Металдар өндірісі

Презентация қосу

Қазақстан Республикасы білім және ғылым министірлігі
Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеі
Химя және Гография кафедрасы

Тақырыбы: Металдар өндірісі

Орындаған : Жетпісқан . Ж

Тексерген : Сапакова . А
Өндірісте металдарды алу әдістері.
Металлургия деп аталады.

Металлургия – кеннен металды жасанды
балқыту. Қазіргі мәні – бұл металдар,
құймалар және олардан бұйымдар алудың
барлық процестерін қамтитын ғылым және
техниканың және өнеркәсіптің саласы.
Металлургияны

Қара Түсті
Металлургияны қара және түсті деп екіге б өлінеді. Қара
металлургияда темір негізіндегі құймалар – шойын, болат,
ферроқұймалар (дүние жүзі бойынша өндірілетін
металдардың 90 процентке жуығы қара металдар үлесіне
тиесілі ) өндіріледі. Түсті металлургияға қалған к өптеген
металдардың өндірісі кіреді. Металдар туралы – металды
тану ғылымы дамуда. Металл танушылар металдарды ң
құрамын зерттейді, олардың қасиеттерін арттыру жолдарын
табады, жаңа құймалар жасайды.

Түсті металлургияға қалған металдар мен оларды ң
негізіндегі құймалар жатады. Түсті металдар термині шартты,
өйткені бұл топтағы барлық металдардан алтын мен мысты ң
ғана ашық түсі бар. Қазіргі уақытта түсті металлургияда
сирек элементтер болып табылатын 30-дан астам металл ж әне
олардың жүздеген құймалары өндіріледі.
Металдарды өңдіру. Кендерден және басқа да
шикізаттардан металдарды өндіретін өндірісті
металлургия деп атайды. Табиғаттағы
элементтердің көбін металдар құрайды. Адамзат
қоғамының дамуының бастапқы кезінде мыс,
күміс, алтын және метеоритті темір сияқты
металдар қолданыла бастады. Ең алғашқы
алынған металдар қорғасын және қалайы
болды. Металдарды барлық жерлерде қолданады.
Электрорадио- және электроника техникасында,
катализаторлар сияқты технологияда және басқа
да өндірістерде қолданылады.
Түсті және қара металлургияның
шикізаты.
Метал рудаларынан алынғанды темірлік, мысты,
марганецті, қорғасынды, мысты – никельді, уранды ж әне т.б.
атайды. Оларды құрамына қарай сульфидті, тотығатын және
өзіндік текті деп бөледі. Сульфидті рудалар дегеніміз –
алынған металдар сульфид түрінде болатын жыныстар. Ол
мысты, мырышты, қорғасынды және полиметалды рудалар
(халькопирит CuFeS2, галенит PbS, сефалерид ZnS ж әне т.б.).
егер алынған метал оксид немесе басқа да оттек құрамды
минералдар түрінде болса, ондай рудаларды тотығатын деп
атайды. Оларға темір, марганец, алюминий рудалары жатады.
Металдардың табиғи құймалары бар рудаларды өзіндік текті
деп атайды.
Шойын өндіру.

Шойынды арнайы домна пештерінде өндіреді.
Домна пештің жоғарғы бөлігінен шикізатты және
қосымша материалдарды көрікке салады да, ысты қ
ауамен үрлейді. Домна пешінде келесі химиялы қ
процестер жүреді.
Негізгі:
Кокс көміртек (IV) оксидіне дейін жанады, бұл кезде темірді балқыту ға және реакция
жүруіне қажетті жылу бөлінеді:
С + О2 = СО2 ∆Н0 = - 394 кДж/моль
Көміртек (IV) оксиді кокспен көміртек (II) оксидіне дейін тотықсызданады:
СО2 + С = 2СО ∆Н0 = 174 кДж/моль
Кен құрамындағы темір (III) оксиді көміртек (II) оксидімен тотықсызданады:
Fe2O3 + 3CO = 2Fe + 3CO ∆Н0 = - 30кДж/моль
Қосалқы:
Қосымша темір кеніндегі басқа элементтердің оксидтері тотықсызданады:
MnO2 + 2CO = Mn + 2CO2
SiO2 + 2CO = Si + 2CO2
P2O5 + 5CO = 2P + 5CO2
Кен құрамындағы қиын балқитын қоспа (SiO2) қож түрінде бөлініп шығады:
СаО + SiO2 = СаSiО3
Кальций оксиді әктас немесе доломит айырылғанда түзіледі:
СаСО3 = СаО + СО ∆Н0 = 178 кДж/моль

Өндірістің өзі үздіксіз, бірақ шикізатты салу және шойынды шығарып алу мезгіл – мезгіл
орындалады. Мұндай әдіспен алынған шойынның құрамында 2,5% С, 0,3 - 5% Si, 1% Mn, 0.1 S
%, 0.5 P%, кейде басқа қосымшалар да болады. шойын әр түрлі салада к өп қолданылады. Оны
қайта өндейтін, құйылатын легирленген шойын деп бөледі. Шойынның ең басты кемшілігі морт
сынғыштығы, сондықтан оны болатқа қайта өндейді.
Болат өндіру: Болат өндіретін негізгі шикізатқа
шойын және металл сынықтары, қосымша
оттекпен байытылған ака, кейбір қоспалар жатады.
Негізгі процеске шойын құрамындағы қосымша
элементтерді тотықтыру жатады: C, Si, Mn, P, S
және т.б.
Түзілген темір (II) оксиді де, қоспаларды
тотықсыздандыруға қатысады.
Кремний және фосфор кальций оксидімен қож
түзеді:
СаО + SiO2 = СаSiО3
3СаО + Р2О5= Са3(РО4)2
Темір (II) оксидін бөліп алу үшін басқа
металдарды (мысалы, марганец) қосады:
FeO + Mn = MnO + Fe
MnO қожға айналады:
MnO + SiO2 = MnSiO3
Шойынды болатқа өндеудің бірнеше
технологиялық әдістері бар. Көп таралғаны оттек
– конвертор және мартен әдісі. Мартен әдісі
қазіргі кезде көп қолданылмайды. Тиімді
әдістерге конвертор және электролиздік әдістер
жатады. Болат – ең маңызды материал. Болат –
бұл аспанмен таласқан мұнаралар мен аспалы
көпірлер, пойызға арналған рельстер, қуатты
әскери кемелер мен артиллерия.
Силикат материялдар өндірісі
тест тапсырмалары
1. Силикатты өнімдердің және материалдарды қалай жіктеледі.
A. Силикатты.
B. алюмосиликатты құймалар қоспаларынан тұратын өнімдер
C. Шойындар
D. жартылай силикатты,
E.Қара және түсті металлоргия
F.А,B,C,D жауап дұрыс

2. Силикатты өндіріс деп …
A. Силикат материялдарын өндіретін өндіріс саласын.
B.Әр түрлі түсті метал өндіретін өндіріс саласы.
C.Азот қышқылы өндірісі
D.Цемент өндірсі
E.Ауыл щаруашылық өндіріс
3. Силикатты өндірістерді және материалдарды химиялық құрамына, алу жа ғдайына,
қасиеттеріне және қолданылуына байланысты неше топ қа б өледі.
A.2
B.3
C.4
D.5
E.6

4.Тәбиғи силикаттар :
A.Дала шпаты
B.Слюда
C.Сазбалшық
D.Изумурд
E.Кварц
F.Балық жауап дұрыс
5. Пісіру дәрежесіне байланысты алынатын өнімдер .
A. Кірпіш, фаянс,
B. Кафель
C. Гончар өнімдері және әр түрлі отқа төзімді өнімдер (шамот, дипас және т.б.) өнімдер;
D. терракота
E.A,B,C,D жауаптар дұрыс.
6. Силикатты …. өнеркәсібәнде көп пайдаланады.
A. электро және радио
B.Құрлыста
C.Цемент өндірсінде
D.Металлоргия
E.Мұнай өнеркәсібінде
7. Силикатты өндірістерді және материалдарды химиялық құрамына, алу жа ғдайына,
қасиеттеріне және қолданылуына байланысты үш топқа б өлінеді
A. керамикалық шыны және біріктіргіш өнімдер.
B.Балқыма
C.Қара және түсті
D.Шойынбтемір
E.Дұрыс жауап жоқ
8.Сазбалшық пен актасты күйдіру арқылы алатын өнім.
A.Кірпіш
B.Цемент
C.Шыны
D.Хрустал
E.Керамика
9. Кремний диоксидін сақар және қорғасын (2)оксидімен қосып балқытса қандай
өнім алынады?
A.ХРУСТАЛ
B.ҚҰМ
C.Кірпіш
D.Кварц
E.Шыны
10.Калий мен натрий силикатының артық мөлшердегі кремнеземмен аморфты м өлдір
құймасын ….. деп атайды .
A.хрустал
B. Құйма
C.Құм
D.Керамика
E.Шыны
11.Әдетте , кәдімгі терезе шынысын даярлау үшін шикізат ретінде .... Қолданылады?
A.Әктасы
B.Сода
C.Құм
D.Дұрыс жауап жоқ
E. A,B,C жауаптар тура

12.Шыны құрамы өте күрделі сондыұтан кәдімгі шыныны мынадай формуламен
өрнектейді
A.Na2 CaO 6SiO2
B.CaCO3
C. CaO
D.CO2
E.Na2CO3
13.Әдетте цемент қоспасы ... Пен .... Тұрады .
A.Әктас пен цемент
B.Калий мен хром
C.Сода мен кремний
D.Құмнан
E.Мұнай өнімдерінен

14.Цемент ерітіндісін қыиыршықтап араластырса .... Алынады .
A. Кірпіш
B.Әктас
C.Бетон
D.Цемент
E.Дұрыс жауап жок
15.Шыны өндірісі үшңн қолданатын шикізаттар нешеге бөлінеді?
A.Негізгі есмес
B. Қатты
C. Негізгі және қосымша
D.Қатты және жұмсақ
E. Бөлінбейді
16.Силикат бүйымдары ... Және ... , .... Өндірісінде кеңінен қолданады.
A.Химия жіне металлургия
B. Мұнай өндіруде
C. Ауыл шаруашылығында
D.Дұрыс жауап жоқ
.E. A,C жауаптар
17. Керамикалық заттар жасалады?
A. әртүрлі саздардан
B. әртүрлі оксидтерден
C. кремни оксиді
D. магний оксиді
E. әртүрлі саздардан, сонымен қатар (кремни оксиді, магний оксиді ж әне т.б.)
18. Кірпішті дайындау жолы:
A. ең алдымен құмды тазалаудан басталады
B. Ізбесті өндіруден
C. Бункер ден бастайды
D.Жоғарғылар дұрсы айтылмаған
E.Барлы,ы дұрыс
19. кірпіш неше шикізаттан жасалады
A.1
B.4
C.3
D.2
E.6
20. Силикатты пісіру дәрежесіне байланысты әр т үрлі өнімдер алынады олар неше топ қа
бөлінеді.
A.1
B.2
C.3
D.4
E.6
ЕСЕП

Ұқсас жұмыстар

Бағалы металдар мен тастар нарығы

ҚАРА МЕТАЛДАР ҚАРА МЕТАЛДАРҒА ЖАЛПЫ ТҮСІНІК

Металлдар өндірісі

Шойын өндірісі

Түсті металлургия

Металдар өндірісі туралы ақпарат

Жеңіл металдар

Табиғаттағы металдар

Металлдар өндірісі жайлы

Металлдар өндірісі туралы ақпарат

Пәндер