Оқу әдістері және құрал жабдықтары туралы ақпарат

Презентация қосу

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі
Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік
университеті
Жаратылыстану – математика факультеті.

СӨЖ № 2
Оқу әдістері және құрал жабдықтары

Орындаған : Шаймерден Б.А.
Т – 413 топ
Тексерген : Тұрғамбаева Б.Ш.
Өздік жұмыс барысында
қарастырылатын сұрақтар :
1. Оқу әдісі ұғымы туралы мәліметтер.
2. Педагогикалық оқу әдістерін топтастыру және
олардың түрлері мен ерекшеліктері.
3. Оқу құрал – жабдықтары.
4. Оқу әдістері мен құралдарын іріктеу.
Оқу әдісі – білім игеру
мақсаттарына қол
жеткізуге
бағытталған
оқытушы мен
оқушының бірлікті іс
-əрекеттік қимыл
тәсілдері.
Оқу əдістері – тарихи категория. Өндіріс
күштерінің деңгейі мен өндірістік қатынастар сипаты
педагогикалық процестің мақсаттарына, мазмұнына,
Жоспар:
құрал жабдықтарына өз ықпалын тигізеді. Олардың
ауысуымен оқу əдістері де өзгеріске келеді.
1.Дүниеге көзқарастың өзіне тән
ерекшеліктері. Оқу ережелері (дидиактикалық ережелер) – оқу
ң мен
ң адам
процесіні
2. Философияны қалыпты
қоғам педагогикалық жағдайларында
өміріндегі рқ
өандай
лі. жəне қайтіп əрекет жасау қажеттігін
өрсететінадам
3.Конфуций кіліміндегі нақты
мәұселесі.
сыныс.
4.Сократ философиясындағы адам
Оқу əдісі – білім игеру мақсаттарына қол
мәселесі.
жеткізуге бағытталған оқытушы мен оқушының
5.Орта ғасыр философиясындағы діннің
бірлікті іс -əрекеттік қимыл - тəсілдері.
рөлі мен орны.
Оқу мақсаты ғы
6.Араб- түрік философиясында
мәғы
жолында
даналық пен әділдік ұстаздың
селесі.
7.Қайта өрлеуодқә ыту ұмысы мен
уіріжфилософиясында ғы
шәкірттің оқып- үйрену
тұлға мәселесі.
əрекеттерінің өзара
байланыстылығы осы
оқу əдісінен көрінеді.
Осы заманғы педагогикалық процесте қолданылатын әдістер саны,
түрі орасан көп. Осыдан, оларды ғылыми топтастыру қажеттігі
туындайды. Бұл оқу әдістеріндегі жалпылық пен жалқылықты мәнділік
пен кездейсоқтықты анықтауға жәрдемдеседі, оларды мақсатқа орай әрі
тиімді пайдалануға себін тигізеді.

Қазіргі күнде педагогикада әдістерді топтастыруды ң үш
жолы кең танылған:

Оқу әдістерін дидактикалқы мақсатқа орай топтастыру

Оқу әдістерін білім көзі бойынша топтастыру

Оқу әдістерін шәкірттердің танымдық әрекеттеріне орай топтастыру
1. Оқу әдістерін дидактикалқы
мақсатқа орай топтастыру
Мұндай топтастыруға байланысты әдістерді бөлу
ең алдымен оқу мақсатын назарға алады. Бұл
жағдайда оқу мақсатына қол жеткізуге бағытталған
мұғалім әрекетіне көп көңіл бөлінеді.

Мақсатты көздеген әдістер тобына енетіндер:

Білім жинақтау әдісі;
Ептілік және дағды
қалыптастыру әдісі;
Білімді қолдану, пайдалану әдісі;
Білім, ептілік, дағдыларды бекіту
мен тексеру (бақылау) әдістері.
2.Оқу әдістерін білім көзі
бойынша топтастыру
Тəжірибеде негізгі үш білім көзі нақты танылған:

Сөз Көрнекілік Іс әрекеттік

білім көзі білім көзі- білім жəне
ретінде ауызша бақылауға түскен ептіліктер ойын,
не жазба сөз заттар, оқу, қарапайым
қызмет етеді құбылыстар, еңбектік істер
көрнекі құралдар процесінде
қалыптасады
Оқу əдістері жүйесінде басты
орын сөздік əдістерге беріледі. Сұхбат – оқудың диалогтық əдісі:
Олар-əңгімелеу, түсіндіру, педагог бірізді сұрақтар қоя
сұхбат, сөз-жарыс, пікір-талас, отырып, оқушыны жаңа
дәріс (лекция), кітаппен жұмыс. материалды түсіну, ұғу деңгейіне
көтереді не ұсынылған
Əңгімелеу – оқу материалын материалдың қаншалықты
тыңдарманға сипаттама не меңгерілгенін тексереді.
баян формасында монологты,
бірізді сөйлеп жеткізу.
Дəрісбаян (лекция) -
көлемді материалды
Түсіндіру – бұл игеруге монологтық жолмен
қажет обьект, құбылыс, баяндау. Дəрісбаянның
кейбір ұғымдар басқа с өздік
заңдылықтары мен əдістерден өзгешелігі –
мəнді қасиеттерін қатаң құрылымды, мол
талқы , талдау, мысал ақпаратты, баяндалуы
келтіру жолымен қисынды, білім мəнін
дəлелдеп, оқушы ашу жүйелікке
санасына енгізу. негізделеді.
я н ə дісін мдер мен
е д ә рісба гі ірі бөлі
г і ке зеңд й к е с тіл і о қу
Қ а зі р к ө ке р у де с ілін
ну д ы ң и ге
ок ) т ə
ды
қолда қырыптар ұсыну (бл ап отыр.
жеке
та то п тап н т у ы нд
те р и а л ын е т т т ігіне
ма а н у қаж
л
пайда ) əдіс ір
и я
( ди скусс ынша пік
а р ы сы
е м а бой тар
ө з - ж р о б л а р а с
с қ
Оқу е нақты п нген көз арыс
д е -ж
ретін ға, жекел леді. Сөз й-пікірі
су е о
алма ге негізд ушының басқа
ру қ е
білді ндағы о ешімі н иялық
сы іш ор –
бары меншікт лыми –те . Оқу сөз
ң ы н
өзіні ардың ғ уы мүмкі –
ал л і
тұлғ стары бо ы қызмет
ы т
ұсын ының бас ымдық
с ан
жары ттердің т дем беру.
р а
шәкі ыстарын
мт ы л
ул ы қ п ен)
а п п е н ( оқ оқу
Кіт к іт а п
м ы с ә дісі –
жұ с ін і ң аса
д і
сөздік ə түрлерінің
ы
маңызд дістің
лə өзіне
бірі. Бұ қ у ш ы
и ім д іл ігі –о а, өз
т ғ д а й д
а й л ы жа
қ ол
е о р а й о қу
ін а
түсінім ын қалауынш
ал
матери и г еруге
л а п
қайта а л а ды .
д ік
мүмкін
Баспа көздерімен оқу жұмысын атқарудың бірнеше жолы бар:

Конспектілеу оқылған ақпараттың қысқаша жазбасы не баяны. Конспектілеу түрлері-
түгелдей көшіру, іріктеумен таңдап жазу, толық не қысқа конспект түзу.
Оқушы конспектіні үшінші тұлғаның атынан емес, өз атынан жасағаны
жөн, осы жағдайда оның дербес ойлау қабілеті дамиды;
Тезистер түзу негізгі идеяларды белгілі бірізділікпен қысқаша баяндау;
Реферат тақырып бойынша бірнеше ақпарат көздеріне шолу беріп, олардың
құрастыру мазмұны мен формасына өз бағасын беру;
Мәтін жоспарын мəтінді бөлімдерге келтіріп, əрқайсысына атама беру; жоспар жай не
жасау күрделі болуы мүмкін;
Сілтемелер беру, мəтіннен өзгертілместен бөліп алынған көшірме. Сілтемеге байланысты
(Цитирование) қойылатын талаптар: əдептілік болуы, мағынаның өзгеріске түспеуі,
сілтеме алынған еңбектің авторын, атамасын, баспа орыны мен атын,
жария жылын, бетін дəл келтіру;
Түсініктеме оқылғанның мəнді тараптарын жойып алмастан, қысқа, ықшам баяндау
беру,аннотация (ауызша не жазба);
Пікір беру оқылған жөнінде өз ойын білдіруге арналған қысқаша ауызша не
(рецензирование) жазбаша баян.
Анықтама ізденіс нәтижесінде жинақталған ақпарат бойынша мəлімет.
(справка) түзу Анықтамалар түрі - өмірнамалық дерек, сандық- статистикалық,
жағрапиялық, терминологиялық жəне т.б.
Білім көзіне орай
топтастырудың жəне бір реті -
бұл көрнекілік əдістер.
Көрнекі əдістерді пайдалану
барысында ақпараттық
материалды игеру оқу процесінде
көрнекі құралдар сүлбе (схема),
кесте, сурет, модельдер,
приборлар, техникалық
құралдарды тікелей қолдануға
тəуелді. Бұлардың бəрі
оқушының сезім тетіктеріне
ықпал жасауға негізделіп, сөздік
жəне практикалық əдістермен
бірге пайдаланылады.
к а лы қ -
а к ти ң іс
ң п р ы н ы
е р і не
қ у ды о қ уш етт
О е р і -
қ ы зм
т у
əдіс іне, оқ еледі. т і–
ет г і зд д е
əре
к не ы мін р мен
ң баст ілікте ұндай
л а рды ік епт ыру. М у,
Бұ рибел таст т ығ
і п т
тəж ар қалы уда жа жəне і.
ғ ды л с т ыр лық ріг ед
да т а и я іб і
топ оратор дістер у не да оқу
лаб белік ə ы игер атын рте
іри и а лд м ақс өп мə
ж р
те өтеру тік) к
тə м а
у л ар – с ын к зм ет
ығ а ы
т т і ң сап л не қ
Жа лгенн ( ақы ау.
і н д
игер еттері н орын
к е
əре алаум
т
қай
3. Оқу әдістерін шәкірттердің
танымдық әрекеттеріне орай
топтастыру
Танымдық іс-əрекет сипаты оқушының ойлау белсенділігіні ң
деңгейінен көрінеді.

Мұндай топтастыру тұрғысынан келесі əдістер
түрі ажыралады:

түсіндірме – көрнекілі (ақпаратты –
рецептивті, іштей түсіну),
қайталай жасау (репрадуктивті),
проблемді баяндау,
бөлшектеп ізденіс (эвристикалы)
зерттеу.
Түсіндірме – көрнекілі əдістің мəні –
оқытушы əрқилы құрал-жабдықтар көмегімен дайын
ақпаратты хабарлайды, ал оқушылар оны қабылдайды,
түсінеді жəне есте қалдырады. Оқушылардың танымдық
іс-əрекеті дайын білімдерді есте қалдыруымен еленеді,
бірақ бұл бейсаналық деңгейде де болып, ақыл-ой
белсенділігіне ешқандайда əсер етпеуі ықтимал. Осыдан
түсіндірме, яғни ақпаратты- іштей түсіну əдісі əрдайым
тиімді бола бермейді.
Қайта жасау (репродуктивті) əдісте
оқытушы ақпаратты дайын күйінде хабарлап,
түсіндіреді, ал оқушылар оны меңгеріп, ұстаз
тапсырмасымен сол күйінде қайталап айтып береді.
Білім өзгеріске түспейді, оқушыдан шығармашыл
белсенділік талап етілмейді.
Қайта жасау əдісінің, ақпараттық іштей түйсіну
əдісіндегідей басты тиімділігі- уақыт, күш қуат
үнемділігі. Бұл əдіс қысқа уақытта, көп күш жұмсамай
ауқымды көлемдегі білім қоры мен ептіліктерді
түсіндіріп жеткізуге мүмкіндік береді. Сабақ
барысындағы көп қайталаудан білім бекімі бірқанша
жоғары болады. Бірақ бұл əдіс те оқушылардың ой
белсенділігін көтеруде өзінің тиімсіздігімен байқалады.
Проблемді оқыту әдісінің
ерекшеліктері.
Проблемді оқу əдісі - оқу процесіндегі орындаушылық
қызметтен шығармашыл іс-əрекетке өту құралы ретінде
танылады. Бұл əдістің мəні – оқытушы мəселе ұсына отырып,
оның шешімін береді, таным процесіндегі ой өрісіні ң даму
жолын көрсетеді. Оқушылар дайын білімдерді, қорытындыларды
тек қана түсініп, есте қалдырумен шектеліп қалмай, д əлелдер
қисынына, ой пайымдау тəсіліне бақылау қояды. Мұндай əдісті
қолдану барысында оқушылар таным процесіні ң тікелей
қатысушысы болмағанымен, мұғалімнің ой топшылауларына зер
сала отырып, өздеріде проблема шешуге үйреніп барады.
Танымдық процестің біршама жоғары деңгейде танылғаны - бұл
бөлшектеп ізденіс (эвристикалық) əдісі. Бұл əдіске байланысты
оқушылар күрделі оқу проблемасын толықтай бастан-аяқ шешпестен,
проблеманы бөлшектерге келтіріп, оларды біріні ң ізімен екіншісіне жауап
тауып отырады. Оқытушы мұндайда оқушының ізденіс əрекетіндегі əр
қадамына назар сала отырып, оған бағыт-бағдар сілтейді.
Оқудың зерттеу əдісі – оқушының білім игерудегі
шығармашылдық ізденісіне басты назар аударады. Бұл əдісті қолдануда ғы
басты мақсат- оқушының білім игерудегі саналылы ғын к өтеру,
құбылыстар мен оқиғаларды нақты күйінде қабылдамай, оларды ң м əн-
мағынасына тереңдей ұғынуға үйрету, қорытындылар жасау ға баулып,
игерген білім, ептілік жəне дағдыларын тұрмыста қолдану ға жатты қтыру.
Бұл əдістің бір кемшілігі – көп уақыт жұмсауды талап етеді.
Оқу құрал - жабдықтары

Оқу əдістері белгілі оқу
( дидактика) құрал -
жабдықтарымен іске
асырылады. Оқу құрал-
жабдықтары - бұл білім
алу, ептіліктер
қалыптастыру көздері.
«Оқу құрал –жабдықтары» түсінігі кең жəне тар
мағынада қолданылады. Тар мағынада бұл түсінік
оқу жəне көрнекі құралдары, көрсетпе жабдықтар,
техникалық саймандар жəне т.б. байланысты. Ал
кең мағынада оқу құрал-жабдықтары деп білім
мақсатын іске асыруға жəрдемші жағдаяттардың
бəрін түсінеміз, яғни оқу əдісі, формасы, мазмұны,
сонымен бірге оқудың арнайы бұйымдарының бəрі
осы оқу жабдықтарын құрайды.
О қу құралдарының көмегімен
дүниені тікелей де жанама тануды
жеңілдетеміз. Олар, əдістер сияқты
оқу, тəрбиелеу жəне дамыту
қызметтерін атқарып, оқушыларды
ынталандыруға, оқу-танымдық іс-
əрекетті басқару мен бақылауға
пайдаланылады.
Дидактикалық құралдар төмендегідей
бөлінеді:

- көру (визуалды) - оқу процесін
құралдары -кестелер, авмоматтастырушы
құралдар – тіл кабинеттері,
карталар, табиғи
компьютерлер, ақпараттық
объекттер ж.т.б.; жүйелер, телебайланыс-
қатынас тораптары;

- сөз, сөйлеу, ым- - сөздік құралдар
ишара, дене - оқулықтар,
қозғалыстары. мəтіндер;

- есіту-көру құралдары- есіту(аудио)құралдары-
дыбысты фильмдер, радио, магнитафон, əн-
теледидар ж.т.б.; күй аспаптары ж.т.б.;
Педагогикалық қызмет əдістері мен жабдықтарын таңдау көптеген
объектив жəне субъектив себептерге тəуелді, атап айтатын болса қ,
олар:
- оқу заңдылықтары жəне оларға негізделген принциптер;
- адамның оқу, тəрбие жəне дамуына байланысты жалпы мақсаттар;
- нақты білімдену –тəрбие міндеттері;
- оқуға болған ынта деңгейі;
- нақты оқу пəнінің əдістемелік ерекшеліктері;
- материал мазмұны;
- материал игеруге бөлінген уақыт;
- оқу материалының саны мен күрделілігі;
- оқушылардың дайындық деңгейі;
- шəкірттердің оқу дағдыларының қалыптасу дəрежесі;
- дəріс түрі мен құрылымы;
- оқушылар саны;
- балалар қызығулары мен ықыласы;
- оқу еңбегі процесінде қалыптасқан ұстаз бен шəкірт арасындағы
қарым-қатынас (қызметтестік не əміршіл - əкімшіл);
- материалды – техникалық қамсыздандырылуы;
- педагогтың тұлғалық ерекшеліктері мен біліктілік деңгей- дəрежесі.
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР:

1. Абай атындағы Қазақ Ұлттық
Университеті. Педагогика.Алматы.
“Нұрлы Әлем”,2003
2. Әбиев Ж.,”Педагогика”.Алматы, 2004
3. Қоянбаев Ж., Қоянбаев Р.М., Педагогика :
Университеттер студенттеріне
арналған оқу құралы. Алматы,2004
4. Бабаев С.Б., Оңалбек Ж.К., Жалпы
педагогика, Алматы , 2005

Ұқсас жұмыстар

Оқыту әдістері

Оқу әдістері мен құралдарын іріктеу

Мультимедиа технологиялары

ХИМИЯ ЖӘНЕ БИОЛОГИЯ ПӘНІ

Оқыту әдістері мен құралжабдықтары

Оқыту әдістері мен құрал жабдықтары

Әдіс дегеніміз не

Оқу әдістері және құралжабдықтары

Көрнекі құрал - таным құралы

Дене тәрбиесінің әдістері

Пәндер