығы.

Терінің қалыпты микрофлорасы

2. Факультативті (транзиторлы) :

іріңді стафилококк пен стрептококк;

фекальді стрептококк;

ішек таяқшасы, т. б.

1. Тұрақты (облигатты) :

аэробты және анаэробты дифтероидтар;

ашытқы саңырауқұлақтары;

тері стафилококы.

Көздің қалыпты микрофлорасы (конъюнктивтер)

1. Тұрақты (облигатты) :

патогенді емес коринобактериялар;

нейссериялар;

тері стафилококы;

сарциналар.

2. Транзиторлы (уақытша) :

патогенді стрептококк пен стафилококк;

микоплазмалар;

ішек бактериялары.

Тыныс алу жолдарының қалыпты микрофлорасы

1. Облигатты:

дифтериодтар;

микрококктар;

нейссериялар;

тері стафилококы;

гемолитикалық емес стрептококк.

2. Факультативті:

пневмококктар;

патогенді стафилококк;

клебсиеллалар;

Құлақтың қалыпты микрофлорасы

Сыртқы құлақта тері микрофлорасы мекендейді:

стафилококктар

коринебактериялар

ашытқы

саңырауқұлақтары

Ортанғы құлақ

Мұнда микробтар аз мөлшерде кездеседі, себебі күкірт бактерицидті қасиетке ие.

Несеп жолдарының қалыпты микрофлорасы

2. Қынапта:

дифтероидтар

ішек бактериялары

тері стафилококы

лактобациллалар

1. Сыртқы жыныс жолдарында:

микобактериялар

патогенді емес стафилококк

дифтероидтар

кандидалар

спирохеталар

ішек микрофлорасы

3. Уретрада:

актиномицеттер;

стафилококктар;

стрептококктар;

дифтероидтар;

сүтқышқылды бактериялар.

Әдетте, несептің құрамында бұл микроорганизмдер 1 мл-ге 12-104

шамасында кездеседі.

Дені сау әйелдің қынап тазалығының бірнеше категорияларын ажыратады (дәрежелері) :

Қалыпты жағдайда асқазан сұйықтығының 1 мл-де 103 шамасында микроорганизмдер кездеседі.

Облигатты микрофлорасы:

сүтқышқылды бактериялар;

ашытқы саңырауқұлақтары;

сарциналар;

дифтероидтар;

стафилококктар.

Асқазан-ішек жолдарының қалыпты микрофлорасы

Асқазан-ішек трактысының микрофлорасы

Көптеген зерттеушілердің айтуынша сау адамдардың асқазан микрофлорасы болмайды немесе өте аз мөлшерде кездеседі. Асқазанның микробсыз жағдайда болуының себебі, асқазан сөлі мен бактерицидті заттардың әсері деп түсіндіреді.

Ащы ішек пен тоқ ішектің «стерильді» немесе микроб жайлағаны жөнінде толық жауап жоқ.

Қолдағы анықтамалар бойынша, 12-елі ішекте микрофлора болмайды немесе онда кейбір сапрофиттер болуы мүмкін: энтерококктар мен лактобацилдер, біршама саңырауқұлақтар мен сарциналар.

Ащы ішектің дистальді бөлігінде микрофлора саны көбейе береді және оның спектрі де әртүрлі болады. Көптеген анаэробтар, ішекті және сүт қышқылы таяқшалары мен фекальді стрептококктар мен энтерококктар.

Әсіресе тоқ ішек пен үлкен дәрет микрофлораға өте бай және алуан түрлі. Адамның тоқ ішегінде орта есеппен 1, 5 кг микроорганизмдер, ал 1г үлкен дәретте 250 млрд микроорганизмдер бар екендігіесептелінеді.

Ішек микрофлорасының микроорганизмдері 8-10 түрлі туыстар мен 60 шақты түрлер мен туыстарға жатады.

Облигатты ішек флорасына жататындарға: бифидобактериилер, бактероидтар, лактобактериилер, ішек таяқшалары мен энтерококктар жатады.

Емшектегі балалардың тоқ ішегінде бифидобактериилердің көбеюінен: аэробты ассоциацияның интенсивті көбеюі азаяды.

Теріге тән негізгі мекендеуші микроаэрофильдер Cor acnes, стафилококктар, дифтероидтар, және Candida туысына жататын саңырауқұлақтар. Жатырдың негізгі бактериялары болып лактобацилдер, Дарерляйна және дифтероидтар жатады.

Дені сау әйелдің жатыр қуысы көп процетте стерильді.

Зәр шығару жолдарының дистальді бөлігі аэробтармен, аз мөлшерде анаэробтармен байытылған. Катетермен алынған сау адамның зәрі қалыпты жағдайда стерильді.

Тоқ ішектің қалыпты микрофлорасы

Қалыпты жағдайда тоқ ішектегі заттардың 1 г 109-1010 мөлшерінде болады. 300-ге жуық түрі кездеседі.

1. Облигатты (тұрақты) :

бактероидтар;

бифидобактериялар;

анаэробты кокктар;

лактобактериялар;

ішек таяқшасы;

энтерококктар.

2. Транзиторлы (уақытша) :

клостридиялар;

актиномицеттер;

дифтероидтар;

стафилококктар;

ашытқы саңырауқұлақтары;

кандидалар;

қарапайымдылар;

зең саңырауқұлақтары.

Аш ішектің қалыпты микрофлорасы

Қалыпты жағдайда микроорганизмдер 1 мл-де 103 - 105 шамасында кездеседі.

Облигатты микрофлора басым болады:

лактобактериялар;

саңырауқұлақтар;

дифтероидтар;

энтерококктар.

Ішек микрофлорасының микроорганизмдері 8-10 түрлі туыстар мен 60 шақты түрлер мен туыстарға жатады.

Асқазан-ішек жолдарының микрофлорасының қызметтері:

Антагонистік - патогенді

бактериялардың инактивациясы мен шектелуін қамтамасыз етеді;

Витамин түзушілік - В1, В2, В12, никотин қышқылын, пиридоксин, биотин, фолий қышқылын E. coli синтездейді.

Иммундық - аутохтондық микрофлора иммунжаттықтырушы және иммуногенді қасиеттерге ие;

Ішектегі зат алмасуына қатысуы - ішек микрофлорасы холин, өт қышқылы, май қышқылының алмасуына, несеп қышқылының метаболизміне қатысады.

Ащы ішек.

Лактобактерия.

Стрептококкалар

Лактобактерия немесе бифидобактерия

Зиянды бактериялар: Salmonella. Listreria. E. coil

Тоқ ішек:

Лактобактерия,

Бифидобактерия

Ауыз қуысы

мұрын

асқазан

тері

несеп жолы

Тоқ ішек

Ащы ішек

Құрғақ микрофлора

Ішек микрофлорасы адам миыннын

жұмысына әсер етеді

Ауыз қуысының қалыпты микрофлорасы:

Ауыз қуысының бактериялары транзиторлы, яғни уақытша мекендеушілер болып есептелінеді. Олар:

микрококктар;

лактобактериялар;

нейссериялар;

дифтероидтар;

микоплазмалар;

коринебактериялар;

фузиморфты бактериялар.

Бактериялар

Дендрит клеткалары

Сыртқы орта

Ішкі орта

Ауыз қуысының аэробты және анаэробты микрофлорасының құрамы келесі факторларға тәуелді:

1. Адам жасына;

2. Тістің күтіміне;

3. Тамақтануына;

4. Жеке гигиенаға.

Сілекей безінің өзектреі мен сілекей - ауыз қуысының аз зерттелген биотоптардың бірі. Зерттеулерге сүйенсек ферменттердің жоғары бактериялық белсенділігінен лизоцима, секретті иммуноглобулиндер мен басқа факторлардың спецификалық және бейспецификалық қорғанысынан адам ағзасында өзектердегі сілекей стерильді болуы керек.

Қызылиек сұйықтығы мен қызыл иек желобогы. Қызылиек сұйықтығы қызылиек желобогының аймағында секреттелетін транссудант болып табылады. Осы биотопта бактериялардың жіпше тәрізді және иілген облигатты-анаэробты түрлері кездеседі: фузабактериялар, лептотрихиялар, актиномициттер, спириллалар, анаэровибриолар, кампилобактериялар мен спирохеталар.

Бұл Bacteroides, Prevotella, Porphyromonas бактерия топтарының түрлерінің негізгі тіршілік ортасы.

Мұнда сонымен қатар қарапайым ашытқы саңырауқұлақтар мен микоплазмалар кездеседі.

Тіс сұйықтығында осы микроорганизмдердің концентрациясы парадинтетте пайда болатын патологиялық тіс кармандары қалыптасқанда өзгереді.

Ауыз сұйықтығы ауыз қуысының ең маңызды биотобы, Өйткені ол арқылы ауыз қуысындағы микробиоценозының әл түрлі бөлімдерінің қарым-қатынасын қамтамасыз етеді және микроорганизмдер жағынан әр түрлі реттеуші әсер етеді. Ауыз сұйықтығының негізі әр түрлі микрофлорасы бар, сілекей безінен бөлінетін сілекей болып табылады.

Ауыз сұйықтығына ауыз қуысының шырышында, қызылиекте, қалтада, қатпарлар мен тіс дағында көбейетін микробтар үнемі түсіп отырады. Ауыз сұйықтығында көп уақытқа дейін тіршілік қабілетін сақтайды, ал көптеген түрлері (эмальға адгезиялық факторлары жоқ) белсенді түрде көбейеді. Бұлар вибриондар, факультативті-анаэробты стрептококтар, аэрококтар мен микоплазмалар.

Тіс дағы тіс бетінде қалыптасатын аса күрделі және көпкомпонентті биотоп. Тіс дағында ауыз қуысындағы микрофлораның барлық түрлері кездеседі. Бірақ олардың саны әр адамда әр түрлі, жастық ерекшелігіне байланысты да өзгеріп отырады. Бұл биотоптың өзіндік ерекшелігі ауыз қуысының биоценозының әр түрлі микроорганизмдердің тіршілік нәтижесінде болып табылады.

Биотоптың симбионттың құрамындағы сандық және сапалық бұзылыстары тіс кариесі және пародонтит сияқты назологиялық формалар бұзылысын тудырады.

Тіс дағы тіс тазалағаннан кейін 1-2 сағатта пайда бола бастайды және оның пайда болуынан микробиоценоздың өзгеруі болады. Көбінесе аэробты және факультативті-анаэробты түрлері, коктар, облигатты-анаэробты грамтеріс таяқшалар мен иректелген түрлері.

Тіс дағының қалыптасуының 1 фазасы - тісті тазартып жуғаннан кейін 2-4 сағатта. Ол негізінен коктар (стрептококтар, нейссерлер мен стафилококтар) мен қысқа таяқшалардан (лактобактериялар) тұрады. Бұл фаза ерте дақ деп аталады.

2 фаза - 4-5 күннен кейін, Грамтеріс коктар мен иірілген түрлерінің - лептотрихиялар, фуза бактериялар.

3 фаза - 607 күннен кейін және одан ары қарай. Тіс дағының толық симбиотты түрі дамиды, бірақ саны жағынан үнемі өзгерісте болады. Бірден аэробты түрлердің - нейссерлер, ротийлар, факультативті саны төмендейді.

Грамтеріс облигатты-анаэробты бактериялар - бактероидтар, фуза бактериялар, вейлонеллалар мен грам оң - актиномециттер, микроаэрофильді стрептококтар мен пептострептококтар басым болады.

Дисбактериоз

Дисбактериоз-қалыпты микрофлораның құрамына кіретін микробтың популяциялардың арасындағы экологиялық тепе-теңдіктің сапалық және сандық өзгерісі. Бұл кезде индигенді микрофлора өкілдері (мысалы, бифидумбактериялар, лактобактериялар және т. б) антагонистік микробтардың кейбір түрлерінің саны азайып кетеді немесе типті жоқ болады; факультативті микрофлораға жататын, әрі биотоп шегінен тарала алатын шартты патогенді микроорганизмдер саны артады. Көбінесе бұл процесстер ішекте дамиды.

Дисбактериоздың пайда болу себептері:

- ұзақ антибиотиктік: химиялық, гормонды терапия.

- сәулелену, сәулелік терапия, иммунды депрессанттарды қабылдау.

-асқазан- ішек жолдарының инфекциялы (жұқпалы) және инфекциялы емес табиғатты аурулар, басқа да инфекциялы аурулар, ісіктік аурулар, иммунды тапшылықтар.

- авитаминоздар, тамақтанудың өзгеруі қолайсыз экология.

- стресстер және экстремальді жағдайлар.

- ұзақ уақыт стационарларда, жабық кеңістікте болу.

Дисбактериоз дәрежелері

1-ші дәреже: Биоценоз құраушыларының өзгерінсіз. Индигенді флораның бір өкілінің санының сәл азаюы. Клиникалық түрде байқалмайды дисбактериоздың компенсацияланған түрі. Бұл дәрежеде диета ұсынылады.

2-ші дәреже : Индигенді микрофлораның жеке өкілдерінің санының азаюы немесе элиминациясы және транзиторлы шартты-патогенді флоралық артуы. Ішек дисфункциясы және жергілікті қабыну процесстері стоматит, ангина, энтерит және т. б тән субкомпенсаторлы дисбактериоз түрлері дамиды. Микрофлораны эубиотиктермен және диета қолданумен коррекцияланады (емделеді) .

3-ші дәрежесі: Микрофлора өзгерісі сол күйде күшееді, шартты-патогенді микроорганизмдердің жеке өкілдерінің биотоп шекарасынан (ішегінен) таралып, қалыпта кездеспейтін қуыстарды, мүшелерде және ұлпаларда пайда болады. Мысалы, E. coli - өт жолдарында ( өзектерінде ), Candida туысты саңырауқұлақтар- зәрде, стафилакокктар- қанда және т. б. Ауыр септикалық түрге дейін, яғни шартты-патогенді микроорганизмдер тудырған инфекция түрінде өтетін патологиялық өзгерістер тудыратын дисбактериоздың декомпенсацияланған түрі дамиды. Ем эубиотиктермен, бактериофагтармен, антибиотиктік және химиялық терапиямен жүргізіледі.

Эубиотиктер - дисбактериоз кезіңдегі микрофлораны коррекциялауға немесе оның алдын алуға қолданылатын биопрепараттар. Эубиотиктер арнайы таңдалған дисбактериозбен науқасталған организмде тіршілік ету қабілеті бар, жоғалған шынайы микрофлораны толтыра алатын микрофлораның жоғары активті штаммдарынан дайындалады. Нәжісінде олар эубиоздың қалпына келуіне көмектеседі.

Бұл биопрепараттар құрамына көбінесе қалыпты микрофлора өкілдері тірі лиофилизирленген бактерия дақылдары кіреді және микробтық клеткалар саны белгілі ұнтақ немесе таблетка түрінде шығарылады. Емдеу 1-3 ай және одан көп ұзақ курстармен жүргізіледі.

Дисбактериоз емінде қолданылатын препараттар

1. Құрғақ бифидумбактерин. Құрамында лиофизирленген бифидобактериялар бар.

2. Құрғақ бифиланг. Құрамында 2 штамм бифидобактерий бар: B. bifidum және B. londum 1:1 қатынасында. Бифидумбактериялардың патогенді микроорганизмдерге қарсы жоғары антогонистік активтілікті көп мөлшерде қышқыл өнімдерді, лизоцимді, спирттерді, бактериоциндерді бөлу арқылы танытады. Олар микробтардың асқазан-ішек трактісінің жоғары бөлімдеріне және ағзаның ішкі ортасына өтпеуін қамтамассыз етеді. Бифидумбактериялар ішек қабырғасында сорылу процестерін күшейтеді (сүт және сірке қышқылдарын бөлу арқылы), аминоқышқылдар мен белоктарды сонымен қатар витаминдерді синтездейді, жергілікті иммунитет жүйесіне иммунды стимулдеу әсерін көрсетеді.