Баға, баға жасау

Презентация қосу

Баға & баға жасау

Толеуханова Ботагоз
Вт-211
МАЗМҰНЫ:

Баға
е л гі ле
б
у
д і с тер
ә
і

Баға
түрлері
Баға
түсінігі,
факторлар
• Баға және баға белгілеу нарықтық экономиканың негізгі
элементтерінің бірі болып табылады.
• Баға – күрделі экономикалық категория. Бағада іс ж үзінде
экономиканың жалпы коғам дамуының барлық негізгі м әселелері
түйінделген және шоғырланған.
• Бұл тауарларды өндіру және сатып өткізу, олардың кұнын
қалыптастыру жалпы ішкі өнім (ЖІӨ) мен ұлттық табысты құру,
бөлу мен пайдалануға қатысты болады.
• Барлық тауар-ақша қатынастары баға арқылы іске асады. Ең
жалпы, абстракты түсінік бойынша, баға тауар құнының ақшалай
көрінісі болады. Өз кезегінде, тауар құны оны өндірудегі қажетті
қоғамдық еңбек шығындарымен анықталады.
• Баға белгілеу – тауарлар мен көрсетілген қызметтерге ба ғасын
қалыптастыру процесі.
Баға белгілеудің екі моделі:

Қ Орталық
Орталы тандырылғ
қтандырыл ған
ан
Қандай
андай да
да бір
бір тауар
тауар
мемлекеттік бағ
мемлекеттік ба ға
а белгілеу
белгілеу
нарығ
нары ғында
ында сатып
сатып
шығ
–– шы ындық
ғынды бағ
қ ба ғаа белгілеу
белгілеу
алушылар ссұ
алушылар ұранысы
ранысы менмен
шең
ше берінде ө
ңберінде өндіріс
ндіріс пен
пен
сатушылар ұ
сатушылар ұсынысы
сынысы айналым
айналым шышығ ғындары
ындары
арасында ө
арасында зара ә
өзара әрекет
рекет қ
ету қойылу арқ
ойылу ар қылы бағ
ылы ба ғаларды
аларды
ету негізінде
негізінде мемлекеттік мекемелердің
мемлекеттік мекемелерді ң
нарық
нары тық
қты бағ
қ ба ға
а белгілеу.
белгілеу.
бағ
ба ғаны анық
аны аны қтауы.
тауы.
Ішкі
Бағаның тауар
құнынан
жоғары
немесе төмен
қарай
ауытқуларын
анықтайтын
факторлар
Сыртқ
ы
ІШКІ ФАКТОРЛАР:

ө
өндіріс процесінің
ндіріс процесіні ң
ерекшеліктері
ерекшеліктері (аз (аз ө ндірушінің
өндірушіні нарық
ң нары тық
қты қ
ккө
өлемде шы
лемде шығ ғарылатын
арылатын стратегиясы мен
стратегиясы мен
ж ә ө тауардың
тауарды ңөөндірушіден
ндірушіден
және жеке өндіріс
не жеке ндіріс тактикасы
тактикасы (бір
(бір немесе
немесе ттү
ө үтынушығ
тынушы ғаа дейін
дейін
німдерінің
өнімдеріні ңө өзіндік
зіндік бірнеше
бірнеше рынок
рынок
құ жетуінің ұзақ
жетуіні ң ұ за тылығ
қтылы ғыы
құны және осығ
ны ж ә не осы ған
ан сегменттеріне
сегменттеріне
ссә йкес, ба ғ асы
әйкес, бағасы да да бағ
ба ытталғ
ғытталған)
ан)
жоғ
жо ғары
ары болады;
болады; ))

жарнама дең
жарнама де ңгейі
гейі (ол
(ол
қ
қаншама тартымды да
аншама тартымды да өнімнің
өнімні ңө
өмірлік
мірлік сату жә
сату ж әне сатқ
не сат қаннан
аннан
ұ тымды болса, ө ндіруші
ұтымды болса, өндіруші кезеңдерінің
кезе ңдеріні ң кейінгі ң
кейінгі кезеңде сервис
кезе де сервис
бағ
ба ғаны
аны да
да соншалыкты
соншалыкты ерекшеліктері
ерекшеліктері қ ызметін ұйымдастыру
қызметін ұйымдастыру
ккө
өтере алады)
тере алады)

ө ндірілген ө
өндірілген німнің
өнімні ң
ерекшелігі, ң өң
ерекшелігі, (оның өңделу
(оны делу өндірушінің
өндірушіні ң ішкі жә
ішкі ж әне
не
де ңгейі қаншалы
деңгейі қаншалықты қты ө
өндірістік процестің
ндірістік процесті ң сырткы қ
сырткы нарықтардағы
нары тарда ғы
жоғ
жо ғары,
ары, сапасы
сапасы ерекше
ерекше жина қ ылы
жинақылығы ғ ы
имиджі
болса, ғ имиджі
болса, бағасы
ба асы да
да соншама
соншама
жоғ
жо ғары
ары болады)
болады)
•• біртекті өнімді өндірушілер арасында бәсеке болуы және оны ң
деңгейі;
әрекет
•• ә рекет етуші
етуші ж
жәәне
не болашакта
болашактағ ғы
ы сатып
сатып алушылы
алушылық ұранысты
қ ссұраныстыңң
өлемі
ккө лемі мен
мен ерекше белгілері;
ерекше белгілері;
•• нарык лемі;
өлемі;
нарык ккө
•• инфляцияны
инфляцияныңң де
деңңгейі
гейі ж
жәәне динамикасы;
не динамикасы;
•• мемлекет
мемлекет ж
жүүргізетін
ргізетін экономикалы
экономикалыққ саясатты
саясаттың сипаты;
ң сипаты;
•• еркін
еркін нары
нарыққта
та кандай
кандай да
да бір
бір кажетті
кажетті ресурстарды
ресурстардыңң (е
(ең бек,
ңбек,
материалдык,
материалдык, ққаржылы
аржылық болмауы;
қ)) болмауы;
•• тауар өндірілетін
тауар ө ндірілетін ел
ел мен әсіпорын
мен ккә өнімдерін
сіпорын өнімдерін сататын елдердегі
сататын елдердегі
саяси ұра
саяси ттұраққтылы
тылыққ;;
Сыртқы факторлар:
АЙНАЛЫМҒА ҚЫЗМЕТ КӨРСЕТУ СИПАТЫ БОЙЫНША
БАҒАНЫҢ КЕЛЕСІДЕЙ ТҮРЛЕРІН БӨЛІП КӨРСЕТУГЕ БОЛАДЫ:

сатып
сатып алу жә
алу ж әне сатудың
не сатуды ң ккөөтерме
терме сауда бағ
сауда ба ғасы.
асы. К Кө
өтерме бағ
терме ба ғаа
деп ө
деп өндірушілер
ндірушілер шы шығ арғ
ғар ған
ан тауарларын басқ
тауарларын бас қаа ккә сіпорындарғ
әсіпорындар ға,а,
ө ткізуші ұйымдар ға ірі партиямен сататын ба
өткізуші ұйымдарға ірі партиямен сататын бағаны айтамызғ аны айтамыз
сатып
сатып алу бағ
алу ба ғасы
асы бойынша
бойынша ауыл шаруашылык ө
ауыл шаруашылык ндірушілері ө
өндірушілері өзз
ө німдерін мемлекетке, к ә сіпорындар ға, ө
өнімдерін мемлекетке, кәсіпорындарға, өнеркәсіптікнерк ә сіптік
ккә сіпорындарғ
әсіпорындар ғаа қайта өң
қайта деу ү
өңдеу үшін
шін сатады
сатады
бө
б өлшек
лшек сауда бағ
сауда ба ғасы арқ
асы ар қылы
ылы тауарлар
тауарлар жеке немесе ү
жеке немесе сақ
үса қ са
сатып
тып
алушылар ға негізінен халы қ ка ө
алушыларға негізінен халықка өткізіледіткізіледі

смета құ
смета құны салынғ
ны –– салын ан құ
ған рылыска ((ғ
құрылыска имараттар, ү
ғимараттар, үйлер)
йлер)
ттөленетін ба ғ
өленетін бағаа

халыққ
халы ққаа ккөрсетілген қ
өрсетілген ызметтердің
қызметтерді бағ
ң ба ғалары
алары мен
мен тарифтері
тарифтері
ттұ
ұррғын ү
ғын үй, коммуналдық
й, коммуналды шаруашылық
қ шаруашылы қтар,
тар, туристік
туристік жжәәне
не
қ она қ үй, денсаулы қ са қтау, т ұ рмыстык қ ызмет
қонақ үй, денсаулық сақтау, тұрмыстык қызмет көрсету к өрсету
қ
қызметтеріне койылғ
ызметтеріне койыл ған бө
ан б өлшек
лшек ба бағаның
ғаны ерекше ттү
ң ерекше үрі
рі
Нарық
Нары қты
ты
қ ғ
қ бағаа
ба

Бекітілген
Бекітілген Сұ
С ұраныс
раныс
бағ
ба ғалар
алар бағ
ба ғасы
асы

Мемлекеттің
Мемлекетті ң
ә
әсер етуі мен
сер етуі мен
реттеуіне,нары
реттеуіне,нары
қ тағ
қта ғы
ы
ббә секе дең
әсеке де ңгейіне
гейіне
байланысты
байланысты
Шектеулі
Шектеулі Ұ
Ұсыныс
сыныс
келесі бағ
келесі ба ға
а
бағ
ба ғалар
алар тү
т үрлері
рлері бағ
ба ғасы
асы

Реттелген
Реттелген Ө
Өндіріс
ндіріс
бағ
ба ғалар
алар базасы
базасы
• Еркін бағалар (нарықтқк бағалар) – осы нарықтағы қалыптасқан сұраныс
пен ұсыныс негізінде өнімдер мен қызмет көрсетуге өндірушілердің
орнататын бағалары. Еркін бағаға жататындар:
• — сұраныс бағасы – сатып алушы нарығында қалыптасатын бағалар;
• — ұсыныс бағасы – сатушылардың ресми ұсынысында көрсетілетін
шегерімсіз нарыктық баға;
• — өндіріс базасы – барлық авансыланған капиталға орташа пайданы қосу
арқылы өндіріс шығындары негізінде анықталатын баға;
• — реттелетін бағалар – мемлекеттік басқару органдары орнататын
бағалар. Реттелетін бағалар кепілді және кепілдемелі, ұсынылатын,
шектеулі, төменгі қорғаныс болады. Реттелетін бағалардың арасынан
шектелуі бағалар мен бекітілген бағаларды бөліп көрсетіледі:
• — шектеулі бағалар – кәсіпорындар, белгіленген бағадан жоғары деңгейде
баға белгілей алмайтын бағалар;
• — бекітілген бағалар – белгілі деңгейде қойылатын бағалар. Олардың
өзгеруі бекіткен нарық субъектісінің немесе органының шешімімен ғана
болуы мүмкін.
Сыр
Сырғ ғымалы
ымалы ба бағға –
а – ұұза
заққ
дайындау мерзімін талап
дайындау мерзімін талап
ететін б
ететін бұ ұйым дар
йым дарғ а
ға
қойылатын ба
қ ойылатын бағ ға.
а. Ө німді
Өнімді Жылжымалы ба
Жылжымалы бағ а – егер
ға – егер Қата
Қ атаң ба а
ға
ң бағ
дайындау
дайындауғ ға
а қ ажет
қажет шартта айтыл
шартта айтылғ андай,
ғандай, (т
(тұұра қты) – шарт
рақты) – шартқ а
қа
уа
уаққыт кезе
ыт кезең індегі
ңіндегі оны орындау кезінде
оны орындау кезінде қол
қ ол ққойыл
ойылғ ан кезде,
ған кезде,
ө ндіріс
өндіріс нары
нарыққты
тыққ ба
бағға
а ө згерсе
өзгерсе қойылатын ж
қ ойылатын жә не осы
әне осы
шы
шығ ғындарында
ындарындағ ы
ғы (жо
(жоғ арыласа немесе
ғарыласа немесе шарт, келісім-шарт,
шарт, келісім-шарт,
өзгерісті есепке ала
ө згерісті есепке ала төмендесе), онда
т өмендесе), онда келісім бойынша
келісім бойынша ө німді
өнімді
отырып, бастап
отырып, бастапқ ы
қы келісілген ба
келісілген бағға де
а дең гейі
ңгейі жеткізу мерзімі
жеткізу мерзімі
шарт ба
шарт бағ ғасын
асын қ айта
қайта қайта
қ айта ққаралуы м
аралуы мү мкін
үмкін ая
аяққтал
талғ анша
ғанша
қарау ар
қ арау арқ ылы шарт
қылы шарт болады;
болады; згертілмейді.
өзгертілмейді.
ө
орындала баста
орындала бастағ ан
ған
кезден бастап
кезден бастап
есептеледі.
есептеледі.
анықталады.
бағалар шарттарда, келісім-шарттарда
Тағайындау және бекіту әдісі бойынша. Бұл
Тұрақты баға келесі мәмлелерде қолданылады:
өнімді жедел жеткізу;
өнімді қысқа мерзімде жеткізу;
ұзақ мерзімде тоқтаусыз жеткізу.
Баға деңгейі туралы аппарат алу тәсілі бойынша:
• аныктамалық  бағалар – каталогтарда, прейскуранттарда,
экономикалық журналдарда, анықтамалар мен арнаулы экономикалық
шолуларда жарияланады;
• ұқсас өнімге баға қою кезінде бағдарлық ақпарат ретінде немесе
бағалардың деңгейлері мен арақатынастарын талдау үшін пайдаланады;
• прейскуранттық баға – сатушы фирманың аныктамалық баға түрі.
• есеп айырысу бағасы – жеке тапсырыс бойынша өндірі стандартты емес
құрал-жабдықты дайындау туралы шарттарда, келісім-шарттарда
қолданылады;
• жеткізуші әрбір жеке тапсырыс бойынша, оның техникалы қ және
коммерциялыкқ жағдайына есептеп дәлелдейді.
Уақыт факторын есепке алу бойынша:

Тұрақты баға — әрекет ету мерзімі
алдын-ала анықталмаған баға түрі.

Маусымдық баға – маусымдық
тауарлардың сипаттағы сатып алу
немесе бөлшек бағаларының түрлері

Белгілі бір уақыт ішінде әрекет етеді
және бастапқы сату бағасына
жеңілдіктер қолдану арқылы
анықталады

Сатылы баға – белгілі уакыт
мерзімдерінде алдын-ала анықталған
тәртіп бойынша біртіндеп
төмендетілетін баға түрі
Ішкі фирма немесе трансферттік бағалар – фирма
бөлімшелерінің немесе бір ассоциацияға
ұйымдастырылған санына кіретін түрлі
кәсіпорындардың арасында өнімді өткізуінде
кәсіпорын (фирма) ішінде қолданылатын баға.
Трансферттік бағалар дайын өнімдерге, жартылай
дайын өнімдерге, шикізатқа, сонымен қатар
қызметтерге, оның ішінде, басқару қызметтеріне
тағайындалады.
Аукциондық
баға
Биржалық
баға

Сауда-
саттық
бағасы

Нарық
түріне байланысты
Аукциондық баға — тауарлар партиясын (лотын)
сатып алушы алдын ала қарау арқылы ашык
сауда кезінде ұсынылған ең жоғарғы баға
деңгейі;
Биржалық баға белгіленімі – биржа арқылы
сатылатын бір стандартталған тауарлардың
(оның ішінде бағалы қағаздар бағасы;
Сауда-саттық бағасы – алдын-ала ерекше
құжатта (тендер де) жарияланған шарттар
бойынша белгілі бір жұмысты орын
мердігерлікті жеңіп алу, немесе тауарларды
жеткізуге тапсырыс беруге негізделген арнаулы
сауданың ерекше нысанының бағасы.
ӨНІМДІ ЖЕТКІЗУ ЖӘНЕ САТУ ШАРТТАРЫ БОЙЫНША:

нетто-
баға –
сатып алу –
сату жеріндегі
баға

сатып алушының франко-қоймасы
– барлық шығынды сатушы төлейді

сатушының франко-қоймасы – тауарды жеткізу
шығындарын толығымен сатып алушыны көтереді

брутто-баға (фактуралық баға) – сатып алу және сату шарттары (таура бойынша
салықтардың түрлері мен мөлшері, жеңілдіктердің болуы мен деңгейі, франко түрі
және сақтандыру шарттары) есепке алынып анықталады. «Франко» термині
тауардың сатушыдан сатып алушыға дейінгі жеткізу кезінде тасымалдау
шығындарын жеткізуші қай жерге дейін өз мойнына алатынын білдіреді.
Әлемдік бағалар – бұл нақты тауарларды сататын
халықаралық сауданы жеткілікті түрде сипаттайтын ірі
экспорттық және импорттық операциялар жүргізілетін
бағалар. Практикада әлемдік бағалар тауарлардың түрлі
топтарында келесідей болып анықталады:
1. Шикізат тауарлары бойынша олар экспорттаушы немесе
импорттаушы елдердің бағалары деңгейімен, немесе
аукциондар мен биржалар бағаларымен анықталады.
2. Өндірістік-техникалық бағыттағы бұйымдар бойынша –
жетекші әлемдік өндірушілер бағалары;
3. Тұтыну тауарлары бойынша – көш басындағы ірі сауда
үйлерінің каталогтарында жарияланған бағалармен
анықталады.
Баға белгілеу
ст р атегиясы негіз
д елген:

шығын ұсыныс бәсекег
ға қа е
Шығынға негізделген баға белгілеу
тәсілі:
Көптеген отандық кәсіпорындар бағаны
тікелей есептеу аркылы (шығындық тәсілмен)
шығарады, оның мөлшері барлық шығындарға
пайда мөлшерін қосу негізінде анықталады.
Пайда алуға
"Шығынға
негізделген
үстеме
баға
қосу" эдісі
белгілеу

Шығынды
қ тәсіл
1. "Шығынға үстеме қосу" әдісі. Бұл жағдайда өнімнің өзіндік
кұнына стандартты үстеме қосылады. Бұл әдісті колдану
белгіленген баға қажетті сату көлемін қамтамасыз еткен
жағдайда ғана қонымды. Осы әдіс күні бүгінге дейін ең
танымал, себебі, шығындарды анықтау с ұранысты аны қтаумен
салыстырғанда әлдеқайда жеңілдеу.
• Бұл әдіс өндірістің жалпы және шекті шығындарын аны қтау
сияқты екі амалға негізделуі мүмкін. Көптеген к әсіпорындар
баға белгілеген кезде жалпы шығындарды қодданады, оны ң
құрамына өзгермелі шығындар және белгілі бір тауар өндіру
үшін кажет барлық тұрақты шығындар кіреді.
2. Пайда алуға негізделген баға белгілеу. Мұндай әдіс
шығынсыздықты болдырмау кағидасына негізделген. Бұл
жағдайда фирманы шығынға ұшыратпайтындай және белгілі
бір пайда мөлшерін алатындай баға аныкталады.
• Осы әдісті қолдану әр түрлі сату келемі кезіндегі жалпы
шығындар мен пайданы бейнелейтін шығынсызды қ графигін
кұруды кездейді. Бұл жағдайда шығынсыздык шегі жиынты қ
шығындар мен жиынтық табыс кисыктарының қиылысу
нүктесінде аныкталады.
Сұранысқа негізделген баға тағайындау
стратегияларының мынадай түрлері
қолданылады:

«Престижді
"Қаймақ қалқып
бағалар»
алу" стратегиясы
стратегиясы

Психологиялык Ассортименттік
тұрғыда баға баға белгілеу
тағайындау стратегиясы

Бағалар
дифференциациясы
1. "Қаймақ қалқып алу" стратегиясы. Жаңа тауарларды жоғары бағамен сатуды көздейді.
Бастапқыда бағаға қарамайтын тұтынушылардан "қаймақ қалкып алуга" болады.
Жоғары баға жарнама және тауар бейнесін қалыптастыруға жұмсалатын шығындар ға
байланысты белгіленеді. Икемділігі жоғары сегменттер үшін бағалар біртіндеп темендей
бастайды. "Қаймақ қалқып алу" стратегиясын колданған кезде тауардың өмірлік циклі
қыска болуы мүмкін немесе бәсекелестер де оны кайталауы мүмкін.
"Қаймак калқып алу" стратегиясының артықшьшықтары:
• Бұл стратегия бағаны нарыктағы өзгерістер мен бәсекелестерді ң іс-кимылын есепке ала
отырып, өзгертуге мүмкіндік береді.
• Жаңа тауарды өндіру шығындары әркашан жоғары болады, ал бұл стратегия оларды
жабуға жәрдемдеседі.
• Тауардың жоғары бағасы оның сапалылығына байланысты деп есептелінеді. Сондыктан,
бұл стратегия фирманың және оның тауарының беделін кетеруге мүмкіндік береді.
"Қаймақ қалқып алу" стратегиясының кемшіліктері:
• Бұл стратегия бәсекелестерді тез кызықтырады, олар нарыкка д әл осындай өнім шығару ға
тырысады.
• Бастапқы баға деңгейінің сәтсіздігі ТӨЦ-тің ұзактылыгына әсер етіп, тауардың б әсекеге
қабілеттілігін жоғалтуына әкелуі мүмкін.
2. «Престижді бағалар» стратегиясы тауарларды жоғары бағамен сатуды
көздейді, ол тауардың сапасына, ерекшелігіне (өзгешелігіне), маркасына
және беделіне көңіл аударатын нарык сегменттеріне арналған. Б ұл
стратегияны бизнес әлемінде жоғары беделге ие фирмалар қолданады.
Беделді тауар үшін тұтынушылар бағаны асыра төлеуге әзір.
3. Психологиялык тұрғыда баға тағайындау (маркетингтік немесе
дөңгелектенбеген бағалар) бағаны психологиялық тұрғыдан
қабылдауға негізделген. Бұл стратегия көбіне тұтынушы тауарлар
нарығында қолданылады. Психологиялық баға дөңгелектенген бағадан
сәл төмен бағамен белгіленеді.
4. Ассортименттік баға белгілеу стратегиясы. Б ұл стратегия к өбінесе
сұранысы бірқалыпты емес, бірін-бірі толықтыратын ж әне ауыстыратын
(субститут) тауарларға колданылады.
а) Бағалардың "номиналдан жоғары" стратегиясында негізгі тауар ға
өте жоғары баға және бірін-бірі алмастыратын тауарға төмен ба ға
белгіленеді. Кәсіпорын негізгі тауардан пайда алады, ал бірін-бірі
ауыстыратын тауар есебінен шығынға ұшырайды, дегенмен өндіріс
аукымын өсіруге және сату көлемінің өсуінен пайда алу ға м үмкіндігі
бар;
ә) "Имидж" стратегиясы дегеніміз - тауардын негізгі үлгісіне томен ба ға, ал
оның басқа атаудағы немесе баска түрдегі үлгілеріне жо ғары ба ға
белгілеу. Бұл стратегия фирмалық тауарлар ж әне оларды ң
модификацияларына койылады, өйткені, тұтынушылар үшін тауардьщ
сәндік (эстетикалық) және сезімдік (эмоциялық) құндылыктары
маңызды болып келеді;
б) Кешенді баға белгілеу стратегиясы- "екікұрамды" ж әне
"шығынды лидер", "еліктіргішті (приманка)" атты бағаларды ң пайда
болуын білдіреді. "Еліктіргішті" немесе "шығынды лидер" ба ғасы
танымал маркалы тауарға қолданылады, тауардың ба ғасы сатып
алушыларды дүкенге келтіру мақсатымен темендетілсді. Ал, сол тауарды
кұраушы бұйымдарға жоғарырақ баға белгіленеді. Негізгі тауар т өменгі
бағамен сатылғандықтан, сатып алушы көбінесе қымбат құраушы
бөлшекті сатып алуга дайын.
5. Бағалар дифференциациясы. Баға өзгерісін сегменттер әр т үрлі қабылда ған
кезде, нарыкты тік және көлденең бергенде қолданылады.
Осы баға стратегиясын қолдану мынадай шарттарды орындауды талап етеді:
• нарықтын оңай сегменттелуі және нақты шекаралары болуы тиіс;
• таңдалған нарық сегменттері сұраныстың қарқындылығымен ерекшеленуі тиіс;
• бағалары төмен сегменттерден бағалары жоғары сегменттерге тауарды қайта
сату мүмкін болмауы тиіс;
• тауар жоғары бағамен сатылып жатқан сегментке т өмен ба ғалы б әсекелес өніп
кетпеуі керек.
Бағалар дифференциациясының түрлері:
А. Бағалардың уақыт бойынша дифференциациясы. Бұл бір тауар ға уа қыт қа
байланысты әр түрлі бағалар белгіленген жа ғдайда жасалады. Оны ң максаты -
сұранысты уақытпен теңестіру жэне қызметкерлер мен өндіріс куатын тиімді
түрде қолдану.
Ә. Тұтынушылардың сатып алу кабілеттілігіне қарай қойылатын ба ғалар. Қызмет
керсету саласында табысты колданылады.
Б. Тауар нұсқаларын есепке алу арқылы қойылатын ба ға.
В. Кезенді жеңілдіктер стратегиясы (ба ғалардын т өмендеуі). Ол т ұтынушыларды
ақшалай табыстары мен нарық сыйымдылығына қарай топтастыру ға негізделген.

!!!Кептеген мемлекеттерде бағалық дискриминация ға тыйым салын ғанын есте
сақтаған жөн, яғни, ол заңсыз әрекет болып табылады.
Бәсекелестік баға белгілеу стратегиясы:

нарыққа ену;

баға
лидеріне
қарап, баға
белгілеу;
бәсекелестің
бағасынан
жоғары баға
белгілеу;
1. Нарыққа ену стратегиясы. Мұндай стратегия нары қ үлесін
жаулап алу мақсатымен төмен баға тағайындауды көздейді, ол
тек сыйымдылығы жэне баға бойынша с ұраныс икемділігі
жоғары нарықта тиімді болып табылады.
2. Нарыктык лидерге қарап баға белгілеу сгратегиясы
олигополистер арасында қолданылады. Фирма өз багасын
олигополис-тлидердің баға деңгейімен салыстыру арқылы
белгілейді. Бұл стратегия бойынша фирма тауарларына ба ғаны
нарыктагы лидер бағасына сәйкес катаң белгілеуге тиіс емес,
олар белгілі бір шекте лидер бағасынан ауыткуы м үмкін. Осы
стратегияны қолдану кейде қауіп ту ғызып, күрделі
қателіктерге әкеледі, себебі лидер-фирма ба ға қою саясатын
үнемі дұрыс жүргізе алмайды немесе оз бәсекелестерін әдейі
алдап, адастыруы мүмкін. Кейбір жағдайда лидер-фирма
"бағалар соғысын" жариялап, аутсайдерді нарықтан
ығыстырып шығарады.
3. Бәсекелеске карағанда жоғары баға белгілеу. Егер фирма
бірегей қасиеттері бар жоғары сапалы тауар шығарса, онда ол
бәсекелестерге қарағанда. жоғары баға қоя алады. Б ұл
стратегияны қолдануда көптеген елдермен қатар, Қаза қстанда
да монополияға карсы баға деңгейіне катысты бэсекелестермен
сөз байласып, келісуге зан тыйым салады.
Пайдаланылған әдебиеттер:
1. «Кәсіпорын экономикасы»Оқу-тәжірибелік құрал/
Алибаева М.М., Қалдыбаев М.М.: 2005
2. Бейсенова М., Садықбаева А. К әсіпорын экономикасы,
Алматы: «Ғылым», 2002 ж
3. Ю.И. Ребрин. Основы экономики и управление
производством, 2005
4. Экономика предприятия / под ред. О.И. Волкова, М.:
«Инфра-М», 2000 г
5. Ө. Н. Нурғалиев «Кәсіпкерлік негіздері» — Қарағанды,
2002 жыл.

Ұқсас жұмыстар

Баға және баға жасау туралы

Баға жасау методологиясы

Баға жане баға жасау жайлы

Калькуляциялық шығындардың схемасы

БАҒА туралы ұғым, маңызы, жасау қағидалары

Баға және баға жасау

Баға құрастырудағы мақсаттар

АТҚАРАТЫН ҚЫЗМЕТІ. БАҒА БЕЛГІЛЕУ ҚЫЗМЕТТЕРІ МЕН БАҒА БЕЛГІЛЕУ ФАКТОРЛАРЫ АРАСЫНДАҒЫ БАЙЛАНЫС

Бағаның түрлері,формалары,жүйелері туралы ақпарат

«Экономика, өндірісті ұйымдастыру және менеджмент»

Пәндер