Физика пәнінен мен нені үйрендім?

Презентация қосу

1 - кезең. Ұйымдастыру

2 - кезең. «Мен нені үйрендім?»

3 - кезең. «Білім шыңына өрлейік!»

4 - кезең. «Білгенімді зердеме тоқу»

5 - кезең. «Деңгейлік тапсырма»
Сабақтың жүрісі
6 - кезең. «Ой сергіту»

7 - кезең. «Шапшаңдық» сайысы

8 - кезең. «Физикалық тілде»

9 - кезең. «Білгенімді дамыту»

10 - кезең. «Шығу парағы»
“Мен нені үйрендім”
Өткен тақырыпты
қайталау
А) “Кім көп біледі?”
1.Атом құрылысының «планетарлық»
моделін ұсынған ғалым кім? Қай
елдің ғалымы? Қай жылы ұсынды?

Ағылшын ғалымы
Э.Резерфорд,
1911 жылы
2.Атомның құрылысын кім айтып береді?

Атомның центрінде
ядро орналасқан,
электрондар ядро
айналасында
эллипстік орбита
бойымен
қозғалады.
3.Электрон қалай белгіленеді? ( -10е)
Заряды қандай? Массасы нешеге тең?

mе= 9,1*10-31кг

Электрон
4.Протон қалай белгіленеді? ( 11р)
Заряды қандай? Массасы нешеге
тең?
mp= 1,6726 *10-27кг

Протон
5. Нейтрон қалай белгіленеді? (01n )
Заряды қандай? Массасы нешеге тең?

mn= 1,6749 *10-27кг

Нейтрон
6.Массалық сан дегеніміз не? Қалай
белгіленеді, формуласы қандай? (А= Z+N)
7. Нуклон дегеніміз не

(Протон мен
нейтронның жалпы
санын нуклон дейміз.)
8.Химиялық элементтің ядросының
белгіленуі? ( AХ) z

9.Изотоп дегеніміз не? (Z=Z, A≠A)

10.Изобара дегеніміз не? (Z ≠ Z, A = A)
Б) “Сәйкесін тап”
ойыны
Атом ядросы зарядының эВ
формуласы
Атом ядросы массасының q=Z*e
формуласы
Атом ядросы радиусының М.а.б.
формуласы
Ядролық физикадағы ұзындық R=R0A1/3
бірлігі
Ядролық физикадағы Фм (ферми)
масса бірлігі
Ядролық физикадағы энергия М= qBR/v
бірлігі
“Білім
шыңына
өрлейік”
Жаңа сабақ
22.02.12

Ядродағы
нуклондардың
байланыс энергиясы
САБАҚТЫҢ
МАҚСАТЫ:

Білімділік: Тәрбиелік:
Оқушылардың тақырып Дамытушылық: Оқушыларды өз ісіне
бойынша алған жауапкершілікпен
білімдерін нығайту, қарауға, уақытын
Оқушылардың ойлау,
тиянақтау, үнемді пайдалануға
есте сақтау қабілетін шыңдау.
бір жүйеге келтіріп үйретіп,
Өз бетімен жұмыс істеуге
қорыту жан – жақтылыққа,
дағдыландыру.
теориялық білімін алғырлыққа,
Білім деңгейін көтеру.
практикамен шапшаңдыққа
ұштастыру. тәрбиелеу.
С А Б А Қ Т Ы Ң
ф
ә
т о
д
и р
і
п м
с
І а
і
с
ы

Жаңа тақырыпты Тыңдап түсіну, тірек Жеке,
меңгеру сабағы сызба, деңгейлік,
ұжымдық
сұрақ – жауап
жұмысы
Fтарт=Gm1m2/R

Fтеб=kq1q2/R
Ядродағы нуклондарды ыдырап
кетуден сақтап, оның берік
байланысын қамтамасыз ететін
күштер – ядролық күштер деп
аталады.
Күшті Қысқа
әрекет- әрекетті
тесу күштер
күштері

Ядролық
күштер
Зарядқ
Кулондық
а күштер
Қанық-
тәуелсі қатарына
қыш
з күштер
жатпайды
Нуклондардың ядродағы байланыс энергиясы

Мя< Z*mp + N*mn

Ядролық тарту күшінің жұмысы есебінен
нуклондардан атом ядросы түзілгенде пайда
болатын массалар айырымын Массалар
ақауы – деп айтамыз.
∆М= Z*mp + N*mn - Mя - масса
ақауының
формуласы
Еб= ΔM*c2
Еб =( Z*mp + N*mn - Mя )*c2 – байланыс
немесе энергиясының
формуласы;
Еб=( Z*mН + N*mn – Mа )*c2;
Атом ядросын түгелімен жеке нуклонға ыдырату үшін қажетті минимал
энергияны - ядроның байланыс энергиясы дейміз.
Энергия үшін МэВ -өлшем бірлігі қолданылады:

Еб= ( Z*mp + N*mn - Mя )*931,5 МэВ

немесе Еб=( Z*mН + N*mn – Mа )*931,5 МэВ.

∆М= Еб / c2.
Кейбір бөлшектер мен элементтердің
бейтарап атомдарының тыныштық массалары мен энергиялары берілген
Бөлшектер, Тыныштық Тыныштық Тыныштық Тыныштық
химиялық массасы энергиясы Химиялық массасы энергиясы
элементтер м.а.б МэВ элементтер м.а.б ГэВ

Электрон ое-1 0,005486 0,510999 Азот 13
N7 13,00574
Протон 1
р1 1,0072765 938,27231 Азот 14
N7 14,00307
Нейтрон 1
n0 1,0086649 939,56563 Азот 15
N7 15,00011
Сутегі 1
Н1 1,007825 938,78326 Көміртек 11
С6 11,01143
Сутегі 2
Н1 2,014102 1876,1246 Көміртек 12
С6 12 11,177932
Сутегі 3
Н1 3,016062 2809,4446 Көміртек 13
С6 13,00335 12,112550
Гелий 4
Не 2 4,002603 3728,4020 Көміртек 14
С6 14,00324
Гелий 3
Не 2 3,016042 2809,4260 Фтор 19
F9 18,9984
Литий 6
Li3 6,01513 Неон 20
Ne10 19,99244
Литий 7
Li3 7,01601 Натрий 23
Na11 22,98977
Бериллий 7
Be4 7,01693 Натрий 24
Na11 23,99097
Бериллий 8
Be4 8,00531 Магний 24
Mg12 23,98504
Бериллий 9
Be4 9,01219 Алюминий 27
Al13 26.98146
Бор 9
B5 9,01354 Уран 234
U92 234,039651
Бор 10
B5 10,01294 Уран 235
U92 235,04418 21,824232
Бор 11
B5 11,00930 Уран 238
U92 238,05113 22,174328
Мыс: 13 Al27
ядросының байланыс энергиясын

табыңдар.

Бер: 13Al27 A=Z+N; N=A –Z = 27-13=14
Z=13, A=27 Еб= ΔM*931,5 МэВ
∆М= Z*mН + N*mn – Mа
Т/к: Еб - ? Еб= (Z*mН + N*mn – Mа )*931,МэВ

Еб=(13 *1,0078 + 14*1,0086 – 26,9814) *931,МэВ =
(13,1014 + 14,1204 - 26,9814) *931,МэВ =
223,93 МэВ
Меншікті байланыс энергиясы деп
ядроның байланыс энергиясының А массалы қ
санға қатынасын, яғни бір нуклонға
сәйкес келетін байланыс энергиясын айтады

Ем.б= Еб/А - меншікті байланыс энергиясы
1Н 2 -
1,1 МэВ/нуклон

26Fe 56 -
8,8 МэВ/нуклон

92U238 -
7,6 МэВ/нуклон
Ядродағы протондардың
Ал, егер протондардың да,
немесе нейтрондардың
нейтрондардың да сандары
саны мына сандарға тең
киелі сандарға тең болса
болса

онда оларды қосарланған
2,8,20,24,50,82,126 киелі санды ядро деп атайды
және олардың ядролары аса
тұрақты болып келеді.

онда олар Табиғатта ондай бес
киелі сандар, ядро бар:
ядролары тұрақты
2He , 8O , 20Ca ,
4 16 40
болады.
24Cr , 82Pb
48 208
“Білгенімді
зердеме тоқу”
Жаңа сабақты бекіту
Теориялық
тест
1. Ядродағы нуклондарды ыдырап
кетуден сақтап, берік байланысын
қамтамасыз ететін күштер

А)Гравитациялық В)Ядролық
күштер күштер

С)Магниттік
күштер
2. Массалар ақауын
есептейтін формула

А) ΔM=Z*mp + N*mn –Mя

В) ΔM=Z(mp -mn) –Mя С)ΔM=(А-Z)*(mp + mn) –Mя
А) Еб= ΔM*c2

3. Байланыс
энергиясының
В) Ем.б= Еб/А
формуласы

С) Е=hν
4. Меншікті байланыс
энергиясының формуласы

hν
Е=
А)
c
Δ M* А
= Е /
Еб =
б
В) ) Е м.б
С
н д а р
т аты
а ж а
д ар ғ
е л і сан А) 1; 10; 25
5. Ки

В) 3; 15;100

С) 2; 8; 20
6. Қ
о са
А) 2He4, 8O16, сан рланғ
ды ан к
я др иел
Ca40 ола і
р

В) 3Li7,

4 Be 9
, 26Fe 56

С) 11Na23,

29 Cu64, Ag108
Деңгейлік
тапсырма
Деңгейі Тапсырмасы

Натрий 11Na23 ядросының
І құрамы қандай?

Оттек 8О16 ядросының байланыс
ІІ энергиясын табыңдар.

Магний 12Мg24 ядросының
ІІІ меншікті байланыс энергиясын
табыңдар.
“Ой – сергіту” кезеңі
Мақал – мәтелдерді
жалғастыру
1.Білекті бірді жығар,
білімді мыңды жығар
2.Бір кісі қазған құдықтан
мың кісі су ішер
3.Еңбек түбі –
береке
4.Бірлік жоқ жерде -
тірлік жоқ
5.Білім инемен
құдық қазғандай
«Шапшаңдық »
сайысы
А Еб Ем.б
(Массалы (Байланыс (Меншікті
қ сан) энергиясы) байланыс
энергиясы
13 ? 7,47 МэВ/нуклон

2 2,23 МэВ ?

? 1801,6 МэВ 7,57 МэВ/нуклон
“Физикалық тілде”
1.Резерфорд тәжірибелерінен тікелей атомның планетарлық
...
моделі келіп шығады.
2.Центрінде массасы түгелдей жинақталған о... зарядталған
атом ядросы орналасқан. ң
3.Ядроны айнала, белгілі орбиталармен электрондар
...
қозғалып жүреді.
4.Электрондардың мұндай қозғалысы ядро тарапынан болатын
...
ядролы күштің әсерінен туады.
қ
5.Протондар мен нейтрондарды жалпы түрде ... нуклондар
деп атауға келісілген.
6.Протон – бұл заряды оң және модулі бойынша электронның...
зарядына тең бөлшек.
7.Электрон – бұл заряды теріс және модулі бойынша
элементарлық е=1,6*10
... -19 Кл заряд қа, ал массасы

m...= 9,1*10-31 кг – ға тең бөлшек.
е
і мд і
і лг ен
“Б у ”
м ы т
да
г е
Үй ма:
с ы р
тОа п
қулықтан §8.3. оқу,
8.3.4 - 8.3.9 аралығындағы
есептерді шығару.
Сөзжұмбақ құрастыру.
а лау "
«Ба ғ
Шығу парағы
Сабақты
қорытындылау

Менің
Бүгін
Қандай сабақ
біз не
сұрақ бар? туралы
өттік?
ойым
Сау ар!
ы зд
л ы ң
бо

Ұқсас жұмыстар

Ауада ұшу

Жаратылыстану ғылымының міндеті

Толқындық қозғалыс

Физика пәнінің мұғалімі

Термоядролық реакциялар. Күн мен жұлдыздардың энергиясы

Химия пәні

Ұяшыққа дерек енгізген соң Нұсқауды енгізгенде

Санның квадратын табу

Ақпаратты адамға қағазға басылған мәтіндер мен бейнелер түрінде беруге арналған құрылғы

Сабақ кестесін құру. Электрондық кесте

Пәндер