Орта факторлары, оған бейімделу және тіршілік формалары

Презентация қосу

Ерғалиева Алия Бисеғалиқызы
Атырау облысы
Индер ауданы
“Көктем” қазақ орта мектебі
Сабақтың тақырыбы:

Орта факторлары, оған
бейімделу және тіршілік
формалары
Сабақтың тақырыбы:
Тренинг сабағының жүрісі:
Танысу
Тренинг сабағының ұстанымдары
І Сергіту кезеңі
ІІ Еске түсіру кезеңі
ІІІ Өзін-өзі тексеру кезеңі
ІҮ Шығармашылық тапсырма кезеңі
Ү Шығармашылық тапсырмаларын
өмірде пайдалану кезеңі
ҮІ Саралау-бағалау кезеңі
Өспеген
табиғаттың
аясында,
табиғат
сұлулығын
аясын ба?!
М.Әлімбай
І СЕРГІТУ КЕЗЕҢІ

Сұрақтардың жауабы түрлі
фигураларды ашу арқылы
тексеріледі
1. Экология қандай ғылым?

Тірі организмдерді ң өзара
қарым-қатынасын және
олардың сыртқы орта
жағдайларымен байланысын
зерттейтін ғылым
2. Экология ғылымының салалары
қандай?
-Биоэкология
-Аутэкология
-Популяциялық экология
-Синэкология
-Геоэкология
-Адам экологиясы
-Әлеуметтік экология
3. Экологиялық сауаттылық дегенді
қалай түсінесің?
Экологиялық білімді игере отырып, табиғат
қорларын тиімді пайдалануға жол ашу

4. В.И.Вернадскийді ң
ноосфера тұжырымдамасы:

«Болаша қта адам баласы Жер бетіндегі
барлы қ өзгерістерді ң негізгі факторы
болады. Жер шары та ғдыры адамны ң
ақыл-ойына т әуелді»
5. Экологиялық
мониторингтің мақсаты
неде?
Табиғаттағы өзгерістерді үнемі
бақылап отыру және табиғат
апаттарына жол бермеу
6. Экожүйелер деген не?

Жер шарындағы зат және энергия ағындары үздіксіз
жүріп жататын табиғи бірлестіктер мен тірі
организмдер жиынтығынан тұратын табиғи жерлер
құрлық-ауа

су
ТІРШІЛІК топырақ

ОРТАСЫ

тірі организм
ІІ Еске түсіру кезеңі
1. Мағынаны ашу
Тірек сөздер
1. Орта факторлары -
2. Төзімділік шегі -
3. Шектеуші фактор -
4. Экологиялық орын -
5. Эпифиттер -
6. Фанерофиттер -
7. Хамефиттер -
8. Гемикриптофиттер -
9. Криптофиттер -
10. Терофиттер -
Орта факторлары – организмге тікелей немесе жанама
әсер ететін табиғаттың нақты құрауыштары мен
қолайлы жағдайлар жиынтығы

Организмдерге әсер етудің минималді және максималді
аралығы олардың тіршілік етуінің төзімділік шегі деп
аталады

Шектеуші фактор организмдердің жер бетіне кең
таралуын шектеп отырады

Экологиялық орын – факторлардың әсер етуіне
қарай әрбір түрдің тек өзіне ғана тән орны
Эпифиттер – топырақта тамыры
болмайтын, ағаштарға жабысып,
шырмалып өтетін өсімдіктер

Фанерофиттер – жер бетінде өсетін
барлық ағаштар, бұталар мен
шөптесін өсімдіктер

Хамефиттер – өркендері жер бетіне
төселіп өсетін көп жылдық
өсімдіктер
Гемикриптофиттер – жер бетіндегі
өркендері қыста үсіп қалатын, ал
пиязшықтары сақталатын өсімдіктер

Криптофиттер (геофиттер) – топырақтың терең
қабатында тамыр түйнектері, пиязшықтары,
тамырсабақтары сақталып қалатын көп жылдық
өсімдіктер

Терофиттер – жер асты, жер үсті
мүшелері тегіс үсіп немесе қурап
қалатын бір жылдық өсімдіктер
2. Кесте толтыру

Экологиялық факторлар
Абиотикалық Биотикалық Антропогендік
ІІІ Өзін-өзі тексеру кезеңі
Биологиялық пошта
Киік, жұт, түлен, бүркіт, су тасқыны, жалбыз, күн тұтылуы,
інжугүл, борсық, самырсын, мыңжапырақ, сел, өрт, дауыл,
жауқазын, құйын, қайшыауыз, құрғақшылық, түйеқұс,
темекі, жер сілкінісі, мақта, жарқанат, қалбағай, көшкін, ілбіс,
боран, түймедағы, қараторғай, көкек, шағала, қарсақ,
жұпартышқан, итсигек, аю, алабота, кәмшат, бозторғай,
үйрек, күріш

экологиялық
құстар
апаттар
өсімдіктер сүтқоректілер
Ү Шығармашылық тапсырма кезең
Шектеуші факторды анықтау

Ақ аю үшін температура

Бақалар үшін ылғал

Торғай үшін қорек

Тоқылдақ үшін орман

Қарлығаш үшін қорек

Қоңыздар үшін қорек
Ү Шығармашылық
тапсырмаларын өмірде
пайдалану кезеңі

10 20 30 40 50
10 20 30 40 50
10
Биосфераның анықтамасы қалай
айтылады?

Қазақтар қандай
жануарларды киелі деп
есептеген?
20
Биосфера және оның шекаралары

Қоршаған ортаны қорғау күні
Географиялық
ландшафтыларды зерттеген
орыс ғалымы 30

30 Биотикалық
факторларға мысал
келтіріңдер
Кене мен қандала паразиттің
қандай түріне жатады?

Табиғат жайында қандай
шығармаларды білесің?
Эфемер деген не?
Мысал келтіріңдер

Мутант деген не?
Мутагендерге
50 мысал келтіріңдер
ҚОРЫТЫНДЫ
максимум

оптимум Төзімділік шегі

минимум
Экология

Адам Қоршаған орта
Адам өмірі

отаншылдық ар тазалығы

қайырымдылық Жеке тұлға адамгершілік

жан тазалығы мәдениеттілік
Шығынсыз Жерді
технология Өндірістерді тиімді
енгізу тиімді пайдалану
орналастыру

Қоршаған Өсімдіктер,
ортаға Экологиялық жануарлар
мемлекеттік дүниесін
бақылау мәселелер
сақтау

Соғысты Экологиялық
болдырмау білім және
тәрбие беру
Табиғатты
жасыңнан қорға,
өмірдің бар өзегі
сонда

Ұқсас жұмыстар

Стресстің белгілері

Табиғи сұрыпталу

Стресс және гомеостаз

Ағзалар мен орта қарым-қатнасы

Экогенетика және фармакогентика негіздері

Гомеостаздың физиологиялық механизмдері

Қазақстанда көшпелі мал шаруашылығы және егіншіліктің дамуы

Популяциялық таксономия

Мәдениет және жеке тұлға

Жануарлар организмдерінің, олардың мүшелер жүйелерінің құрылысы мен қызметі жағынан белгілі бір тіршілік ортасына бейімделу процесі

Пәндер