Жануарлар мпен адамның вирустық инфекциялары: СПИД, құтырық,тұмау,шешек, вирустық гепатит және Эбола қызбасы

Презентация қосу

Қазақстан Республикасы Ғылым және Білім Министрлігі
Семей қаласындағы Шәкәрім атыңдағы мемлекеттік университет

БӨЖ
Тақырыбы:Жануарлар мпен адамның вирустық
инфекциялары: СПИД, құтырық,тұмау,шешек,
вирустық гепатит және Эбола қызбасы
Орындаған: Жумабекова А.С
БЛ-309
Тексерген: Омарбеков Е.О
ВИРУСТЫҚ
ИНФЕКЦИЯЛАР
Вирустық инфекциялар — вирустар арқылы таралатын
жұқпалы аурулар мен қатерлі ісіктер.
Жануарлардың, өсімдіктер мен бактериялардың жасушаларына
енген вируста көптеген қауіпті аурулар ту ғызады.
Мысалы, тұмау, полиомиелит, шешек, аусыл, құтыру ж әне т.б.
аурулар вирус арқылы таралады.Тұмаудың нағыз қоздырғышы
1933 жылы анықталды. Бұл ауру ертеден белгілі. Т ұмау індеті
адамзатқа шешекпен обадан артық болмаса, кем залал тигізбеген.
1918-1920 жылдары тұмаумен 500 миллиондай адам ауырып, оның
20 миллионға жуығы қайтыс болған.
СПИД (ЖИТС)
ЖИТС (Жүре пайда болатын иммундық тапшылық) – иммунды қ қуаттың
әлсіреуінен соқтыратын жұқпалы ауру. Жыныс қатынасы кезінде ж әне за қымдан ған
тері арқылы қанға түскен соң ғзаның қорғаныс шебі саналатын лимфа ж үйесін
зақымдайтын аса қатерлі ауру.
ЖИТС қоздырғышын немесе адамда иммунитет жетіспеушілік ту ғызатын вирусты
(ВИЧ-1) 1983 жылы француз ғалымы, виросолог Л. Монтанье тапты.
Ал 1984 жылы американдық ғалым Р. Галло вирустың барлы қ өсиеттерін жан-
жақты тексеріп жариялады. Адам ағзасына енген ол қанны ң лимфооцит
жасушаларының ішіне кіріп, жасушаның генетикалы қ аппаратына жабысып, тез
көбейе бастайды. Осының әсерінен жасуша жарылып өледі. Одан шы ққан вирустар
жаңа жасушыларға жабысып, өткен процесті қайталайды. Лимфоцит
жасушаларының осылай өле беруі салдарынан күндердің-к үнінде а ғзада иммунитет
жетіспеушілік пайда болады. Бұл жасырын кезең ондаған жыл ға дейін созылуы
мүмкін. Айырықша есте ұстайтын жай, осы жасырын кезе ң кезінде адам өзін
аурумын деп есептемейді. Бірақ ол өзімен қатынасында ғы адамдар ға ж ұқпалы
аурудың көзі ретінде СПИД-ті тарата береді.
СПИД вирусы химиялық немесе физикалақ әсерлерге өте т өзімсіз. Вирусты 57
градусқа дейін қыздырса өледі. Сондықтан вирус бар зат қайнатылса, оны ң
шыдамайтыны анық. Әдеттегі медициналақ тәжірбиеде қолданылатын спирт, ацетон,
эфир, гидрохлорид, натрий және т.б. дезинфекциялы қ заттар СПИД вирусын оп-о ңай
жоқ қылдырады.
Аурудың негізгі белгілері: Вирус жұққан
адамдардың 35-50%-ы ауырады. Қалғандары дені сау,
вирус тасымалдаушы болып қалады. ЖИТС немесе қазіргі
кезде АИВ инфекциясы деп аталатын індетті ң тиісті
кезеңдеріне қарай әртүрлі белгілері болады. Жұққан
сәттен бастап алғашқы белгілері пайда бола бастағанға
дейінгі уақыт инкубациялық кезең – бастапқы АИВ-
инфекция) 2-3 аптадан 6-12 айға, кейінгі кездегі м әліметтер
бойынша бірнеше жылға дейін созылады. Инфекция кейде
белгісіз түрде дамиды. Негізінде науқастанғандарды ң 1/3-
нің дене қызуы көтеріліп, баспа (ангина), бас ауыруы,
лимфабездерінің ісінуі, әлсізденуі, терісіне бөртпе шы ғу
сияқты жедел ауру белгілері пайда болуы мүмкін.
Инфекция көзі. Вирус жұққан адам – вирус
тасымалдаушылар, ЖИТС-пен ауырған адамдар инфекция
жұқтыру көзі болып табылады. Ешқандай ауру белгілері
байқалмайтындықтан, әсіресе, вирус тасымалдаушылар
өте қауіпті.
Вирус көп мөлшерде қанда, спермада, қынап кілегейінде,
емшек сүтінде болады. Көз жасында, жұлын сұйы ғында,
сілекейде өте аз мөлшерде болуы мүмкін
ТҰМАУ
Тұмау немесе грипп (лат. grіppus, фр. grіpper, ағылш. influenza – “бас
салу, шап беру”) – тыныс жолдарының жұқпалы вирусты қ ауруы.
Аурудың қоздырғышы – ортомиксовирустар, олардың үш
типі: А, В, С бар. Өте жұқпалы ауру. Тұмау вирусының сыртқы
қабыршағының құрамында гемагглютицин (оны Н әрпімен белгіленеді)
және нейраминидаза (N әрпімен белгіленеді) болады. Олар әр т үрлі
факторлардың әсерінен өзгеріп, тұмау вирусының жаңа вариантын түзуі
мүмкін.
Кейде ол асқынып кетіп тыныс жолын, нерв жүйесін, қан тамырды,
жүректі ауруға шалдықтырады. Тұмауды қоздыратын вирустар (микробтар)
тыныс жолының кілегей қабығында өсіп-өнеді. Тұмау тиген адам
аурудың микробын жөтелгенде, түшкіргенде және қа қырығы арқылы ауа ға
таратады. Сондай-ақ тұмау вирусы науқастың ыдысы, сүлгісі, қол орамалы,
кітабы және т.б. арқылы жұғады
Грипп вирустары — екі туыстасқа бөлінетін (А және В вирустар
тобы), ортомиксовирустар тұқымдастығына кіреді. А туыстыққа 14
түрлі гемагглютининдері және 10 түрлі нейраминидазалары бар вируcтар кіреді. В туысты
вирустар антигендік қасиеттері жағынан табиғи штамдар ға жа қын. Олар жаппай ауру
туғызбайды және құстар мен жануарларды зақымдамайды.Тұмау вирусы өте тез тарайды.
Инфекцияны қоздырушы – тұмаумен ауырған адам. Қоздырғыштар науқас адам ж өтелгенде,
түшкіргенде және қақырық, сондай-ақ науқас адам пайдалан ған заттар, т.б. ар қылы
таралады. Ауалы-тамшылы жолмен түскен вирус жоғар ғы тыныс жолдарыны ң
беткей жасушаларына еніп, өсіп-өнеді де мұрынның шырышты қабаттарын за қымдайды,
қанға сіңіп, жалпы организмді уландыра бастайды. Аурудың жасырын кезе ңі 1 – 4 к үнге
созылады. Тұмау кезінде науқастың денесі дел-сал болып, тамағы мен тыныс жолдары
ашиды, дене қызуы көтеріліп (38 С-қа дейін), ас қа тәбеті болмайды. Басы ауырып, б ұлшы қ
еттері сыздайды. Адамға тұмау тигеннен кейін бірнеше са ғаттан со ң (кейде 1 – 2 к үннен
кейін) мұрыннан су ағады, даусы қарлығып, жөтеледі, қақырық пайда болады, иіс сезуі
нашарлап, көзі қызарады. Тұмау, әсіресе, емшек еметін сәбиді қатты әлсіретеді.
ШЕШЕК АУРУЫ
Шешек. Ауру балықтардың терісінде локальді эпидермистің пайда болуымен сипатталады. Б үгінгі
күнге дейін қоздырғыштары табылмаған.Тұқылар, сазанда, табандар, шаба қтар, к өк серкелер
шаяндар (2 жастағы және оданда үлкен балықтарда жиі кездеседі) көп ауырады. Ауру бастал ғанда
балықтардың денесінін әр бөлігінде және жүзу қанаттарында ақ дақтар пайда болады. Содан
кейін осы жерлерде ақ – сүттес тығыз қалын өсінділер құралады,(шешек дақтары), тері бетіне
көтеріледі. Кәрілеу прцестерде балықтарлың денесі алдымен тегіс, тосын кедір- б ұдырлы
шеміршек тектес жабын мен жабылады.І шкі м үшелерде арнаулы өзгерістер жо қ.
Белгілері
Дене қызуы көтеріледі (38-39°С);
Дененің барлық жерінде 1-2 сағат ішінде ұсақ бөртпелер пайда болады;
Алқызыл түсті ұсақ дәндес бөртпелер шығады, бірнеше сағаттан кейін көпіршіктеніп ішіне су
толады.
Көпіршік пайда болған соң бала қышынып, жараларын қасығысы келеді. Баланың жараларын
қасуына жол бермеу керек, өйткені қасуы арқылы инфекция кіргізуі м үмкін. 1-2 к үннен кейін
көпіршіктер кеуіп, қабыршықтана бастайды. Алайда 7-10 к үн аралы ғында жа ңа б өрткендер пайда
болады. Баланың дене қызуы қайта көтеріледі. 1-2 аптадан со ң қабыршы қтар т үсе бастайды.
Қабыршақтың орнында дақтар қалады. Бірақ олар біраз уақыттан кейін жо ғалып кетеді. Егер
балаңыз жарасын қатты қасып, жарасы іріңдеп кетсе, кейін орнында тырты ғы қалады. Шешекпен
ауыру кезінде бала өзін әлсіз сезінеді, ашуша ң, ұй қысы шала болады ж әне т әбеті болмайды.
ВИРУСТЫҚ ГЕПАТИТТЕР
Вирустық гепатиттер — бұл адам өміріне қауіпті ке ң тарал ған аурулар тобы, олар
өзара бір-бірінен ажыратылады, әртүрлі вирустарды ң салдарынан туындайды, біра қ
аталған аурудың бір ұқсастығы бар – ол б ұл аурудың, е ң алдымен, адамны ң
бауырын зақымдап, оның қабынуына алып келеді. Сонды қтан виусты қ гепатиттер
«сары ауру» деген бір ғана атаумен аталады. Сары аура эпидемиясы б.з. V ғасырда-
ақ белгілі болған. Оны Гиппократ ашқан, біра қ оны ң қоздырушысы өткен
ғасырдың ортасында ғана ашылды. Сондай-а қ қазіргі заман ғы медицинада гепаттит
атауы өзіндік ауруды ғана емес, сондай-а қ б үкіл а ғзаны за қымдайтын
патологиялық үрдісті білдіре алатынын атап айтқан ж өн.
Гепатит (а, b, c, d), бауырды ң қабынуы сары ауруды ң, қызылшаны ң, гепесті ң,
СПИД-тің және кейбір басқа ауруларды ң белгісі ретінде м үмкін. Сондай-а қ улы
гепатит бар, ол бауырдық алкоголизм кезінде за қымдануы. Біз өзіндік инфекциялар
– вирустық гепаттиттер туалы әңгімелейтін боламыз. Олар шы ғуы ж әне ауруды ң
жүруі жағынан әртүрлі болып келуі мүмкін, алайда кейбір белгілері өзара ұқсас.
Виустық гпатиттер бірнеше белгілеріне қарай жіктелуі м үмкін:
Ауру ұзақтығына қарай гепатиттер өткір, ерекше өткір ж әне созылмалы т үрлері
Ауру ауырлығына қарай ауыр, орта ауыр ж әне же ңіл болуы м үмкін
Зақымдану жеріне қарай гепатиттер ұялы, мезенхимальді, паренхиматозды болады
ТҮРЛЕРІ
А гепатиті немесе Боткин ауруы — бұл
вирустық гепатиттің баынша көп тара ған т үрі.
Оның инкубациялық кезе ңі (ауру жұқтыру с әтінен
бастап аурудың бірінші белгілеріні ң пайда болуы
ткезеңіне дейін) 7 күннен 50 күнге дейінгі уа қытты
құрайды.
Аурудың басталуы әдетте дене температурасыны ң
жоғарылауымен сипатталады, кейбір белгілері бойынша
тұмауға ұқсайды. 2-4 күннен кейін науқас адамны ң
несебі сыраның немесе қою шайдың түсі сия қты болып
қараяды, ал нәжісі керісінше ашы қ т үске айналады.
Соңынан саы ауру пайда болады, оны ң пайда болуымен
науқас адамның денсаулығы жақсара түседі. А
гепатитімен ауыру ұзақтығы 1 аптадан 1,5-2 ай ға дейін
болуы мүмкін, ал аурудан кейінгі қалпына келу уа қыты
кейде жарты жылға дейін созылады. Виусты қ А
гепатитінің диагнозы ауру белгілерінің, анамнезді ң (я ғни
А гепатитімен ауыратын адаммен қатынастан кейін
туындау мүмкіндігі), сондай-ақ диагностика деректеріні ң
ескерілуімен қойылады.
Осы топтағы аурулардың барлық түрлерінің ішінде
А гепатиті болжам жа ғынан барынша қолайлы болып
табылады, оның арты жа қсы болып, белсенді емдеуді
қажет етпейді. Қажет болған жағдайда А гепатитінен
емдеу емхана жағдайларында сәтті өтеді. Ауру кезінде
науқас адамға демалу, анайы диета және гепатопротектор,
яғни бауырды қорғайтын дәрі-дәрмектер беріледі.
B гепатит.В гепатиті немесе сывороточный
гепатит — бауырдың ауыр зақымдалуымен сипатталатын алдыңғы аурудан да қауіптірек ауру.
B гепатитінің қоздырғышы — ДНК құрамындағы вирус. Вирустың сыртқы қабатында HbsAg сыртқы
антигені бар, ол ағзада антителдің қалыптасуын тудырады. Вирустық В гепатитіні ң диагностикасы
қан құрамында ерекше антителдердің байқалуына негізделген. Вирустық b гепатиті Цельсий бойынша
30–32 градуста 6 ай бойында, Цельсий бойынша минус 20 градуста 15 жыл, Цельсий бойынша плюс 60
градусқа дейін қыздығаннан кейін бір сағат, 20 минут қайнатқанда толығымен жойылады. Сондықтан
вирустық В гепатиті табиға
Сондықтан вирустық В гепатиті табиғатта көп таралған. Ауруды жұқтыру қан арқылы,
жыныстық жолмен, сондай-ақ тікелей анасынан баласына жұғуы арқылы болу мүмкін. Әдетте В
гепатиті Боткин ауруы сияқты дене қызуының жоғарылауынан, әлсіреуден, буындардағы аурудан,
жүрек айнып, құсудан басталады. Несеп түсінің қоюланып, нәжіс түсінің ашық болуы сияқты
белгілері де болуы мүмкін. В вирустық гепатитінің басқа да белгілері к өрінуі м үмкін. Ол: денеге
бөрткен шығу, бауыр мен өттің ұлғаюы.
В гепатитіне сары ауру онша тән емес. Бауырдың зақымдануы шамадан тыс ауыр болуы мүмкін
және өте ауыр жағдайларда бауыр церрозына және бауырдың қатерлі ісігіне алып келуі мүмкін.
С гепатиті.Вирустық гепатиттің ең ауыр түрі С гепатиті немесе посттрансфузиялы қ
гепатит болып есептеледі. С гепатиті деп аталатын инфекция кез келген адамда дами алады
және көбінесе жастарда кездеседі. Ауру өседі. Бұл ауру қан құйғанда немесе
зарарсыздандырылмаған шприцтерді пайдаланғаннан к өбінесе қан ар қылы
жұғатындықтан, посттрансфузиялық гепатит деп аталады.
Қазіргі кезде барлық донорлық қан міндетті түрде С гепатитіні ң бар-жо қты ғына
тексеріледі. Кейде ауру жыныстық жолмен немесе анасынан баласына ж ұғуы м үмкін.
С гепатитімен ауыратын адамдардың шамамен 70–80 %-ында қауіпті болып табылатын
созылмалы түрі болып табылады, ол бауырдың қатерлі ісігіне немесе бауыр циррозына
алып келуі мүмкін. С гепатитті вирустың гепатитті ң басқа түрлерімен қатар ж үргенде,
науқас адамның денсаулығы күрт төмендеуі мүмкін, аурудың өтуі қиындап арты жаман
жағдайларға әкелуі мүмкін. С вирустық гепатитінің тағы бір қауіптілігі қазіргі кезде дені
сау адамды осы гепатиттен қорғайтын тиімді вакцинаны ң жоқты ғы болып табылады.
ҚҰТЫРЫҚ АУРУЫ
Құтырық ауруы-бұл орталық нерв жүйесінің ауыр зақымдалуымен өтетін ж әне өлім-жітіммен аяқталатын ауру. Құтырмамен ит,
мысық, сиыр, жылқы, түйе, қой-ешкі, кеміргіштер, жабайы жырт қыш а ңдар- қас қыр,т үлкі т.б. ж әне адам ауырады.
Аурудың көзі-сілекейімен құтырманың вирусын шығаратын және оны тістегендегі жара ар қылы беретін жануар. Сілекей ауру
белгілері пайда болмай тұрып,ауру жұққан соң8-10 тәуліктерде жұқпалы бола бастайды.Теріге немесе кілегейлі қабы ққа сілекей
жұққанда құтырма вирусы жұғады. Құтырма вирусын жұқтырған кезден бастап ауруды ң ал ғаш қы белгілері пайда бол ған ға дейін
бірнеше тәуліктен бірнеше айға (бір жылға дейін ) созылуы мүмкін.
Иттерде құтырма ауруы бірнеше түрде өтеді. Елірме түріндегі құтырма кезінде иттің көңіл күйі жабыр қау, тіл алмайды немесе өте
еркелегіш болып көрінуі мүмкін.Содан соң біртіндеп мазасызданып, ашушаңды қ ұлғаяды, әдетте жеуге жарамайтын заттарды жей
бастайды, одан соң жұтынуы қиындап, сілекейі шұбырады, ит кез келген жануар ға, адам ға шабуыл жасайды, судан қор қады.
Аурудың әрі қарай дамуы тамақтың, төменгі жақтың, аяқ-қолдың, бүкіл дененің салдануына (паралич) әкеледі, әдетте 8-10 шы
тәулікте иттің өлімімен аяқталады (немесе 3-4 тәулікте). Құтырманың тыныш т үрінде нерв ж үйесіні ң ширы ғу
белгілері(ашушаңдық,мазасыздық ,агрессивтігі) аз білінеді немесе тіптен білінбейді, ж ұтынуы қиындайды , т өменгі жа ғы
салбырайды, сілекейі шұбырады, салдану (паралич) тез пайда болып, 2-4 т әулікте өледі Құтырманы ң атиптік (ауру ға т ән емес)
түрінде жануар арықтайды, асқазан-ішек ауруларының белгілері білінеді, ашушаңдық, еліру, шабуылдау белгілері білінбейді.
Мысықтарда құтырма көбіне еліру түрінде өтеді.Аурудың белгілері ит құтырмасы секілді. Мысы қтар к өбіне ит ж әне
адамдарға шабуылдайды. Құтырған жабайы аңдар адамдардан қорқуын қойып, ауыл арасын кезіп ж үреді, мал ға,адам ға шабады.
Мүйізді ірі қараның құтыруы көбіне тыныш түрінде өтеді.Қарлығып мөңірейді, сілекейі ағады, қалтылдап штқая қтап ж үреді,
аяқ параличі тез пайда болады. Құтырманыңбелгісіз түрінде өтуі де сирек емес. Б ұл жемнен бас тарту, ас қазан әлсіздігі, құмала қ
тастау бейнесіне жиі тұрады,сіресу ұстамасы,соңы салданумен ая қталады.
Ірі қарада құтырманың еліру түрінде ноқтадан босануға әрекет етеді, қатты мөңірейді, жер тарпиды, бас қа сиырлар ға,
иттерге, адамдарға шабуылдайды. Қой мен ешкіде құтырма мүйізді ірі қарада ғыдай өтеді. Жылқы мен шош қада құтырма к өбіне
елірме түрінде өтеді. Құтырма қандай түрінде өтсе де, қандай жануар ауырса да со ңы өлім-жітімге әкеліп со ғады. Құтырмны ң
алдын алу үшін адамдарды немесе жануарларды тістеген ит,мысық ж әне басқа жануарлар о қшауланып , ветеринариялы қ қада ғалау
үшін жақын маңдағы ветеринариялық емдеу клиникасына жеткізілуі тиіс. Жоспарлы т үрде жабайы иесіз ит ,мысы қтарды аулау
құтырманың алдын алудың бірден бір жолы болып табылады.
ЭБОЛА ҚЫЗБАСЫ
Эбола ауруы (EVD) немесе Эбола геморрагикалық
лихорадкасы (EHF), эболавирус себепші
болатын адамдар мен приматтардың ауруы. Аурудың алғаш қы
белгілері екі күннен үш аптаға дейінгі аралы қта к өрінеді. Б ұлшы қет
пен бас ауруымен бірге жүретін қызба (лихорадка). Әдетте диарея,
құсу басталып, бауыр мен бүйректері істен шы ғады. Осы уа қытта
науқастың ағзасында іштей және сыртта қан а ғу басталады. Вирус
жұқпалы жануар немесе науқас адамның сұйықтығы ар қылы
беріледі. Табиға ортада ауа арқылы таралу жа ғдайы тіркелмеген. [
Өсімдік жарқанаттары арқылы таралады, біра қ олар ға ауруды ң
вирустары әсер етпейді.
Эбола белгілері.
Ауруды емдейтін арнайы ем әзірге жоқ. Әзірге науқас адамдарды
емдеуде регидрацилялық терапия және а ғзаға керекті қоректерді
жүйе құю пайдаланылады.Аурудың қауіптілік деңгейі жоғары,
науқастардың 50% мен 90% аралығында қайтыс болады. Ебола ауруы
алғаш рет Судан (қазіргі Оңтүстік Судан) мен Конгода тіркелген
БЕЛГІЛЕРІ

Ұқсас жұмыстар

Жануарлар мен адамның вирустық инфекциялары: СПИД, құтырық, тұмау, шешек, вирустық гепатит және Эбола қызбасы

Жануарлар мен адамның вирустық инфекциялары

Адам және жануарлардың вирустық инфекциялары

Инфекциялық аурулардың классификациясы

1. Вирустық аурулардың спецификалық алдын алу. Вакцина дайындау принциптері. Адьюванттар, иммуномодуляторлар

ЖҰҚПАЛЫ АУРУДЫҢ АЛДЫҢ АЛУ ШАРАЛАРЫ

Аурудың белгілері

Вирустық аурулардың спецификалық алдын алу

Вирустық аурулардың спецификалық алдын алу. Вакцина дайындау принциптері. Вирус

Вирустардың ерекшіліктері

Пәндер