Қарым-қатынас жайлы

Презентация қосу

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
СЕМЕЙ ҚАЛАСЫНЫҢ ШӘКӘРІМ АТЫНДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ
ЖАРАТЫЛЫСТАНУ-МАТЕМАТИКА ФАКУЛЬТЕТІ

CӨЖ
Тақырыбы: Қарым-қатынас
адамдар
арасындағы өзара түсіністікке жетудің
құралы ретінде
Орындаған: Виликс Ж.А.
Т-413 тобы

Семей, 2015ж
Жоспар:
1. Кіріспе
2. Негізгі бөлім
Қарым қатынас туралы түсінік
Қарым қатынас түрлері
Қарым қатынас стратегиясы
3. Қолданылған әдебиеттер
Қарым-қатынас – адамдар арасында бірлескен іс-әрекет
қажеттілігін туғызып,
байланыс орнататын күрделі процесс; екі немесе одан да
көп адамдардың арасындағы танымдық немесе
эмоционалды ақпарат, тәжірибе, білімдер, біліктер,
дағдылар алмасу. Қарым-қатынас тұлғалар мен топтар
дамуының және қалыптасуының қажетті шарты болып
табылады.
• Қарым-қатынас барысында
адамдардың танымдық хабарлармен,
ақпаратпен, тәжірибемен, біліммен,
дағдылармен алмасуы және өзара түсінісуі,
бірін-бірі қабылдауы жүзеге асады. Қарым-
қатынастың интерактивті, коммуникативті,
перцептивті деген үш жағы
және мезо, макро, микро, рухани, іскер, т.б.
деңгейлері болады.
Адамдар арасындағы қарым-қатынастың басты мақсаты –
өзара түсіністікке қол жеткізу. Қарым-қатынас жасауда
қатынасқа түскен адамды тыңдап, түсіне білудің маңызы
зор. Бұл басқа адамның ішкі жан дүниесін түсініп, оған өз
ойын дұрыс жеткізуге мүмкіндік береді. Адамдар басқаларға өз
ойлары мен көзқарастарын түсіндіре
отырып,түсініспеушілік, ұрыс-керіс пен дау-жанжал секілді
жағымсыз құбылыстарды болдырмауға әрекет жасайды.
• Адамдармен жақсы қарым-қатынас орнатуға мынадай
ережелердің орындалуы көмектеседі: барлық адамдармен
тең дәрежеде, дөрекілік пен жағымпаздықсыз қарым-
қатынас жасау; сұхбаттасушының жеке пікірін сыйлау;
бұйрық емес, өтініш деңгейінде қарым-қатынас жасау;
басқа адамның пікірін сыйлау және тәжірибесін қабылдай
білу. Қарым-қатынас мәдениетін меңгерген тұлға өзімен
қатынас жасайтын адамға құрметпен
қарап, сыйластық білдіреді. Адамға сыйластықпен қарау
жақсы қарым-қатынас жасаудың негізгі өлшемі болып
табылады.
Қызметші басшы алдында өзін қалай ұстауы керек?
Қызметшіге қажет бір қасиет - тыңдай білу. Тыңдай білу
сөйлеушінің сөзін бөлмей мақұлдау ғана емес, оның ойына,
сезіміне ортақтасу. Бастықтың алдында отырған қызметкер
жеке бас проблемасын ұмытып, оны мұқият тыңдау қажет.
Сонымен қатар қызметкер өз ісін терең меңгеріп, адалдық
пен әділдікті, қарапайымдылық пен байсалдылық,
жауапкершілікті түсіне білуі қажет.
Кімнің бірінші сәлемдескені
дұрыс?
Өзін-өзі ұстау мәнері өзара амандасудан
басталады. Қызмет шарты бойынша
қызметкер бастықпен бірінші
амандасуға тиіс. Әйел адам бастығына
«Сәлеметсіз бе?» деп амандасса жетіп
жатыр. Ал ер адам бастығымен қол
алысып амандасқаны дұрыс. Сосын ара-
қатынасты 60 см мен 1-2 метр
қашықтықта сақтау қажет.
Бұған әңігімелесу, келіссөз, келісім-шарт
кезіндегі кездесулер жатады. Мекеме
басшысы жас болса, қызметкерлерге
сәлем бергені ағаттық емес. Бөлмеге
кіргенде басшы бірінші амандасады,
қызметкерлер орындарынан тұрмай-ақ
амандасуларына болады. Басшы өз
кабинетіне жұмыспен келген
қызметкерді тұрып қарсы алмайды.
Әңгіме ұзаққа созылар болса, орын
ұсынады.
Сөйлесе білу
Сөйлей білмей - ойлауға дағды алу мүмкін емес. Жақсы сөйлеуге
үйрену үшін не істеу керек? Ең алдымен әдеби кітаптар оқып,
өлеңдер мен көркемсөздер жаттау арқылы жадыңыздағы жақсы сөз
тіркестерін үнемі жаңғыртып отырыңыз. Сіздің миыңыз неғұрлым
көп мәтінді сақтаған сайын, сіз қажет кезде оларды дайын күйінде
қолдана қоясыз.
Сонымен қатар өз сөзіңізді жақсы ұғыныңыз. Әрбір сөйлегеніңіз
қысқа да нұсқа, сауатты құрылған сөйлемдерден болуы тиіс. Сіз
ойыңызды дұрыс құрап жеткізе алмасаңыз, қандай құнды пікір
айтам дегенмен, ол дұрыс қабылданбауы мүмкін.

Белсенді тыңдау
Сіз айналаңызды ынта қоя тыңдаған сайын, сөйлеуші де сізге
ықыласпен әңгімелей түседі. Сіз өзіңіз біреуді ықыласпен
тыңдасаңыз, сіз сөйлегенде ол да сізді сондай ынтамен тыңдайды.
Белсенді тыңдай отырып, мәселе бойынша орынды сұрақтар қоя
білу - адамның көзін жеткізудің маңызды бір бөлігі. Әдетте, жақсы
сөйлейтіндерге қарағанда, жақсы тыңдай білетіндер қызметте тез
жоғарылайды.
Тиімді тыңдай білудің тәсілдері:

*Тыңдаушының көзіне тіке қарап отырыңыз. Сіз мұнымен оны
ынта қойып тыңдағаныңызды білдіресіз.
*Сөйлеушіге өзіңіздің тыңдап отырғаныңызды «иә»,
«түсінемін» деген сөздер немесе басыңызды изеп, қоштау арқылы
сездірте аласыз.
*Сөйлеушіге шынымен де тыңдап қана емес, түсініп
отырғаныңызды да білдіріңіз. Егер бір нәрсеге түсінбей қалсаңыз,
сұрақ қойыңыз.
*Сіздің отырысыңыз, қимыл-қозғалысыңыз тыңдап
отырғаныңызды білдірсін, сөйлеуші ынталы, тірі адаммен
сөйлесіп отырғанын түсінуі тиіс.
*Сізге айтылған әңгіменің мәнін түсіне біліңіз. Бұл оңай емес,
өйткені сіздің ойыңыз бір айтылғанды терең ойлап, соны қуып
кетсе, келесі айтылғандардан хабарсыз қалуыңыз мүмкін. Ойды ң
адасуына жол бермеңіз.
*Байқағыштық - жақсы қасиет. Сөйлеушінің бет
құбылысының сипаттарын: сізге қалай қарағанын, қалай
отырғанын немесе тұрғанын, әңгіме кезінде өзін қалай
ұстағанын бақылаңыз.
*Сөйте отырып, өзіңіздің сезіміңізді де дәл беріңіз: бұл
Қызметтік қарым-қатынастар

Жаңа қызметкерді ұжымға бастық таныстырады. Бұрынғы
қызметкерлер жаңа адамның ортаға өз адамдарындай сіңісіп кетуін
іске асырып, бірнеше күн өткеннен кейін жаңа адам өзін осы
ортаның байырғы мүшесіндей қолайлы сезінуі керек. Ұжымдағы
кейбір адамдардың күрделі қарым-қатынастарын, өзара реніштерін
жаңа келген адамға білдіртпегені жөн.
Көпшілік алдында қалай сөйлеу
керек?
Қызметкерлер немесе басшы жұмыс
барысында көпшілік алдына шығып
сөйлеуге мәжбүр болады. Мұндай кезде
сөйлеуге байсалды дайындықпен
кірісіңіз. Сіздің әрбір сөзіңіз аудитория
үшін де, сіз үшін де маңызды болуы
тиіс. Келеңсіздік болмас үшін рет-
ретімен не болатынын нақтылап
жазып алыңыз.
Сіз кездесуіңіздің қандай болатынын
да алдын ала білуіңіз қажет: жиналыс
па, қабылдау ма, әлде ресми емес
қабылдау ма, сахнада сөйлейсіз бе,
кафедрада ма, әлде топ ортасына
шығу керек пе? Бұларды да алдын ала
білгеніңіз дұрыс. Мұндай мәліметтер
сіздің қандай жағдайға не лайықтап
киетініңізді таңдауға мүмкіндік береді
• Қарым-қатынастың құралдары:
• 1.     Тіл-сөздердің, анықтамалардың
жүйесі және оқуды қарым-қатынаста
қолданылатын мағыналы сөз
тіркестеріне (пікірлеріне) біріктіру.
• 2.     Бір ғана фразаның әр мағынасын
беретін интонация (дауыс ырғағы),
эмоциялы айқындылық.
• 3.     Қарым-қатынастағы адамның
отырысы, бет әлпетінің көрінісі,
көзқарасы, сөз төркінің мәнін күшейте,
толықтыра, әрі жоққа шығара алады.
• 4.     Ым-ишара (жест) қарым-қатнастың
құралы ретінде жалпыға бірдей болуы
мүмкін, яғни әрқайсысы өзіне тән
мағынамен сипатталады.
Әр адамды қызықты әңгімелесуші ететін
қарым- қатынас. Практикада адамдар
қарым- қатынас әрдайым ұтымды
қалыптастыру және үлкен нәтижеге қол
жеткізу үшін өзін төмендегідей етіп ұстау
керек:

- ол алыстан, сырттай ашық, жарқын,
тартымды болуы

- ол жақыннан түсінікті, жылы лебізді,
көңілді болуы

- оның ішкі дүниесі мәселені терең түсінетін,
адал, шыншыл, байсалды болуы

- оның ішкі дүниесі мен сыртқысын бөліп-
• Қарым- қатынастың негізгі бағдарлары:
Әңгімелесушіңізді сөйлетуге тырысыңыз. Ол түсінетін, қызықты тақырыпта әңгіме
айтыңыз. Оған өз пікірін, тұжырымын білдіруге итермелейтін сұрақтар қойыңыз.
Қызықты түрде информацияны жеткізуге тырысыңыз. Қызықты оқиғалар жинастырып,
есте сақтап оларды айта білуге үйреніңіз: жалпы өмір туралы, қоршаған ортаңыз туралы.
Ауыз әдебиет, шығармашылық- бұл өнер, әрқашан бізбен бірге болады.
Әрбір адам «жылылықты» қажет етеді. Сіздің әңгімелесушіңіз өзін ақылды, қызықты,
яғни, мықты болып сезіну керек. Әрбір адамды есімімен атаңыз. Бұл оған өзін жақсы
сезінуге мүмкіндік береді. Онымен ең қызықты тақырыпта әңгімелесіңіз, оның өзі
туралы, проблемалары, жетістіктері, табыстары туралы. Оған сізден гөрі өзі туралы
қызығырақ. Ол жақсы білетін тақырыптарды қозғай отырып, оған жақсы жағынан
көрінуге мүмкіндік беріңіз. Оның пікірін сұраңыз және кеңес алыңыз. Жоғарыға
көтеретіннің негізі ол «төменнен жалғай салу» ситуациясы.
Зор қызығушылықпен және ынтамен тыңдай біліңіз. Сыйластық пен қызығушылықпен
тыңдаңыз және сұраңыз. Тәуір әңгімелесуші- жақсы сөйлейтін кісі емес, керісінше
жақсы тыңдай алатын адам.
Тыныш, байсалды атмосфера сақтауға тырысыңыз. Үндемей қалуға еркіңіз бар. Өз
пікіріңізді айтуға да еркіңіз бар. Сырттан қарағанда бет әлпетіңізден байсалдылық,
жайсаңдық, жылылық байқасын.
Ешкімді дөрекі сөздермен балағаттауға тырыспаңыз.
Өзіңізді ашық- жарқын адам ретінде көрсетіңіз. Сіз тұйық болсаңыз, әңгімелесушіңіз де
тұйық болып шыға келеді. Өзіңіз естіген жайлар, оқиғаларға, пікіріңізді, қатынасыңызды
жалтармай жеткізіңіз, шыншвл болыңыз. Ашық мінезді кісінің сыртқы көрінісі: қол мен
аяқтың ашық түрде болуы, яғни тұлғасы тырысып, бүрісіп қалмау, ара қашықтықты
жақындату сөйлескендегі көзқарасыңыздың әңгімелесушіге бағытталуы, бет әлпеттің
айтар ойға сәйкестігі.
Әңгімелесушіңіздің ашық- жарқын, емін- еркін сөйлесуін қолдап отырыңыз.
• Көпшілік алдында сөйлеушіде байқалатын ең
негізгі сезім түсініктері мынадай:
1. Әңгімені қалай бастауды білмеушілік.
2. Толық ұғынықты, әрі түсінікті айтып бере
алмаймын- ау деген қобалжу.
3. Қарым- қатынас мақсатындағы еленбейтін
өзгерістер.
4. Бұрын пайдаланылған қарым- қатынас амалдарын
өзгерту қажеттігі жайлы түйсік.
5. Қарым- қатынас жүйесінде бір нәрсені өзгерту
қажет деген түсінік, бірақ не екені- онша айқын емес.
6. Жұрт алдында сөйлеуге дағдыланбағандық.
7. Бұрын табиғи болып келген дене қимылының,
қозғалыстың, жалпы мінез- құлқының ерсілеу сияқты
болып сезілуі.
8. Қарым- қатынастың өзгерген формадағы, мәнерлі
атқару компоненттерін қажет етуі.
9. Өзіңді дұрыс түсінуі үшін, жоспарланған
информацияны неғұрлым сол қалпында жеткізуге
• Психолог А.А.Леонтьевтің мұғалімнің «нашар» оқушымен
қарым- қатынасы жайлы берген түсінігі үлгі- өнеге
боларлық. Бір қызығы, мұндай мінез- құлықты
педагогтар әрдайым мойындай бермейді.

1. Ол «жақсы» оқушыларға қарағанда, «нашар» оқушыға
жауап беруіне аз уақыт береді, яғни оның ойлануына
мүмкіндік бермейді.
2. Егер жауап дұрыс болмаса, ол сұрақты қайталап жатпайды,
көмектеспейді де, сол мезетте басқасынан сұрайды немесе
дұырс жауабын өзі айтады.
3. Ол «ымырашылдыққа» салынады, теріс берілген жауапты
оң бағалайды.
4. Сонымен қоса ол «нашар» оқушының қате жауабы үшін жиі
ұрсып- сөгеді.
5. Тиісінше дұрыс жауабы үшін сирек мақтайды.
6. «Нашар» оқушының жауабына құлақ аспауға тырысып,
оның көтерген қолын байқамаған болып, басқасын шақырады.
7. Сирек күледі, «жақсы» оқушыдан гөрі «нашар» оқушыға
сирек қарайды.
8. Сирек шақырады, кейде сабақта онымен мүлде жұмыс
• Қарым- қатынасты оқытудың оқу
функциясын жүзеге асыру былайша
қамтамасыз етіледі:

- мұғалімнің оқушылармен нағыз
психологиялық байланысы;
- мұғалімнің оқушылармен оқыту процесін
оқу әрекетіне айналдыру;
- оқытудың қолайлы жағдайларын
қалыптастыру;
- ұжымдық танымдық ізденіс пен бірлесіп
ойластырудың психологиялық
жағдайының пайда болуы;
- оқу процесінде жеке адамның өз
бетінше жүзеге асыруы және өзінің
• Қарым- қатынасты оқытудың тәрбиелік функциясын оқу
былайша қамтамасыз етіледі:
- оқу процесінде педагог пен балалардың психологиялық
байланысы негізінде тәрбие қарым- қатынасы жүйесін
орнату;
- оқу әрекетін ойдағыдай қамтамасыз ететін педагогикалық
қарым- қатынас жүйесін қалыптастыру;
- жеке адамның тұтастай танымдық бағыттаушылығын
қалыптастыру;
- оқу әрекеті процесінде (танымдық, жас ерекшелік,
эмоциялық, дидактикалық, т.б.) психологиялық кедергілерді
жеңу;
- оқушыларға тұтастай комплексті тәрбие ықпалын
жүзеге асырудың мүмкіндігі;
- оқушылар ұжымындағы өзара қарым- қатынасты
ойдағыдай қалыптастыру.
• Қарым- қатынасты оқытудың дамушы
фукнциясы
былайша жүзеге асырылады:
- оқу әрекетінде жеке адамның жан- жақты
тұтастай дамуының әлеуметтік-
психологиялық негізін орнату;
- жеке адамның дамуының қозғаушы күші
ретінде көрінетін қарама- қайшылықтың
диалектикалық жүйесін орнату;
- жеке адамның өз ойын жасырмай айтуына
және өзінше дамуына (өз бетінше білім
алуына және өзін- өзі тәрбиеленуіне)
ықпал ететін, әрі мүмкіндік беретін
психологиялық жағдай орнату;
- қарым- қатынас процесінде жеке
адамның дамуына бөгет жасайтын
әлеуметтік- психологиялық факторларды
Қарым- қатынас жасаудың негізгі
психологиялық сипаттарына
жатқызамыз:

а) дара адамдар арасындағы қатынас
және оның әлеуметтік бағыт- бағдары;

ә) оның психологиялық дамуы мен негізгі
тірегі;

б) қарым- қатынас жасауының белгі
таңбалары және оның қимыл қозғалысы,
бет құбылысының, ым- ишаралары мен
көзқарасынан айқын бақылау;

в) әлеуметтік өміріндегі тіршілік
Ал қарым- қатынас жасау әркетінің психологиялық
құрылымына келсек, олар: қарым- қатынас орнатуға
ықылас- ынталы болу; қарым- қатынас жасауға ұмтылып
әрекеттер жасауға бағдарлану; діттеген ойын жеткізуді
жүйелі жоспарлау; мақсат- мүддесін айтып жеткізуді
жүзеге асыру; белгіленген ісімен бағдарларының іс жүзінде
орындалуын түрліше деңгейде бақылау.
Қарым- қатынас жасаудың әлеуметтік және әлеуметтік
психологиялық қызметі төмендегі мақсат- міндеттерді
жүзеге асыруды көздейді: адамдардың ұжымдық іс-
әрекеттері мен олардың нәтижелі болуын ұйымдастыру,
өзара қатынас орнатып байланысқа түсу, тіршілік
ортасымен әлеуметтік жағдайға икемделу, адамдардың
тобына, олардың іс- әрекеттеріне орай ыңғайлануы, өздерін
топтағы адамдармен салыстыра отырып, жеке басының
ерекшеліктерін аңғарып білу, топтар арасындағы қарым-
қатынасты, байланыстарды нығайту сияқты әртүрлі
жағдайларға төзімділік көрсетуге бейімделуге тиіс.
Қарым- қатынастың үш жағы бар-
интерактивті, коммуникативті,
перцептивті.

Г.М.Андреева бойынша қарым- қатынас
құрылымы:

1. Коммуникативті (адам арқылы қарым-
қатынас)

2. Интерактивті (білім, оймен ғана ауысу
емес қимыл)

3. Перцептивті (өзара тіл табысу үшін,
қарым- қатынасқа қатысып отырған
партнерлердің бірін- бірі қабылдауы)
Сабақты жоспарлау барысында
сізде нақты сынып, оқушылар,
олармен өзара қатынас туралы ойлар
туындайды. Осының өзі
педагогикалық қарым- қатынасты
моделдеу деп аталады, әрі ол алдағы
сабақтың мазмұнымен және
методикалық компоненттермен
тығыз байланысты болады.
ҚАРЫМ-ҚАТЫНАСТЫҢ ТҮРЛЕРI:

1. Маскiлi қарым-қатынастар; бiр күннiң iшiнде
бiрнеше маска кию. Формалды қарым-қатынас, яғни
мұнда маскiлердi пайдаланып сұхбаттасушылардың
тұлғалық ерекшелiгiн түсiнiп ескеруге талпынамыз
(сыпайлық, қаталдық, тұйықтық). Шынайы
сұхбаттасушыға деген сезiмдерiн, эмоцияларын қарым-
қатынас барысында көрсетпейдi.
2. Формалды рөлдiк қарым-қатынас – мұнда
сұхбаттасушының тұлғасы мен әлеуметтiк рөлi
маңызды болып табылады.
3. Iскерлiк қарым-қатынас – мұнда сұхбаттасушының
iске деген тұлғалық ерекшелiгi, мiнезi, жасы, көңiл-
күйi ескерiледi. Сонымен бiрге оның iске деген
қызығушылығы мәндiк маңызды орын алады.
4. Достардың рухани және тұлғалық қарым-қатынасы –
мұнда кез келген тақырыпқа әңгiме қозғауға болады,
тек сөз арқылы ғана емес жест, мимика арқылы бiрiн-
бiрi жақсы түсiнедi.
5. Маникулятивтiк қарым-қатынас сұхбаттасушыдан
Вербалды және вербалды
емес қатынас
• Вербалды қатынас тек адамға ғана
тән.

• Вербалды тілдесуде таңбалық жүйе
ретінде сөз (сөйлеу) қабылданған.
Сөйлеу – тілдестік байланыстың ең
өнімді әмбебап құралы, себебі мұның
жәрдемімен берілген ақпарат
мағыналық толықтығын жоғалтпайды.
Вербалды тілдесуге «қосымша» ретінде
паралингвистикалық және
экстралингвистикалық белгілер жүйесі де
қолданылады. Паралингвистикалық
қосымшалар – бұл дауыс ырғағы, сапасы,
әуені, кеңдігі, тембр, тон.
Экстралингвистикалық дегеніміз сөз
барысындағы іркіліс, сонымен бірге
жөтелу, жылау, күлу, түшкіру,
ықылықтау, есінеу т.б.
Вербалды емес қатынас
Вербалды емес тілдесуде ең алдымен
көру – қозғалыс жүйесіне байланысты
өз ішіне ым- ишара, пантомимика т.б.
қамтыған белгілер тобы өте маңызды.
Әрқилы дене мүшелерінің (бет, бас, қол
ұшы, иық, т.б.) жалпы қозғалысқа келуі
адамның көңіл-күй көрінісін беріп,
тілдестік қатынасқа көркем-көріктік
нәр береді. Ал бұл ишара белгілер әр
түрлі мәдениет иелерінде, яғни әр
түрлі ұлт өкілдерінде бірдей емес.
Визуалды қатынас («көз байланысы»)

• Көз қарасы, оның бағыты, көз
қатынасының жиілігі – вербалды емес
қатынастың тағы бір құрылымы.
Сөйлесіп отырған адамның
көзқарасының бағыты байланысты
қайта құруға көмектеседі. Көзқарас,
сонымен қатар, түсінушілік үшін
қолданылады.
Көзқарас түрлері, оларға түсініктеме
Көзғарас және қимылдар Мағынасы Істеу қажет
Басын көтеріп, көзқарасын Тұра тұр, ойланайын Қатынасты үзу
жоғары бағыттау

Бас қозғалысы, қастары Түсінбедім, қайталашы Қатынасты жаңарта
жиырылуы түсу
Күлкі, басын ақырын июі Түсінемін, қосарым жоқ Қатынасты
жалғастыру
Қайталамалы бас изеуі Түсінікті, саған не керек Қатынасты
жалғастыру
Сөйлесуші көзіне ұзақ Өзіне бағындыру мақсатында Жағдайға
қозғалыссыз қарау байланысты әрекет
Басқа жаққа қарау Көңіл бөлмеуге тырысу Қатынастан
алшақтау
Еденге қарау Қорқыныш, кетуге тырысу Қатынастан кету
Американ ғалымы Э. Холл
адамның кеңістіктік
қажеттіліктері туралы 1969
жылы «Молчаливый язык» атты
кітабын шығарды. «Проксемика»
терминін енгізген де сол
(ағылшын тілінен proxemity –
жақындық).
Проксемика- адамдардың
сақтайтын қашықтығы,
биологиялық заңдылығы.
Адамның жеке басының
кеңістіктік территорияларын
төртке бөледі:

интимді аймақ – 15-45 см;
жеке аймақ - 46-120см;
әлеуметтік аймақ - 120-360см;
қоғамдық аймақ - 360см-ден
жоғары;
Интимді аймақ
(15-45 см)
Осы аймақты адам
өз меншігі ретінде
қорғауы керек. Бұл
өте жақын адамдар
арасында ғана
бұзылатын ара
қашықтық.
Жеке аймақ

(45-120см)
Біздің іскерлік
кездесулерде,
сауық
кештерде
болғандағы
сақталатын
арақашықтық.
Визуалды
қатынас негізгі
Әлеуметтік аймақ 120-
360см– арнайы
кездесулерде немесе
онша жақын біле
бермейтін адамдармен
қатынаста болғанда
сақтайтын арақашықтық.
Қоғамдық аймақ( 360 см жоғары)

– бұл үлкен
топтарға сөз
сөйлеу, дәріс
кезінде немесе
солармен тіл
табысу кезіндегі
сақталатын
арақашықтық.
Үстелде отыру тәртібі

Бұрыштап- достық, еш
қажеттіліксіз әңгімелесу.

Іскерлік- өзара әрекеттестік,
ортақ шешімдерді өңдеу.

Бәсекелестік- субординация.
Қатынастың интерактивті жағы
– адамдармен бірлескен
әрекеттің ұйымдасуымен,
оларды өзара әрекетімен
сипатталатын шартты термин.
Қатынастың мақсаты
адамдардың бірлескен
әрекетінің қажеттіліктерін
көрсетеді.
Қатынастың перцептивті
жағы-
• өзара әрекет, өзара
түсінулерсіз мүмкін емес. Бұл
кезде адамдардың бірін – бірі
қалай қабылдауы өте маңызды.
Бұл жерде қабылдау ғана емес,
сонымен қоса оның мінездік
сипаттамасы, ойлары,
қабілеттері, эмоциясы да кіреді.
қарым-қатынас - белгілі бір педагогикалық қызмет
атқаратын, жәйлі психологиялық климат құруға және
оқу іс-әрекетін, педагог пен оқушы арасындағы,
оқушылар ұжымы ішіндегі қатынастарды
психологиялық тиімді етуге бағытталған оқытушы мен
оқушының сабақтағы және сабақтан тыс уақыттағы
кәсіптік қарым-қатынасы.
Перцептивтік қарым-қатынас. Перцептивтік қарым-
қатынас — адамның парапар қабылдауы, оның ішкі
дүниесіне бойлау, әрбір жеке сәтінде оның психикалық
жағдайын сезіну дағдысы, оның тәртіп себебін түсіну
дағдысы. Мұғалім өзінің перцептивтік қарым-қатынас
қабілеттерін ұдайы дамытуы қажет.
Фатикалық қарым-қатынас. Фатикалық қарым-
қатынас (латыншы: fatuus - ақымақ) - қарым-қатынас
үрдісі үшін ғана мазмұнсыз қарым-қатынас.
Қарым-қатынастың жетекші түрі.Қарым-қатынастың
жетекші түрі - осы немесе өзге жас кезеңінде болатын
қарым-қатынас түрі, бұл арқылы тұлға дамуының осы
сатысына сәйкес негізгі тұлғалық қасиеттер
• Қарым-қатынас стратегиясы
Қарым-қатынас стратегиясы үшке бөлiнедi.
1-шi ашық-жабық қарым-қатынас. Ашық қарым-
қатынаста әр адам өзiнiң көзқарасын жеткiзе
бiлуi және басқалардың позициясын тыңдауға
әрдайым дайындық. Ал жабық қарым-қатынас
ақпаратқа деген өзiнiң көзқарасын қатынасын
жеткiзе алмауы, қарым-қатынасқа түсуге
талпынбауы.
2-шi Монологты стратегия.
3-шi Рольдiк тұлғаарлық стратегия (мұғалiм-
оқушы, үлкен-кiшi).
Көптеген адамдар әлде
біреуге әсер қалдыру
үшін айтатын сөздері
туралы ойлайды, ал шын
мәнінде ол сөздерді
қандай әрекеттерді
қолдана отырып
жеткізетінін ойлау керек.
• Американдық психолог
Меграбянның айтуы
бойынша бірінші кезеңде
адамдардың көбі, яғни 55%
вербалды емес сигналға,
• 38 % паралингвистикаға,
• 7% ғана сөздің мағынасына
сенеді екен.
олданылған әдебиеттер
• 1. Ақиқатты тани біл. Ғибрат толғамдары/ құраст. А.
Сейтқанов.- Алматы, 2004-320 бет
2. Алтаев Ж.т.б Философия және мәдениет тану: Оқу құралы.
Алматы: Литера, 2001- 272 бет
• 3. «Өзіндік таным» № 2 2007 № 5-6 2006 ж
• 4. Жантану атауларының түсіндірме сөздігі. — Алматы: "Сөздік-
Словарь", 2006. - 384 бет. ISBN 9965-409-98-6
• 5. Нұркеева С.С, Нұрбекова С.Ж, Кашкарова Л.О. Өзін-өзі тану.
Оқытушыларға арналған әдістемелік құрал. 1курс. Алматы,
2007 жыл
• 6. Құдышева Б.Қ, Жұманова Г.Ж, Нұркеева С.С, Серовайская
Д.Е. Өзін-өзі тану пәніне кіріспе. Оқу құралы. Алматы, 2007 жыл
• 7. А.С. Сейтақов, «Өзін-өзі тану пәнін оқыту ерекшеліктері»
• www.google.kz

Ұқсас жұмыстар

Қарым - қатынас туралы түсінік

Іскерлік қарым – қатынас психологиясы

Вербальді жәнә вербальды емес қарым қатынас әдістері

Педагогикалық ұжымдағы басқарушылық қарым - қатынас ерекшеліктері

Тиімді қарым - қатынас орнату және байланыс түрлері

Субъектілік қасиеттер құрылымы

Тұлғааралық қатынастарды ұйымдастыру және қолдау функциясы

Кәсіптік шеберлік құрылымындағы педагогикалық қарым - қатынас

Педагогикалық қарым - қатынас

Табиғат Экологиясы мен адамдар Арасындағы екіжақты қарым-қатынас

Пәндер