Кә сіпкерліктің мә ні мен мазмұ ны негізгі функциялары

Презентация қосу

1.1Кәсіпкерліктің Шумпетер мән берген. Ол былай деп айтқан «Кәсіпкер болу –
басқаның істегенін істемеу». Екінші жағынан кәсіпкерлер –
мәні мен мазмұны алдымен кәсіпкерлік жұмысты ұйымдастырушылар. Ол туралы
негізгі француз экономисі Жан Батист Сэй былай деген: «Кәсіпкер –
функциялары адамдарды өндірістік шеңбер ауқымында ұйымдастыратын адам».
Кәсіпкерлік терминін алғаш рет айналымға енгізген ағылшын
ғалымы Ричард Кантильон болды. Бұл ағымға, ол нарықтық
тәуекелділік жағдайында табыс алу мақсатымен өндірісті
ұйымдастырудағы адам белсенділігін жатқызды. Экономикалық
әдебиеттерде кәсіпкерлік пен бизнес ұғымдарын балама түрінде
қарастыру жиі кездеседі. Экономикалық ғылымда «кәсіпкерлік
қабілеттілік» деген ұғымда бар. Кәсіпкерлік қабілеттілік дегеніміз
адамның бизнесте жаңалықты аша білу қабілеттілігі, бірақ
бизнеске қатысатындардың барлығының қолынан бұл келе
бермейді. Яғни айтқанымызда кәсіпкерлік дегеніміз – бұл адамдар
мен олар құрған бірлестіктердің белсенді, дербес шаруашылық
қызметі. Тағы айта кететін жайт, кәсіпкерлікті түсіндіре келгенде
мынадай екі жағдайға мән бері керек: біріншіден, коммерциялық
бағыт-бағдарға, тәуекелге бел буушылық пен дербестікке,
бастаған ісін аяғына дейін жеткізуге, кездескен кедергілерді жеңе
білуде; екіншіден, экономикада, ұйымдастыру ісінде тапқырлық
пен жаңашылдық танытуға, ғылыми-техникалық прогреске жетіге
тікелей қатысты. А.Смит кәсіпкерді коммерциялық идеяны жүзеге
асыру және пайда алу үшін экономикалық тәуекелге баратын
меншік иесі ретінде сипаттады. Қазақстан заңында кәсіпкерлік
Негізгі функциялары

Кәсіпкер барлық ресурстарды: жер, капитал, еңбекті
өнім өндіру процесіне қосу ынтасын өз Кәсіпкер өндіріс процесінде барлық негізгі
жауапкершілігіне алады, яғни өндірістің қозғаушы шешімдерді өз қолына алады және фирманың іс
күші, себебі істеген ісі пайда беретініне
Кәсіпкерлік сенеді. бағытын айқындайды.
– кәсіпкерлік бизнестің неғұрлым жекеше
жағдайы. Қызметтің бұл түрі, көбінесе, адамның жеке
басымен – кәсіпкермен байланысты. Ол жаңа істі қолға
алады, жаңа енгізілімді іске асырады, тәуекелдікке бас
тігеді. Кәсіпкердің мәртебесі мемлекеттік тіркеуге алу
арқылы қуатталады, онсыз кәсіпкерлік қызметке тыйым
салынады. Кәсіпкердің еңбегіне ақы төлеу нысаны, тәртібі
мен талаптары шартпен айқындалады, жеке
табысқа салық салынуға тиіс. Шаруашылық қызметтің
барлық түрлері, оларға заңнамалық актілерде тыйым
салынбаған болса, мысалы, коммерциялық делдалдық,
сату-сатып алу, инновациялық, кеңес беру, тағы
басқақызметтер, сондай-ақ, бағалы қағаздармен
жасалатын операциялар кәсіпкерлікке жатады. Нарықтық
жүйеде толымды кәсіпкерлікКәсіпкер – бұл
қызметке жол тәуекелге баратын кісі. Тәуекелге бару үшін
ашылады
және ол мемлекет меншікті қоса, меншіктің барлық
істелетін істің егжей-тегжейін айқын талдап,
Кәсіпкер – бұл жаңашыл, коммерциялық негізде жаңа нысандарынақортындысында
тән. ие болатынын білген жөн. Кәсіпкер тек
l
тауар өндіруді, жаңа технологияны енгізу, бизнесті қана өз уақыты, еңбегін, іс қабілеттілігін тәуекелге
ұйымдастырудың жаңа формаларын енгізуге аянбай салмайды, сонымен бірге өндіріске кеткен өзінің және
жұмыс істейтін кісі. өзінің серіктестерінің немесе акционерлердің қаржыларын
тәуекелге салады
инновациялық қызметіне негізделген өзін-өзі ұйымдастыру және өзін-
1.2 Кәсіпкерліктің мақсаттары мен өзі жаңарту процесі. Ал кәсіпкер – бұл табысты алу мақсатымен қауіп
міндеттері,белгілері және ұйымдастыру және белгісіздік жағдайларында жұмыс істейтін, өндірістік-
шаруашылық қызметтің барлық аймақтарындағы жаңалықтарға
қағидалары бейімді, жігерлі, білімдер мен ақпараттың белгілі деңгейіне ие адам. Өз
кезегінде кәсіпкерлік табыс – бұл кәсіпкердің пайдасы (таза
табыс)және үстеме пайдасы». Көріп отырғандай, кәсіпкерліктің
тектілік түсінігіде өлшемдер және мөлшерлік бағалау өлшемдері жоқ,
кәсіпкерлік процесс ынтамен, жаңалықпен байланыстырылған,
олардың негізгі мақсаты кәсіпкерлік табысты алу. Кәсіпкерлікті,
кәсіпкерді және кәсіпкерлік табысты сипаттайтын, негізгі
қағидалардың бірдей дәрежеде шағын, орташа және ірі кәсіпкерлікке
қатысты екендігін атап кету қажет, бірақ сонымен қатар кәсіпкерліктің
әрбір формасының өзіне тән ерекшелігінің болатынын ескереміз.
Кәсіпкерлік – адамдарменолар құрған бірлестіктерді белсеңді, дербес
шаруашылық қызмет. Оның көмегімен адамдар тәуекелге бел буып,
мүліктік жауапкершілікті сақтай отырып, пайда табу жолын көздейді.
Кәсіпкерлікті шығармашылық күш жігерді жүзеге асыруға,
экономикалық және ұйымдастыру ісінде тапқырлыққа, жаңашылдыққа
байланысты. Кәсіпкерлікті шығармашылық күш-жігерді жүзеге
асыруға, экономикалық ұйымдастыру ісінде тапқырлыққа,
жаңашылдыққа байланысты. Кәсіпкерлікті жаңа тұрғыдан
түсіндіргенде мынадай екі жағдайға: біріншіден, коммерциялық бағыт-
бағдарға, тәуекелге бел буушылық пен дербестік, бастаған ісін аяғына
дейін жеткізу, кездескен кедергілерді жеңе білуге; екіншіден,
экономикада, ұйымдастыру ісінде тапқырлықпен жаңашылдық
танытуға, ғылыми-техникалық прогреске жетуге тікелей қатысты..
Кәсіпкер өндірістің негізгі үш факторын іске қосып, өзі төртінші фактор
болып ресурс иелеріне төлем төлеуді қамтамасыз етеді: жұмыс күшіне
еңбек ақы; капиталға пайыз; жер иелеріне рента; кәсіпкерлерге
кәсіпкерлік пайда. Социализм мен капитализмнің экономикалық
айырмашылығы: біріншісінде жұмыс күшінің өндірген қосымша құны
бүкіл қоғам мүддесіне жұмсалады, ал екіншісінде – қосымша құн үшке
бөлінеді: пайызға, рентаға және кәсіпкерлік пайдаға. Жаңа қоғамның
негізін тұрақты, тиімді құру үшін кәсіпкерлер табын даярлау керек.
Кәсіпкерлік қабілеті қаражаты бар тапты құру үшін, бірінші, білім
керек, екінші, өкімет экономикалық саясатын түбегейлі қайта қарауы
1.3 Кәсіпкерліктің обьектілерімен
субьектілері,жүзеге асыру шарттары.
Кәсіпкер тауарлар өндіреді, содан соң
оларды сатады. Осыған орай,
кәсіпкерлік өндірістік, коммерциялық,
қаржылық, делдалдық және
сақтандыруболып бөлінеді.
Осылардың әрбір формасы өзіндік
ерекшелігі, өзгешелігі, демек өзіндік
технологиясы болады.Кәсіпкерлік
қызметтің субъектілері мыналар
болып табылады:

- Қазақстанның азаматтары;

- Шетел мемлекеттерінің азаматтары

- Адамдардың бірігуі (кәсіпкерлер ұжымы, біріккен
серіктестер, акционерлік қоғамдар, шаруашылық
ассоциациялары, қожалықтар, әр түрлі
бірлестіктер, корпорациялар т.б.).
жұмыстар жүргізу және қызмет көрсету, жинау, өңдеу және ақпарат беру, рухани
құндылық жасау тағы тағыларға бағытталған қызметтер жатады. Өндірістік кәсіпкерліктің
мүдделілік өрісі едәуір түрліше және оны іске асыру үшін қаржылық және материалдық
ресурстар, ал кейде олар көп мөлшерде қажет болады. Өндірістік кәсіпкерлік қызметінің
нәтижесі мол өнім өндіру және оны сату мүмкіндігі болып табылады. Коммерциялық
кәсіпкерлікке – қызмет түрін сипаттайтын, оның мазмұнының мәнін айқындайтын тауар-
ақша қатынастары, тауар-айырбастау операциялары жатады. Мұның өндірістік
кәсіпкерліктен айырмашылығы – мұнда өнім өндіруге – байланысты өндірістік ресурстарды
қамтамасыз ету қажеттілігі тумайды. Технологияның бастапқы сатысы ретінде, не сатып
алу, нені қайта мәселелерді іске асыру, ең алдымен тауар бағасының өткізу бағасы
жағдайында көтерме сатып алу бағасы елеулі жоғары болуы керек екеніне сүйену қажет.
Қаржылық кәсіпкерлік – коммерциялық кәсіпкерліктің бір түрі, солай болғандықтан оның
сатып алу, сату объектісі айрықшалығы – тауар болып есептеледі: ақшалар, валюта, құнды
қағаздар (акциялар, облигациялар, вексельдер, кепілдіктер және т.б.), яғни бірдей
ақшалады сату тікелей немесе жанама формада жүргізіледі. Солай
болғандықтанқаржылық кәсіпкерлік – бұл коммерцияның бір түрі, онда қаржылық
кәсіпкерінің технологиялық мәмілесі коммерциялық технология мәмілесімен ұқсас болады,
айырмасы тек тауар-қаржы активі болып саналады. Делдалдық кәсіпкерлік – бір мәмілеге
өзара мүдделі жақтардың басын қосатын қызметте көрінеді. Бұндай қызметті көрсеткені
үшін кәсіпкер табыс алады. Сақтандыру кәсіпкерлігі – кәсіпкер сақтандырған жарнасын
алып отыратын қаржы кәсіпкерлігінің ерекше формасы. Жарналардың қалған бөлігі
кәсіпкерлік табысты құрайды. Көріп отырғандай, кәсіпкерліктің барлық түрі табыс алуға
бағытталған. Бірақ ол үшін шектеулі ресурстарды қиыстырып пайдалануға үйрену
керек.Ресурстардың әр түрлі комбинацияларын жасай – кәсіпкер қызметінің қажетті буыны.
Олар Шумпетер көзқарасы бойынша бес бағытты қамтиды. Жаңа игілікті жасау немесе
2.1Кәсіпкерліктің ұйымдық-құқықтық
нысандары мен олардың ерекшеліктері

Ұйымдық-құқықтық нысаны бойынша
келесідей бөлінеді:
Мемлекеттік және қазыналық
кәсіпорын –акция пакетіне үкімет
иелік ететін немесе әкімшіл
1.Жеке ( жеке меншік ) кәсіпондар- бір ғана иесі және -әміршіл экономикалық үкімет
жалдамалы жұмыскерлердің саны шектеусіз кәсіпорындар балансындағы кәсіпорындар иелік
жасайтын корпорациялар.
Мемлекеттік кәсіпорындар – бұл
негізгі қорлары мемлекет
Серіктестік кәсіпорындар – белгілі бір пропорция бойынша,
меншігінде болатын және басқару
өз капиталдарын, өз үлесін алып тұруға келісім жасап, осы
кәсіпорынның иесіне айналатын кәсіпкерлердің органдарын мемлекет тарапынан
бірлестігі.Қазақстан Республикасы Президентінің ұйымдар тағайындайтын
Шаруашылық серіктестік жайлы және Мемлекттік кәсіпорындар болып табылады. Ал,
кәсіпорын Жарлығына сай кәсіпкерлік қызмет егер кәсіпорын мемлекеттік
шаруашылық серіктігісінің түріне қарай жеке және ұйымдардың қарамағында болса,ол
ұйымдық болуы мүмкін: кәсіпорын қазыналық болып
есептеледі яғни біріншісі
Корпорациялар- ол адам осы кәсіпорындарға өз қаржысын
орналастырған және кәсіпорын әрекетіне байланысты шаруашылықты жүргізу құқығына
мәселелерді шешуге араласуға құқығы барлығын негізделсе, екішісі –оперативті
білдіретін акция иесі және корпорациялардың барлық басқару құқығына негізделген. Шын
әрекеттеріне белгілі бір үлес қоса алатыны негзінде мәнінде мұнда шаруашылық есептің
кәсіпорынды ұжымдық иеленуге атсалысады, әрбір акция екі түрі қолданылады: таза
оның иесіне бір дауыс құқығын береді. мемлекеттік – толық шаруашылық
2.2 Кәсіпкерліктің түрлері,нысандары және қосымша жауапкершілігі бар ұжымдар өздерінің
Кәсіпкерлік бірнеше барлық дүние-мүлкімен жауапты. Акционерлік
жіктелуітүрлері бар.
Атқаратын қызметіне қарай былай қоғамдар: ашық және жабық түрде болады.
Кәсіпкерліктің ұжымдық-экономикалық
бөлінеді: өндірістік, коммерциялық,
формалары. Концерн – көпсалалы акционерлік
қаржылық және консультациялық.Меншік қоғам, әр түрлі компаниялардың бақылау
түрлеріне бойынша жеке меншік, пакеттерін сатып алады. Ассоциация –
мемлекеттік, муниципалды, сонымен бірге экономикалық дербес кәсіпорындардың ерікті
қоғамдық құрылымдар бірлестігі. Маманданған кәсіпорынның негізгі
меншігі.Меншіктер саны бойынша мақсаты ғылыми-техникалық, өндірістік,
кәсіпкерлік іс жеке адамның немесе экономикалық және әлеуметтік міндеттерді
бірігіп шешу. Консурциум – бұл ірі қаржы
коллективтің құрамы болуы керек.
операцияларын істеу үшін біріккен
Кәсіпкерлік формасы бойынша екіге кәсіпкерлердің бірлестігі. Сидикат – бір саланың
бөлінеді: ұжымдық-құқықтық және кәсіпкерлерін тауар сатуға біріктіру. Картель –
Ұжымдық-құқықтық кәсіпкерліктер.
ұжымдық-экономикалық. тауар, қызмет көрсету бағасы, нарық аудандарын
Серіктестер – адамдардың бірлестігі, онда бөлу, өндіріс мөлшері жөнінде келісім. Қаржы —
өнеркәсіп тобы – банк, сақтандыру және сауда
екі және одан да көп серіктестер болады. капиталының бірлестігі. Қазір Қазақстанда
Олар өз капиталдарын қосады және әрбір мынадай ұжымдық-құқықтық формалары
мүше өзінің капиталымен жеке жауап кәсіпкерліктер құрылуда. Шаруашылық
береді. Олар шексіз жауапкершілікті серіктестік – толық серіктестік. Олардың
мүшелері өзара кәсіпорын құру жөнінде келісімге
серіктестер, командитті (сенімге қол қояды. Құруға керекті серіктес мүшелердің
негізделген) серіктестер шектелген қаражаттарын біріктіру. Серіктестіктің пайдасы,
жауапкершіліктер зияны пайға қарай бөлінеді. Әрбір мүше өзінің
табысына пайданы қосып сонан салық төлейді.
Шектелген жауапкершілікті қоғамдар. Оның мүшелері қоғамның міндеттемелеріне жауап бермейді,
Коммандиттік серіктестік. Барлықал зиян тәуекеліне
серіктестік
өздерінің үлестерімен жауап береді.Қосымша жауапкершілігі бар қоғам міндеттемелеріне
мүшелері өздерініңісзаттарымен
серіктестік атанған жауап
жүргізушілер
береді.Ашық және жабық акционерлік қоғам.Өндірістік кооперативтер – ерікті
ішінен біреу түрдебірнеше
немесе біріккен қоғамдар.Унитарлы
мүшелері зиянның
кәсіпорын – коммерциялық мекеме, меншіктік құқығы жоқ. Унитарлық кәсіпорынның мүліктері бөлінбейді.
тәуекелін өздерінің қосқан үлестері мөлшерінде Унитарлық
кәсіпорын тек мемлекеттік немесе муниципалдық болады. Унитарлы кәсіпорын федералдық қазына
жауапкершілікке кәсіпорны болып
алады.
2.3Дара кәсіпкерлік түрлері және тіркеу
тәртібі
Дара кәсіпкерлік өзіндік немесе бірлескен кәсіпкерлік түрінде жүзеге асырылады:
1.Өзіндік кәсіпкерлікті бір жеке тұлға өзіне меншік құқығымен тиесілі мүлік негізінде,
сондай-ақ мүлікті пайдалануға және (немесе) оған билік етуге жол беретін өзге де
құқыққа орай дербес жүзеге асырады. Некеде тұратын жеке тұлға жұбайын кәсіпкер
ретінде көрсетпей өзіндік кәсіпкерлікті жүзеге асырған кезде ол жұбайдың кәсіпкерлік
қызметті жүзеге асыруға келісімі талап етілмейді.Жеке тұлға өзіндік кәсіпкерлікті
жүзеге асыру үшін ерлі-зайыптылардың ортақ мүлкін пайдаланған жағдайларда, егер
заңдарда немесе неке шартында не ерлі-зайыптылардың арасындағы өзге келісімде
өзгеше көзделмесе, мұндай пайдалануға жұбайының келісімі қажет. 2. Бірлескен
кәсіпкерлікті жеке тұлғалар (дара кәсіпкерлер) тобы өздеріне ортақ меншік құқығымен
тиесілі мүлік негізінде, сондай-ақ мүлікті бірлесіп пайдалануға және (немесе) оған билік
етуге жол беретін өзге де құқыққа орай жүзеге асырады. Бірлескен кәсіпкерлік кезінде
Бірлескен
жеке кәсіпкерліктің
кәсіпкерлікпен нысандары:
байланысты 1) ерлі-зайыптылардың
барлық мәмілелер бірлескенортақ бірлескен меншігі
кәсіпкерліктің барлық
негізінде жүзеге асырылатын ерлі-зайыптылардың кәсіпкерлігі; 2) шаруа
қатысушыларының атынан жасалады, ал құқықтар мен міндеттер олардың атынан (фермер)
қожалығының ортақ бірлескен меншігі немесе жекешелендірілген тұрғын үйге ортақ
алынады және жүзеге асырылады.
бірлескен меншік негізінде жүзеге асырылатын отбасылық кәсіпкерлік; 3) жеке кәсіпкерлік
ортақ үлестік меншік негізінде жүзеге асырылатын жай серіктестік болып табылады. Ерлі-
зайыптылардың кәсіпкерлігін жүзеге асырған кезде жұбайлардың бірі екінші жұбайдың
келісімімен іскерлік айналымда ерлі-зайыптылардың атынан әрекет етеді, келісім дара
кәсіпкерді тіркеу кезінде расталуы немесе дара кәсіпкердің қызметі мемлекеттік тіркеусіз
жүзеге асырылған жағдайларда жазбаша түрде көрсетіліп, нотариалдық жолмен
куәландырылуы мүмкін.Ерлі-зайыптылардың біреуінің іскерлік айналымда ерлі-
зайыптылар атынан әрекет етуіне екіншісінің келісімі болмаған кезде іскерлік айналымда
әрекет ететін жұбай дара кәсіпкерлікті өзіндік кәсіпкерлік түрінде жүзеге асыратындығы
көзделеді. Жай серіктестік нысанын пайдаланатын дара кәсіпкерлік Қазақстан
Республикасының азаматтық заңнамасына сәйкес жүзеге асырылады. Дара кәсіпкерлер өз
міндеттемелері бойынша, Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес өндіріп
алынбайтын мүлікті қоспағанда, өздерінің барлық мүлкімен жауапты болады.Жеке тұлға
өзіндік кәсіпкерлікті жүзеге асырған кезде өзіне меншік құқығымен тиесілі барлық
мүлкімен, соның ішінде ерлі-зайыптылардың ортақ меншігіндегі үлесімен жауапты болады.
Жеке тұлға жеке кәсіпкерлікті жүзеге асыру үшін ерлі-зайыптылардың ортақ мүлкін
пайдаланған жағдайларда, оның борыштары бойынша өндіріп алу ерлі-зайыптылардың
Кәсіпкерліктәуекелдер:
Кәсіпкерлік дегеніміз-азаматтармен бірлестіктердің мүлікті жауапкершілікпен тәуекел ету
түсінігі, түрлері,
негізінде іске жіктелуі
асыралатын, жоғары табыс алуға бағытталған шығармашылық дербес іс-
әрекеттері. Нарықтық қатынастардың дамуы,бәсекенің күшеюі және айқынсыздық жағдайында
кез келген кәсіпкерлік қызмет тәуекелсіз жүзеге асырылуы мүмкін емес. Тәуекел бұл
жоспарланған табыс көлемін ала алмау,зияндармен жоғалтулардың туындау ықтималдылығы.
Кәсіпкерлік тәуекел-жоспарланған немесе күтілген ол нәтижені алмау ықтималдығы болып
табылады. Кәсіпкер пайда алмау тәуекліне ие,сонымен қатар тапсырыс берілген жоба немесе
обьектіні алмау мүмкіндігі және инвестициялық тәуекелге ие. Кәсіпкерлік тәуекелдер
кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыру нәтижесінде көптеген факторлардың әсерінен туындайды.
Кәсипкерлік тәуекелдің пайда болуына алып келетін себептер:экономикалық
дағдарыс,инфляцияның жоғары қарқыны,саяси тұрақсыздық және салық заңнамасының
жіктелмеуі және т.б Сонымен,кәсіпкерлік тәуекел деп кәсіпкерлердің өз ресурстарының бөлігін
жоғалту, табысты толық ала алмай қалу немесе белгілі бір әрекеттер он нәтижесінде қосымша
шығындардың пайда болу мүмкіндігі түсіндіріледі. Кәсіпкерлік тәуекелді көбінесе
өндірістік,қаржылық және инвистициялық деп үшке бөліп қарастырады. Өндірістік тәуекел өнім
өндіру кезінде немесе өндірістік қызмет үдерісінде туындайды Коммерциялық тәуекел өнімді
сатумен шикізаттармен материалдарды сатып алумен. Қаржылық тәуекл кәсіпкерліктің банкпен
және басқада қаржылық институттармен қарым қатынасынан туындайды. Масштабтылығы
бойынша;локальді тәуекел бөлек фирмалардың тәуекелі. Сапалық тәуекел саланың өзіндік
қасиетіне байланысты. Пайда болу таьиғатына байланысты субьективті тәуекел кәсіпорынның
тұлғалығына байланысты. Обьектиті тәуекел стихиялық апаттардың жеткіліксіз ақпараттығын
несиелеу слаық салу шарттары туралы ақпараттардың жеткіліксіздігі. Пайда болу саласы
бойынша сыртқы және ішкі. Тәуекелді талдау кезінде бір бірін өзара толықтырып екі түрін
корсетуге болады; сапалық талдау және сандық талдау. Кәсіпкерлік субьектілері кәсіпкерлік
кәсіпкерлікті жетілдіру б.т жалпы кәсіпкерлікті
Кәсіпкерлік тәуекелдерді бағалау және дамыту үшін бірнеше белгілі шарттар орындалуы
басқару қажет; Кәсіпкерлік субьектінің белгілі бір дәрежеде
еркіндігі мен құқығы болуы қажет. Ол шаруашылық
қызметінің бағытын таңдау,өндірістік, сауда
бағдарламаларын анықтау қаржы көзін
таңдау,өнімдерді тасымалдау,өнімге баға белгілеу,
табысты өз мұқтажына жұмсау. Кәсіпкерлік
Мемлекет тарапынан қабылданатын шешімдерге,одан туындайтын
нәтижелерге тәуекелдікті қажет етеді. Қабылданған
кәсипкерлікті барынша қолдау
шешімдерге деген жауапкершілік болмайтын болса
Мақсатты бюджеттік ол кәсіпкерліктіңде болмағаны. Кәсіпкерлік қызметтің
қаржыландыру саясатын белгілі коммерциялық табысқа жетуге бағдар
жүргізу ұстауы,экономикада қажетті нарықтық құрылым
Жеңілдетілген несие беру орнатумен байланысты яғни кәсіпкерлік дамуы үшін
саясатын жүргізу Кәсіпкерлік оның құқықтық базасы,әлеуметтік экономикалық
құқығын қорғайтын орган шарттары қалануы керек. Экономикасы нарықтық
жұмысын жаңдандыру бағытқа бет алған Қазақстан үшін кәсіпкерлікті даму
мәселесі өзекті мәселелердің бірі болып табылады.
Кәсіпкерлік қызметті тіркеуден
Кәсіпкерлікті дамыту нарықтық дамытудың кепілі.
өткізу кезіндегі Кәсіпкерлікті жетілдіру экономиканың
қиыншылықтарды жою тұрақтылығымен оның бәсекелік сипатын
Тексеруші органдар санын қарастырудың басты күші,кәсипкерлікті дамыту үшін
қысқарту субьектінің белгілі бір дәрежеде еркіндігі мен
Заңдардың орындалуын құқығы,шаруашылық қызметінің бағытын таңдауда
қамтамасыз ету және т.б еріктігі,қабылданатын шешімдерге,одан туындайтын
нәтижелерге тәуекелдіктің болуы қажет. Кәсіпкерлік
қызметті дамыту мақсатында мынадай іс шараларды
Кәсіпкерлік қызметін бұрынғы кеңес одағы кезінде 1987жылы
қабылданған «СССРазаматтарының жеке еңбек қызметі туралы»
заңды алғаш рет ресімилендірді. Кейінірек 1988-1991жылдары
жалға беру бірлескен кәсіпорындармен банк қызметі туралы
заңдар экономикалық жағдайды біршама ырықтандырады.
Кәсіпкерлік-қызметтің ерекше бір түрі ғана емес. Бұл тағыда
белгілі стиль және тәртіптің типі ,жинақтап айтсақ үлкен
бастама дәстүрден тыс шешімдерді іздестіру тәуекелге бару,
іскерлік қызметтің орын алар жері, ең алдымен кәсіпорын.
Кәсіпкерлік дегеніміз азаматтармен бірлестіктердің мүлікті
жауапкершілікпен тәуекел ету негізінде іске
асырылатын,жоғары табыс алуға бағытталған шығармашылық
дербес іс әрекеттері. Кәсіпкерліктің белгілері:
1.Шаруашылық субьектілерінің дербестігі және тәуелсіздігі
2. Экономикалық мүдделілігі
3. Шаруашылық тәуекел етуі және жауапкершілігі
4. Белсенді ізденуі
5. Белсенді ізденуі
6. Жаңалықтығы
Кәсіпкерліктің түрлеріне
өндірістік,коммерциялық,қаржылық,кеңес
беру,сақтандыру,делдалдық кәсіпкерлік жатады

1. Өнд.кәс.-бұл тауар мен қызмет көрсетумен байланысты
кәсіпкерлік
2. Коммерц.кәс-бұл қнім қндірумен байланыссыз тауарлар мен
қызметтерді қайта сату бойынша операцияларды жургізумен
ерекшеленетін кәсіпкерлік
3. Қарж.кәс-бұл сату,сатып алу обьектісі ақша,валюта,кұнды
қағаздар болып табылатын коммерциялық кәсіпкерліктің түрі
4. Кеңес беру кәс.-бұл нарыққа бағытталу туралы қаржылық
шаруашылық талдауды жасауға ,басқару мәселелрі жөнінде
көмек көрсетумен айналысады
5. Сақтандыру кәс-бұл белгілі бір жағдайларды сақтандырудан
сақтандыру төлемін алу нәтижесінде пайда болатын қаржылық
4.1 Кәсіпорындағы жоспарлардың жіктелуі кәсіпкерліктің түрі
6. Делдалдық кәсіпкерлік бұл белгілі мәмілеге мүдделі
тарптарды біріктіретін кәсіпкерлік.
4.2 Бизнес – жоспар және оны
әзірлеу әдістемесі,оның негізгі Бизнес – жоспар болжалды қаржылық
тарауларының
Бизнес – жоспар – мазмұны мен
кәсіпорынның алдына қойған нәтижесі көрсетілген жалпы сипаттамадан
экономикалық сипаттамасы
мақсаты мен оны жүзеге асыру жолдары, және он тарауға бөлінген негізгі бөлімнен
міндеттері мен әдіс – тәсілдері баяндалған құжат. тұрады:
Бизнес жасау үшін нарықтық орта жан – жақты
зерттеледі. Нарықтық ортаның ағымдағы жағдайы,
болуы мүмкін өзгерістер мен кедергілер, жобаны іске
Жоба бойынша өндірілген тауарлар (не қызмет) түрлері
асырудан түсетін табыс мөлшері, т.б. нақты көрсетіледі.
және олардың бәсекелесу қабілеті сипатталады;
Жоспар экономикада – мақсаты, мазмұны, көлемі,
Тауарларға сұраныс деңгейі мен көлемі ескеріле отырып,
әдістері мен құралдары, орындалу мерзімі көрсетіліп,
өнім өткізу нарығы, өндіріс көлемі мен тауарларға
нақты кезеңге межеленген шараларды жүзеге асырудың
қойылатын баға анықталады;
белгіленген тәртібі мен реті. Жоспар мемлекет
Бәсекелестер мүмкіндігі (тауарларының сапасы мен
ауқымында, жеке өндірістік салалар, аймақтар, бағасы) туралы мәліметтер талданады;
кәсіпорындар және фирмалар деңгейінде жасалады.
Маркетингтік зерттеу нәтижелері (тауарларды өткізу
Оның болашақтық жоспар (ұзақ мерзімге арналғаны 10-
және баға саясаты, өнімді сатуда ынталандыру,
15 жылға, орташа мерзімге арналғаны 3-5 жылға
жарнамалау, т.б.) сараланады; Өнім (не қызмет) өндіру
лайықталған), ағымдағы жоспар (1 жылдық),
жоспары мен өндірістік байланыстар, өндірістік
директивалық жоспар (орындалуы қатаң бақылауға шығындарды азайту және өнім сапасын жақсарту әдістері
алынатын) және индикативті жоспар (болжамға ұқсас
айқындалады;
ұсыныс, тапсырыс) деп аталатын түрлері бар. Жеке
Ұйымдастыру – басқару жұмыстары және
кәсіпорындар, фирмалар деңгейіндегі жоспар
қызметкерлермен жұмыс істеу бағдары белгіленеді;
болжамдық көрсеткіштер мен оған жетудің нақты
Жобаның ұйымдық – құқықтық негіздерін көрсететін
шаралары көрсетілетін бизнес – жоспар, қысқа мерзімдік
заңдық құжаттар жасалады;
жедел бағдарламалар түрінде әзірленеді.
Жұмыс барысында кездесетін қауып қатерді болжау және
оның алдын алу шаралары қарастырылады;
Жобаның барлық буындарының құндық көрсеткіштері
жинақталып, ақшаға шағып көрсетілген қаржы жоспары
нақтыланады;
Қаржы көздері (жобаны іске асыруға жеткілікті соманы
қайдан, қанша мөлшерде ала алады және жоба қандай
5.1 Кәсіпорынның қаржылық ортасы
Нарықтық экономика жағдайларында кез – келген кәсіпорын үшін өзінің
шаруашылық – қаржылық қызметін қажетті қаражаттармен (қаржы
ресурстарымен) қамтамасыз ету мәселесі маңызды басқару объектісі болып
табылады. Қаржы ресурстары дегеніміз жалпы алғанда – бұл кәсіпорынның
қарамағында және оның қаржылық міндеттемелерін орындауға, өндірісті
қаржыландыруға бағытталатын ақша қаражаттарының жиынтығы болып
табылады. Қаржы ресурстары өндіріс барысын дамытуға, өндірістік емес сала
объектілерін қолдауға және дамытуға, сондай-ақ резервтік қорларды
қалыптастыруға бағытталады. Кәсіпорын қызметін қаржы ресурстарымен
қамтамасыз ету – бұл өндіріс барысын қаржыландыру нысандарының,
әдістерінің және принциптерінің жиынтығы болып табылады. Бір сөзбен
айтқанда, кәсіпорынның қаржы ресурстарының көздерін қалыптастыру деп
кәсіпорын капиталының қалыптасу процесін айтады. Кәсіпорынның қаржы
ресурстарын тартуының сыртқы және ішкі көздері болады. Ішкі
қаржыландыру көздері дегеніміз – бұл кәсіпорын қызметі барысында
қалыптасатын меншікті қаражаттардан қалыптасады. Бұлардың қатарына
кәсіпкерліктен алынған табыс, амортизациялық аударымдар, кәсіпорынның
активтерін сатудан немесе қажетсіз мүлікті, қаражаттарды жатқызуға
болады. Ішкі қаржыландыру көздерімен қатар кәсіпорындар сыртқы қаражат
көздерін тартуға да мүмкіндіктері бар. Сыртқы қаржыландыру көздері
дегеніміз өндіріске қажетті қаржы ресурстарының сыртқы инвесторлар мен
кредиторлар салымдары есебінен қалыптасуын білдіреді. Сыртқы қаражат
көздерін тартудың негізгі нысандары – құнды қағаздар эмиссиясы, банктік
несиелер тарту, коммерциялық несиелер тарту, лизингтік және факторингтік
операциялар, қайтарымсыз және демеушілік қаржылық көмектер алу және
басқалар болып табылады. Ішкі қаржыландыру көздерінің құрамында
табыстың маңызы ерекше. Табыс – меншікті капитал өсімінің бірден – бір көзі.
Нарықтық қатынастар жағдайларында акционерлер мен қаржы
менеджерлері, кәсіпорын қарамағында қалатын табыс мөлшеріне икемделе
отырып, кәсіпорынның даму перспективаларына сәйкес дивидендтік және
5.4 Кәсіпкерлік қызметтегі лизингтік және
факторинктік операциялар

Лизинг — бұл лизинг берушінің (жалға берушінің) өзіне тиесілі құрал-жабдықтарды, машиналарды, ЭЕМ, ұйымдастыру техникаларды, өндіріске,
сауда-саттыққа және қоймаға арналған құрылғыларды лизинг алушыға (жалгерге) лизингтік төлем төлеу шартымен, белгіленген мерзімге
пайдалануға беруін қарастыратын жалға беру шарты. Лизинг беруші – тартылған ақша және өз ақшасы есебінен лизинг нысанасын өз меншігіне
сатып алатын және оны лизинг шартының талаптары негізінде лизинг алушыға беретін мәмілесіне қатысушы. Лизинг берушінің бір мезгілде
лизинг мәмілесінің басқа қатысушысы ретінде іс-қимыл жасауға құқығы жоқ. Лизинг алушы – кәсіпкерлік мақсат үшін лизинг затын лизинг
келісім шарты негізінде алатын лизингтік мәміле қатысушы. Лизинг мәмілесі – лизингке қатысушылардың азаматтық құқықтар мен міндеттерді
белгілеуге, өзгертуге немесе тоқтатуға бағытталған келісілген іс-қимылының жиынтығы. Лизинг объектісі болып нарықта еркін айналуға тиым
салынған негізгі құралдардың жіктелуіне жататын кез-келген жылжымалы және жылжымайтын мүліктер болып табылады. Оған үйлер,
ғимараттар, машиналар, жабдықтар, құрал-саймандар, көлік құралдары, жер учаскелері және кез-келген басқа да тұтынылмайтын заттар
лизинг нысанасы бола алады. Бағалы қағаздар мен табиғи ресурстар лизинг нысанасы бола алмайды. Заң актілерінде заттар мен жер
уческелерінің жекелеген санаттарын лизинг нысанасы ретінде пайдалануға өзге де шектеулер белгіленуі мүмкін. ҚР «Қаржылық лизинг туралы»
6 маусым 2000ж. сәйкес, лизингке берушінің құқықтары мен міндеттері мыналар: Лизинг беруші:
1) өзіне тиесілі төленбеген лизинг төлемдерін, сондай-ақ шығынның орнын толтыруды талап етуге;
2) лизинг шартына сәйкес лизинг алушының лизинг шартының талаптарын орындауына бақылау жасауға;
3) лизинг алушы лизинг нысанасын қайтару жөніндегі міндеттемелерін бұзған жағдайда мерзімі кешіктірілген уақытқа төлем жасауды және
шығынның орнын толтыруды талап етуге; 4) осы Заңда көзделген жағдайларда лизинг алушыдан лизинг нысанасын талап етуге құқылы. 2.
Лизинг беруші: 1) лизинг алушымен келісілген лизинг нысанасын лизинг шартының талаптарымен лизинг алушыға беру үшін оны сатушыдан өз
меншігіне сатып алуға; 2) сатып алу-сату шартын жасаған кезде лизинг нысанасы белгілі бір сатушыға жазбаша хабарлауға; 3) лизинг
нысанасын лизинг алушыға лизинг шартында келісілген талаптармен беруге міндетті. 3. Лизинг берушінің лизинг шартында және Қазақстан
Республикасының заң актілерінде көзделген және осы Заңға қайшы келмейтін басқа да құқықтары болуы және басқа да міндеттерді атқаруы
мүмкін. Лизинг алушының құқықтары мен міндеттері Лизинг алушы: лизинг нысанасын лизинг шартының талаптарымен иеленуге және
пайдалануға; лизинг нысанасының сапасына және жиынтықтылығына, оны жеткізу мерзіміне қатысты және сатушы мен лизинг беруші
арасында жасалған шарт тиісті дәрежеде орындалмаған басқа да жағдайларда сатушыға талап қоюға; лизинг беруші лизинг шартының
талаптарын елеулі түрде бұзған жағдайда лизинг беруші лизинг шарты бойынша лизинг алушы алдындағы өз міндеттемелерін орындағанға
дейін төленуге тиісті лизинг төлемдерін тоқтата тұруға; лизинг беруші лизинг шартын біржақты тоқтатқан жағдайда ол аванс ретінде төлеген
лизинг төлемдерін және басқа да сомаларды кері қайтаруды талап теуге; лизинг нысанасы жеткізілмеген, едәуір уақыт кешіктіріліп жеткізілен
немесе лизинг нысанасы мақсаты бойынша пайдалануға кедергі келтіретін жойылмайтын кемшіліктерімен жеткізілген жағдайларда лизинг
шартында көзделген талаптармен лизинг нысанасынан бас тартуға не лизинг нысанасын ауыстыруды талап теуге, лизинг шартын бұзуға;
лизинг беруші лизинг шартының талаптарын орындамаса не тиісті дәрежеде орындамаса, залалдың орнын т

Ұқсас жұмыстар

Психологиялық зерттеудің обьективтілік принципі

Атау септік Ілік септік Барыс септік

ҚАПТАМАНЫ ЭТИКИРЛЕУ

Жеке қорғаныс құралдарының материалына қойылатын талаптар

Оқушылардың физиологиялық дамуы пәні болашақ өсіп келе жатқан оқушылардың денсаулығын сақтау және нығайту, олардың оқу және дене процесстерін жақсарту

АҚМОЛА ОБЛЫСЫ ЖЕР РЕСУРСТАРЫН ПАЙДАЛАНУ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ

МСС және ДРС ұйымдастыру принциптері

Қаза қстан

Медиация процедурасын жүргізудің негізігі сатылары

Идеология және дін

Пәндер