Үздік аурмашының портреті

Презентация қосу

ҮЗДІК АУРМАШЫНЫҢ
ПОРТРЕТІ.
Үздік аудармашы қандай болуы керек?
Біздің елімізде қандай да бір шет тілін
аздап болсын білетін адамдар бар. Біра қ
бұл білім әрбір адамның аудармашы
бола алатынына кепілдік бермейді. Бұл
үшін тілді тереңдетіп оқып қана
қоймай, аудармаға машықтанған болуы
керек.
Аудармашы:

сауатты көп оқыған
әр ісіне сақ
білімді
дүниетанымы кең
сөздік қоры мол
Сонымен қатар
аудармашы білімін
жетілдіріп отыруы
қажет.
ҮЗДІК АУДАРМАШЫНЫҢ
ҚАСИЕТТЕРІ:
• Сыпайылық
• Әдептілік
• Байланысқа бейімділік
• Ілтипаттылық
• Шыдамдылық
• Ынталық
Мұндай қасиеттерсіз аудармашы болып
жұмыс істеу өте қиын болады.
Аударма сапасына
қойылатын талаптар.
Аударма сапасы
дегеніміз –
аударманың нормаға
сай болуы және осы
норманың еріксіз
немесе саналы
байланыстарын
анықтайтын
аударма үдерісінің
нәтижесі.
Қазіргі аударматануда
аударманың барлығына
тән сапасын
бағалайтын бес негізгі
критерий белгіленген.
мазмұнның сәйкестігі,
аударманың
мазмұнындағы
олқылықтар деректік қате
деп саналып, оның
сапасына үлкен нұқсан
келтіреді.
аудармаға деректік сәйкестіктен басқа
да талаптар қойылады. Олардың
негізгісі – аударма тілінің ереже,
заңдылықтарына сай болу. Аударма
мәтінде тілдік қателер болса
(жазылым жағынан – орфографиялы қ,
сөйлем құру жағынан – синтаксистік,
сөздердің септелу, жіктелу жағынан –
морфологиялық, сөздерді қолдану
жағынан – лексикалық т.б.), ондай
аударма да қанағаттанарлық деп
саналмайды.
жоғарыдағы екі көрсеткіш орындалған
күнде түпнұсқа авторының
коммуникативтік мақсаты аудармада
дәлме-дәл болып шықпаса, оның сапасы
төмендейді. Мұндай олқылықтар
(түпнұсқа жарық көргенде автордың
алға қойған негізгі мақсаты аудармада
сәл өзгеріп кетсе) кейбір сөздердің, сөз
тіркестерінің, идиомалар мен қанатты
сөздердің астарлы мағыналарын
түсінбегендіктен, яғни екінші тілді
жаратқан халықтың ұлттық мәдениетін
жете білмегендіктен пайда болады.
аудармада түпнұсқа тілінің
нейтралды, қалжың, ысқақ т.б.
реңін сақтауды көздеген жөн.
Ол үшін мәтіннің
коннотацияларын жеткізу
қажет.
аударма түпнұсқада белгіленген
автордың көзқарасын аудармашы
онымен келіспесе де сақтап қалу
керек. Олай болмай, мәтіннің
жалпы идеясы түпнұсқаға сай
болмай, сәл де болса, бұрылып
кетсе, оны аударма деп санауға
болмайды.
Аударма жанрларының
барлық түріне қатысты
талаптар былайша
топтастырылады:
Дәлдік.
Аудармашы автордың ойын толығымен
аудармада жеткізуі тиіс. Мәтіндегі
ойлардың негізгі сипаты ғана сақталмауы
тиіс, сонымен бірге айтылған ойдың
ньюанстары мен белгілері де сақталуы
тиіс. Автордың айтқан ойларын жеткізе
отырып, сонымен бірге аудармашы өз
жанынан ештеңе қосуға, толықтыруға
және оны түсіндіруге тиіс емес.
Ықшамдылық.
Аудармашы көп сөзді
болмауы керек, ойлары
барынша ықшамды және
мәнерлі (үйлесімді) түрде
мазмұндалуы тиіс.
Айқындылық.
Аудармада тілдің жеңілдігі мен
ықшамдылығы аса қажет.
Қабылдауға қиындық туғызатын
күрделі және екі ұшты
оралымдардан бас тартқан жөн.
Ой қарапайым әрі айқын,
баршаға түсінікті тілмен
жеткізілуі тиіс.
Әдебилік.
Аударма әдеби тілдің жалпыға бірдей тұтастай
нормасына сай жасалуы қажет. Әрбір с өйлем
түпнұсқаның синтаксистік құрылымындағы
аударма тіліне жат ешқандай тұспалдау
байқатпай, нақты және табиғи түрде
айшықталып тұруы тиіс. Шетелдік сөздерге
калька жасаудан бойды аулақ салып, с өздіктер
мен анықтамалық әдебиеттің көмегіне с үйене
отырып, аударма тілінде балама терминдер
табуға тырысу керек.
Атақты аудармашылар
Михаил Леонович Гаспаров
(1935-2005) – ресейлік
әдебиеттанушы және филолог-
классик, көне әдебиет пен
поэзия тарихшысы, аудармашы
(көне және жаңа тілдер),
өлеңтанушы, әдебиет
теорияшысы. Академик РАН
(1992, чл.-корр. АН СССР с
1990), филология
ғылымдарының докторы
(1979). Іргелі ресейлік және
еуропалық өлеңдердің авторы.
Давид Албахари (1948) –
сербиялық прозашы, эссеші,
еуропалық аудармашы.
Ағылшын тілін Белград
университетінде оқып зерттейді.
В. Набоков, Дж. Апдайк, С.
Беллоу, Т. Пинчон, М. Этвуд, С.
Кейн,К. Г. Юнг – осы
авторлардың еңбектерін аударған.
1994 жылдан бастап отбасымен
бірге Канадада тұрады.
Әңгіме жинақтары:
• Porodično vreme / Семейное время (1973)
• Opis smrti / Описание смерти (1982, премия
Иво Андрича)
• Drugi jezik / Другой язык (2003)
• Senke / Тени (2006)
• Svake noći u drugom gradu / Каждую ночь в
другом городе (2008)
Романдары:
• Kratka knjiga / Короткая книга (1993)
• Snežni čovek / Снежный человек (1995)
• Mamac / Приманка (1996, премия журнала НИН)
• Gec i Majer / Гётц и Майер (1998)
• Svetski putnik / Странник по миру (2001)
• Pijavice / Пиявки (2005)
• Ludvig / Людвиг (2007)
• Brat / Брат (2008)
• Kontrolni punkt / Контрольный пункт (2011)
• 2006 ж. Приманка романы
үшін Мост Берлин
премисын алады. Бұл
аударма Германия
Федеративті
республикасында жылдың
үздік кітабы болып
танылады.
• 2012 ж. Виленица премисын
алды.
Шеймас Джастин Хини
(1939-2013) – ирландиялық
жазушы, ақын, аудармашы,
оқытушы. 1995 ж.
әдебиеттен Нобел
сыйлығының иегері
атанады.
Өлең жинақтары:
• Blackberry Picking
• Mid Term Break
• Digging (Faber & Faber, 1966)
• Смерть натуралиста / Death of a Naturalist (Faber & Faber, 1966)
• Дверь во тьму / Door into the Dark (Faber & Faber, 1969)
• Wintering Out (Faber & Faber, 1972)
• Север / North (Faber & Faber, 1975)
• Полевые работы / Field Work (Faber & Faber, 1979)
• Selected Poems 1965-1975 (Faber & Faber, 1980)
• An Open Letter (Field Day, 1983)
• Остров покаяния / Station Island (Faber & Faber, 1984)
• Фонарь боярышника / The Haw Lantern (Faber & Faber, 1987)
• New Selected Poems 1966-1987 (Faber & Faber, 1990)
• Seeing Things (Faber & Faber, 1991)
• Sweeney's Flight (with Rachel Giese, photographer) (Faber & Faber, 1992)
• Opened Ground: Poems 1966-1996 (Faber & Faber, 1998)
• Electric Light (Faber & Faber, 2001)
• District and Circle (Faber & Faber, 2006)
• Ватерпас / The Spirit Level (Faber & Faber, 1996)
• Opened Ground: Poems 1966-1996 (Faber & Faber, 1998)
• Electric Light (Faber & Faber, 2001)
• District and Circle (Faber & Faber, 2006)
• Sweeney Astray: A version from the Irish (Field Day, 1983)
• The Midnight Verdict: Translations from the Irish of
Brian Merriman and from theMetamorphoses of Ovid (Gallery
Press, 1993)
• Jan Kochanowski: Laments (Faber & Faber, 1995)
• Beowulf (Faber & Faber, 1999)
• Diary of One Who Vanished (Faber & Faber, 1999)
Эсселер:
• Предпочтения / Preoccupations: Selected Prose 1968—
1978 (Faber & Faber, 1980)
• The Government of the Tongue (Faber & Faber, 1988)
• Единоначалие речи / The Place of Writing (Emory
University, 1989)
• The Redress of Poetry: Oxford Lectures (Faber & Faber,
1995)
• Поэзия-возместительница / Crediting Poetry: The Nobel
Lecture (Gallery Press, 1995)
• Finders Keepers: Selected Prose 1971—2001 (Faber & Faber,
2002)
2011 жылы Хини барлық
қолжазбаларын
Ирландияның ұлттық
кітапханасына сыйға береді.
«Только поэзия способна
установить такой порядок вещей,
который одинаково подчиняется и
воздействию внешнего мира, и
внутренним законам поэтического
естества.»
Аманжолов
Касым
Рахимжанұлы (1911
— 1955) – қазақ ақыны,
публицист, аудармашы.
поэзия
• Аманжолов К. Р. Гроза : Стихотворения / Пер. с казах. Д. Снегина. — Алма-
Ата: КазОГИЗ, 1946. — 44 с. — 15 000 экз.
• Аманжолов К. Р. Избранное / Пер. — Алма-Ата: Жазушы, 1971. — 119 с. —
(Стихи и поэмы «Наша легенда», «Абдулла»). — 10 900 экз.
• Аманжолов К. Письмо Родине : Избранное / Пер. с казах. — М.: Гослитиздат,
1960. — 151 с. — (Стихи и поэма «Абдулла»). — 4500 экз.
• Аманжолов К. Светлый путь : Стихи и поэмы / Пер. с каз. — Алма-Ата:
Жазушы, 1984. — 207 с. — (Казахская поэзия. Циклы: Родная земля; На
музыку весны; Поэмы: Загадочная девушка; Наша поэма). — 16 000 экз.
• Аманжолов К. Стихи / Пер. с каз. — Алма-Ата: Казах. объедин. гос. изд-во,
1949. — 71 с. — 5000 экз.
• Аманжолов К. Стихи / Пер. с каз. — М.: Худож. лит., 1975. — 222 с. — 10 000
экз.
• Аманжолов К. Стихи и поэмы / Пер. — Алма-Ата: Казгослитиздат, 1958. —
212 с. — 5000 экз.
публицистика
• Аманжолов К. Р. Комсомол Казахстана в
борьбе за Советскую Родину. — Алма-Ата,
1968. — 21 с.
• Аманжолов К. Р., Абилова М. Х., Балакаев
Т. Б. и др. В труде и в бою : [Очерки
истории ДОСААФ КазССР] / Под общ. ред.
Б. Б. Байтасова. — Алма-Ата: Казахстан,
1979. — 239 с. — 10 500 экз.
“Жұмбақ қыз” поэмасы үшін 1938
жылы Ленин комсомолының 20
жылдығына арналған сайыста 2-
ші дәрежелі премиямен
марапатталады.
• Қ. Аманжоловқа
естелік ретінде
Қарағанды, Орал
көшелері, Қарқаралы
өңіріндегі ауылға
осы кісінің аты
берілген және
Қарағанды
қаласында ескерткіш
орнатылған.
Абай аудармалары:

Ұқсас жұмыстар

ӘБІЛХАН ҚАСТЕЕВ МҰРАЖАЙЫ

Қазақ тілі мен әдебиеті пәнін оқытуда қазіргі заман технологияларын пайдалану жолдары

Портреттін функциясы

Ұлы суретші Ә.Қастеев

Бейнелеу өнері

Оқушының ойлау

Әбілхан Қастеев. Көсемшені қайталау

Саусақ сорғыш бала

Анасын сағынған бала

Нағыз әже қайда

Пәндер