Кактус (кірпігүл)

Презентация қосу

Кактус (кірпігүл

Орындаған:Ағали Н
Тексерген:Джаманова
Г.Е
Жоспар:
Кіріспе
1.1 Кактус (кірпігүл) өсімдігіне қысқаша
сипаттама
Негізгі бөлім
2.1 Кактус өсімдігінің биологиялық және
морфологиялық ерекшеліктері
2.2 Кактус өсімдігінің халық
шаруашылығындағы маңызы
2.3 Кактус өсімдігінің негізгі таралған
аймақтары
2.4 Кактус түрлері
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Кактус (Cactaceae) –
қ о с ж а р н а қ т ы к ө п
жылдық, шырын
сабақты шөптесін
өсімдік; әдетте,
жуан, етженді,
шырынды
сабақтары
тікенекті, түкті,
қылтанақты
болады. Кактустың
бұта, ағаш, лиана
тә р ізд ес т үр лер і д е
кездеседі.
1.1 Кактус
(кірпігүл)
өсімдігіне
Кактустың 3500-геқысқаша
жуық түрілері бар. Олар негізінен
экватор бойында ғы(Оңтүстік және Солтүстік
сипаттама
Америкада) шөлді құмдарда, тасты жондарда, биік
құздардың, жартастардың жарықтарында,
құнарсыз әк тастары бар топырақтарында өседі.
Кактустар әдемі гүл өсімдіктер қатарына
жатады.Кірпігүл ешқандай сәулені
тартпайды.Тыныштықты қалайтын гүл.Жылына бір
рет топырағын ауытырып, жаңа ыдысқа отырғызған
дұрыс.Кейбір адамдар кірпігүлдің тікенегін кесіп алып
тастайды,ол дұрыс емес.Яғни.күрпігүлдің гүлдемеуі
мүмкін және оның гүлдеуі үшін мол қоректенудірудің
2.1 Кактус
өсімдігінің
биологиялық
және
морфологиялық
Кактустардың жуан да етті
сабақтары алуан түрлі болады.
Олардың ішінен биіктігі бірнеше
сантиметрден бір жарым метрге
жететін бағана, шар тәрізді
түрлерін немесе бунақталған
бұтақты түрлерін кездестіруге
болады. Олар тегіс те, қырлы да,
шұқырлы да бола береді. Кактус
сабағының жапыраққа ұқсаған
жалпақ түрлері де бар. Кактустың
басым көпшілігінде жапырақ
болмайды. Оның орнына түсі және
ұзындығы әртүрлі тікендер мен
қылтанақтардың ылғал мен
жылудың сақталуына жәрдемдеседі
және өмімдікке көрік беріп тұрады.
Ал перейская деп аталатын
кактустар әдетте жапырақты
болады. Ондай жапырақтардың
К а кт у с
2.2 ы қ
і н і ң ха л
өсі м д і г а ғ
л ы ғ ы нд
ру а ш ы
ша ы з ы
ы м а ң
Гүлдерінің көз тартарлықтай
әдемілігін ескермегенде оның алуан
түрлі сүйкімді ( ваниль, алма,
магнолия, жидек т.б) иістері
болады. Бұл ғажап иістер
кактустың тікен басқан сырт
көрінісімен үйлесе қоймайды.
Жергілікті халықтар
кактустардың жемісін
пайдаланады. Оның үлкендігі
бұршақтай және тауықтың
жұмыртқасындай жемістерін
халық шикілей де, пісіріп те,
кептірген күйінде де жей береді.
Олардың кейбіреулерінің , яғни
церустің балғын сабағынан салат
жасайды. Церустерден жүрек
ауруына қарсы дәрі әзірлейді.
ак т у с
2.3 К і з гі
і ң н е г
і м д і г ін
өс а лғ ан
та р
т а р ы
а й м а қ
Кактустердің Американың шөлді аймақтарында,
Оңтүстік және Оңтүстік Американың ылғалды
жерлерінде, тропиктік Африкада және Мадагаскар
аралы мен Шри-Ланкада өсетін 220 туысы, 3000-дай
түрі бар. Сондай-ақ, Австралияда, Үндістанда,
Жерорта теңізі жағалауындағы елдерде
таралған.Қазақстанда сәндік өсімдік ретінде үйде,
немесе оранжереяда өсіріледі.
2.4 Кактус түрлері
Гүл әуесқойлары көбірек өсіретін кактустар 3
топқа бөлінеді.
Олар:

перейская,

опунция,

церус

топтары деп аталады.
Перейская тобына сабағы дөңгелек, жапырағы жалпақ ағаштар мен
бұталар жатады. Бұлар үйде көп өсіріле бермейді.

Опунция тобына етті де жуан, кейде жалпақ не дөңгелек, буна қтал ған
сабағы бар бұталар жатады. Олардың жапырақтары ерте т үсіп
қалады. Үйде өсіргенде гүлдемейді. Өздері тікенекті келеді. Суыққа
төзімді болады. Сондықтан еліміздің оңтүстігінде – Қырымда, Кавказда,
Түркменстанда кактус опунция ашық ауада өседі. Ұсақ т үкті және ақ
түкті опунцияның екі түрі ғана үйде өсіріледі.Кактус өсімдігіне
әуестенген гүл әуесқойлары опунцияның түкті сабақты, көп тікенді,
жұлдыз тікенді өте көрікті түрлерін өсірулері қажет

Цереус тобына оның бірінен бірінің едәуір айырмашылығы бар туыстары
жатады. Бұлар Оңтүстік Американың орталық және шығыс
аймақтарында кездеседі. Өздері бұтақты, қырлы болады, қырларын тікен
жауып тұрады. Үйде цереустың мынадай түрлерін өсіруге болады.
Филлокактустар. Орталық және Оңтүстік
Американың ормандарындарында кездеседі. Үй
жағдайына көнгіш. Көбіне қызыл, ақ қызғылт
гүлді гибрид болып келеді. Әдетте көктемде,
кейде екінші рет күзде гүлдейді. Сабағы
бунақталған жалпақ және үш қырлы болып
келеді. Воронка тәрізді ірі гүлдері осы қырларына
бітеді. Көптеген филлокактустардың ішінде
Аккерман және Гукер сортты
филлокактустарды өсіруге болады.
Филлокактустарды тұқымы арқылы да
көбейтуге болады. Ол үшін гүлдерді қолдан
тозаңдандырады.
Жемісі жұмыртқаның үлкендігіндей. Оны жеуге
болады. Себуге қажетті тұқымдарды
жемістерден айырып алып, сол бойда егу керек.
Тозаңдандырғанда еске алатын бір жайт
мынадай. Филлокактус өсімдіктері
тоғыспалып тозаңдандыруды қажет етеді. Ол
үшін әр түсті гүлі бар өсімдіктерді ғана бір-
бірімен тозаңдандырады. Ол үшін әр түсті гүлі
бар өсімдіктерді өзара будандастыруға
болмайды. Өйткені өзара будандастырылса
жеміс байламайды.
Эхинокактустер немесе кірпі кактус.
Мексикада таралған бұл өсімдік
шарға немесе цилиндрге ұқсас.
Сабағы қырлы, қатты тікендері
топтанып, қырларына өседі. Үй
жағдайында оның мынадай түрлері
кездеседі: жылтыр эхинокактус,
оның тікендері қайқиған, қыры
жалпақ, өздері шағын болады.
Висицени эхинокактусының қырына
жанаса орналасқан бүртіктеріне
қызыл қоңыр тікендер өседі; Грузия
эхинокактусы, шар тәрізді домалақ
келеді, сабағы 17-20 қырлы, тікендері
сары болады; скоп эхинокактусының
кішкене бүртіктеріне ақ тікен
шығады, гүлі қызғылт болады.
Опунция (Opuntia)- өзінің аюдың
құлағына ұқсас пішінімен танымал
кірпігүл. Оны ең көп таралған
кірпігүлдерге жатқызады. Бұл
тікенекті гүлдің туысында 200-ден
астам түр бар. Атауы Еуропада ең
алғаш 1754 жылғы баспаларда
кездеседі. Опунция сөзі жалпы грек
тілінен алынған деседі. Себебі
Грецияда тікенекті өсімдіктер
өсетін Lokris Opuntia деген жер бар.
Отаны – Мексика, Перу, Чили елдері.
Мексиканың елтаңбасында опунция
белгіленген. Қазір кірпігүл
Америкадан таралып,
Антрактидадан басқа жер
шарының барлық
континенттерінде кездеседі.
Қорытынды
Сонымен қорыта келгенде кактус өсімдігі
қосжарнақты ,шырын сабақты
өсімідіктің бірі болып
табылады.Қазақстанның барлық жерінде
өсіріледі.
Өте көп түрлері кездеседі.Үй жағдайында
өсіруге болады.Түрлері бар көптеген.
Олар перейская, опунция, церус . Гүлдерінің
көз тартарлықтай әдемілігін ескермегенде
оның алуан түрлі сүйкімді ( ваниль, алма,
магнолия, жидек т.б) иістері болады.
Пайдаланылған әдебиеттер :
1. «Гүлстан» республикалық ғылыми-танымдық
көпшілік журналы. №4, 2010 ж.
2. Иващенко А. А. Қазақстан өсімдіктер әлемі.
Алматыкітап баспасы, 2012.
3. «Қазақстан»: Ұлттық энциклопедия / Бас
редактор Ә.Нысанбаев – Алматы «Қазақ
энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998

Ұқсас жұмыстар

Бөлме өсімдіктерінің тазалығы

ҚАЗІРГІ ТАҢДАҒЫ БӨЛМЕ ӨСІМДІКТЕРІНІҢ МАҢЫЗДЫЛЫҒЫН ЗЕРТТЕУ ОРЫНДА

Неоарктикалық аймақ

Өсімдіктердің шөлге бейімделушілігі

Өмірді тану - өзіңді танудан басталады. Тренинг ережесі

Етістік. 3 сынып

УНИВЕРСИТЕТІ САБАҚ

Мәтіндегі сөйлемдер байланысы

Ақпарат. Компьютер. Windows операциялық жүйесі

Жылдамдық

Пәндер