Орта факторлары, оған бейімделу және тіршілік формалары

Ерғалиева Алия Бисеғалиқызы

Атырау облысы

Индер ауданы

“Көктем” қазақ орта мектебі

Сабақтың тақырыбы:

Орта факторлары, оған бейімделу және тіршілік формалары

Сабақтың тақырыбы:

Тренинг сабағының жүрісі:

Танысу

Тренинг сабағының ұстанымдары

І Сергіту кезеңі

ІІ Еске түсіру кезеңі

ІІІ Өзін-өзі тексеру кезеңі

ІҮ Шығармашылық тапсырма кезеңі

Ү Шығармашылық тапсырмаларын

өмірде пайдалану кезеңі

ҮІ Саралау-бағалау кезеңі

Өспеген

табиғаттың

аясында,

табиғат

сұлулығын

аясын ба?!

М. Әлімбай

Сұрақтардың жауабы түрлі фигураларды ашу арқылы тексеріледі

І Сергіту кезеңі

1. Экология қандай ғылым?

Тірі организмдердің өзара қарым-қатынасын және олардың сыртқы орта жағдайларымен байланысын зерттейтін ғылым

2. Экология ғылымының салалары қандай?

-Биоэкология

-Аутэкология

-Популяциялық экология

-Синэкология

-Геоэкология

-Адам экологиясы

-Әлеуметтік экология

3. Экологиялық сауаттылық дегенді қалай түсінесің?

Экологиялық білімді игере отырып, табиғат қорларын тиімді пайдалануға жол ашу

4. В. И. Вернадскийдің ноосфера тұжырымдамасы:

«Болашақта адам баласы Жер бетіндегі барлық өзгерістердің негізгі факторы болады. Жер шары тағдыры адамның ақыл-ойына тәуелді»

5. Экологиялық мониторингтің мақсаты неде?

Табиғаттағы өзгерістерді үнемі бақылап отыру және табиғат апаттарына жол бермеу

6. Экожүйелер деген не?

Жер шарындағы зат және энергия ағындары үздіксіз жүріп жататын табиғи бірлестіктер мен тірі организмдер жиынтығынан тұратын табиғи жерлер

Тіршілік

ортасы

құрлық-ауа

топырақ

су

тірі организм

ІІ Еске түсіру кезеңі

1. Мағынаны ашу

Тірек сөздер

Орта факторлары -

Төзімділік шегі -

Шектеуші фактор -

Экологиялық орын -

Эпифиттер -

Фанерофиттер -

Хамефиттер -

Гемикриптофиттер -

Криптофиттер -

Терофиттер -

Орта факторлары - организмге тікелей немесе жанама әсер ететін табиғаттың нақты құрауыштары мен қолайлы жағдайлар жиынтығы

Организмдерге әсер етудің минималді және максималді аралығы олардың тіршілік етуінің төзімділік шегі деп аталады

Шектеуші фактор организмдердің жер бетіне кең таралуын шектеп отырады

Экологиялық орын - факторлардың әсер етуіне қарай әрбір түрдің тек өзіне ғана тән орны

Эпифиттер - топырақта тамыры болмайтын, ағаштарға жабысып, шырмалып өтетін өсімдіктер

Фанерофиттер - жер бетінде өсетін барлық ағаштар, бұталар мен шөптесін өсімдіктер

Хамефиттер - өркендері жер бетіне төселіп өсетін көп жылдық өсімдіктер

Гемикриптофиттер - жер бетіндегі өркендері қыста үсіп қалатын, ал пиязшықтары сақталатын өсімдіктер

Криптофиттер (геофиттер) - топырақтың терең қабатында тамыр түйнектері, пиязшықтары, тамырсабақтары сақталып қалатын көп жылдық өсімдіктер

Терофиттер - жер асты, жер үсті мүшелері тегіс үсіп немесе қурап қалатын бір жылдық өсімдіктер

Экологиялық факторлар

Абиотикалық

Биотикалық

Антропогендік

2. Кесте толтыру

ІІІ Өзін-өзі тексеру кезеңі

Биологиялық пошта

Киік, жұт, түлен, бүркіт, су тасқыны, жалбыз, күн тұтылуы, інжугүл, борсық, самырсын, мыңжапырақ, сел, өрт, дауыл, жауқазын, құйын, қайшыауыз, құрғақшылық, түйеқұс, темекі, жер сілкінісі, мақта, жарқанат, қалбағай, көшкін, ілбіс, боран, түймедағы, қараторғай, көкек, шағала, қарсақ, жұпартышқан, итсигек, аю, алабота, кәмшат, бозторғай, үйрек, күріш

экологиялық

апаттар

өсімдіктер

құстар

сүтқоректілер