Өсімдіктерді сауық ыру. Гаплоидтық технология

Презентация қосу

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ
БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ
МИНИСТРЛІГІ
СЕМЕЙ қаласының ШӘКӘРІМ
атындағы
МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ

Тақырыбы: Өсімдіктерді сауықтыру.
Гаплоидтық технология

Орындаған: Төлеубаева С.
Группа: БТ ̶ 307
Жоспар

1. Кіріспе
2. Өсімдік клеткаларын өсірудің қысқаша
тарихы.
3. Апикальдық меристеманы өсіру
4. Көкөніс дақылдарын сауықтыру
5. Вирус жұққан өсімдіктерді айқындау
6. Вируствн таза материалдарды алу
7. Гаплоидтық технология
8. Тозаңқаптар мен тозаңдарды өсіріп
гаплоидтарды алу
9. Қорытынды
10.Пайдаланған әдебиеттер
Кіріспе
Көптеген пайдалы өсімдіктер толып жатқан
вирустар, бактериялар, саңырауқұлақтар қоздыратын
ауыруларға шалдығады. Соның зардабынан жыл сайын
олардың өнімдері төмендеп, сапасы нашарлайды.
Клондық микрокөбейту кезінде стирильденген
экспланттарды асептикалық жағдайда өсірудің
арқасында өсімдіктер бактериялық және
саңырауқұлақтық патогендерден сауықтырылады,
бірақ сауықтырылады, бірақ сыртқы заласыздандыру
эксплантты вирустан тазарта алмайды.
Вирустармен әдеттегі химиялық әдістермен
күресуге болмайды, себебі олардың тіршілік әрекеті
өздері ішіне енген қожа өсімдік клеткаларының
метоболизімен тығыз байланысты.
Вирустар қоздыратын ауырумен күресудің негізгі
жолы, ол ауырудан таза, сауықтырылған көшет алу.
Соңғы кезде вирусы жоқ картоп және вегетативтік
жолмен көбейетін өсімдіктерді алу үшін апикальдық
Өсімдік клеткаларын өсірудің қысқаша тарихы.
Клеткаларды өсіру деген ұғымға өсімдіктен бөлініп
алынған клеткаларды, ұлпаларды, мүшелерді қоректік
ортада заласыздандырылған жағдайда өсіру енеді. Өсімдік
клеткаларын іn vitro жағдайында нәтижелі өсіру
жұмыстарын ХХ ғасырдың 30-шы жылдары Ф. Уайт пен
Р.Готре бастап еді. Өсімдіктің тірі клеткасы лайықты
коректік ортада өзіне тән тотипатенттік қасиетін к өрсетеді,
яғни бүтін регенерант өсімдігін түзеді. Іn vitro жа ғдайында
пайда болған өркені мен тамыры жетілген өсімдікті
регенерант деп атайды.
Өсімдіктің жеке клеткасы жасанды ортада өздігінене
дами алады. Тәжірибені алғашқы рет 1902 жылы Габерлант
жүргізді, ал 1930 жылы Уайт оқшауланған тамырларды
жасанды ортада өсіріп, олардың дамуын байқады. Осы
әдіспен сәбіз тамырынан бөліп алған бөліктерді жасанды
стирильді ортада жетілдіру арқылы каллус ұлпасы өсірілді.
Каллус тек біріңғай паренхима клеткаларынан тұрады. Б ұл
факторлардың әсерімен каллус дифференциацияланып, одан
әрі түрлі тканьдер пайда болады. Каллусты өсіру ар қылы
клеткалардың өсуіне, дамуына қажетті қоректік заттар,
витаминдер мен гармондардың әсерлері зерттеледі.
Апикальдық меристеманы өсіру
Вирустар қоздыратын ауырумен
күресудің негізгі жолы, ол ауырудан таза,
сауықтырылған көшет алу. Соңғы кезде
вирусы жоқ картоп және вегетативтік
жолмен көбейетін өсімдіктерді алу үшін
апикальдық меристеманы өсіру әдісімен
бірге термо өңдеуді, хемотерапияны және
вирустарды сарапқа салуды табысты
қолданылады.
Жылумен өсіп келе жатқан өркен
ұштарында вирустың көбеюі күшті
тежеледі, сондықтан жаңадан пайда
болған меристема клеткаларында вирустың
болмауы мүмкін. Жылумен өңдеу нәтижелі
болуы үшін донорлық өсімдіктерді жоғары
температурада (34-40 0С) өсуге жақсы
жағдай жасап ұзағырақ ұстау қажет. Сол
кезде жаңадан өсіп шыққан өркендердің
Көкөніс дақылдарын сауықтыру

Жеміс –көкөніс дақылдарын
сауықтыру үшін термоөңдеу,
меристеманы өсіру және
вирустық тестер арқасында
сұрыптау тәсілдері қосыла
аралас қолданылады
ВИРУС ЖҰҚҚАН ӨСІМДІКТЕРДІ АЙҚЫНДАУ

1. Вирустық ауыруды
айқындаушы
өсімдіктер

2. Серологиялық
әдістер
Жылумен өңдеп
меристеманы
өсіру арқылы 3. Электрондық
алынған микроскоппен көріп
материалда тану және
вирустың бар иммуноферменттік
жоғын міндетті талдау.
түрде тексеру
керек. Ол үшін
әр түрлі әдістер
1. Өсімдікті жылумен өңдеу мүмкіншілігі

2. Мристеманы өсіру мүмкіншілігі
Вируст
ан таза
3. Вирустарды анықтайтын жақсы
матери
игерілген сезімталдылығы жоғары
тестің болуы.
алдард
ы алу
4. Сауықтырылған
материалдарды толық оңашалау
жағдайында өсіріп көбейту
5. Сауықтырылған материалдың
мөлшері жыл сайын алғашқы
материалдың мөлшері жыл сайын
алғашқы материалды жаңартуға
жеткілікті болуы керек.
Гаплоидтық технология
Гаплоидтық организмнің сомалық жасушаларында сыңар
хромосомалар жиынтығы (n) болады, яғни толық жиынтықтың (2n)
тең жартысы. Гаплоидтарды дағдылы селекция әдістерімен шығару
(түрішілік және түраралық тозаңдану, рентген сәулесін түсіру және
басқа стресс факторлармен ықпал ету) оңай емес және көп уақытты
талап етеді. Ал аталық және аналық гаметофиттерді in vitro
жағдайында өсіріп гаплоидтарды тез шығарып, селекция процесін
жеңілдетуге болады. Бұл әдістер апомиксис процесіне негізделген.
Апомиксис – организмдердің жыныссыз жолмен көбеюі.
Тозаңқаптар мен тозаңдарды өсіріп
гаплоидтарды
Бірінші рет сасық
алу .
меңдуананың
тозаңқаптарын in vitro жағдайында
өсіріп, Индияда С.Гуха мен С.Махешвари
1964 жылы гаплоидтық өсімдіктерді
алады. Содан кейін осы тәжірибені
француз ғалымы К.Нич 1967 жылы
темеккінің тозаңқаптарын өсіріп
қайталады. Содан бері осы әдіспен
гаплоидтар 200-ден астам өсімдік
түрлерінен алынды, соның ішінде: бидай,
арпа, қара бидай, күріш, картоп, рапс,
т.б. ауыл шаруашылық дақылдары.
Қорытынды

Әдеттегі вирустардан құтылу әдісінен
апикальдық меристеманы өсіру әдісінің негізгі
айырмашылығы мынада іn vitro жағдайында
регенерант өсімдіктерді алынғанда, олар инфекцияға
шалдықпайды. Бұл әдістің негізін қалаған француз
ғалымы П.Лимассе мен П.Коруне. олар 1949 жылы
көрсеткендей, теңбіл кеселді темекінің
жапырақтарында вирустың концентрациясы
өсімдіктің ұшына жақындағанда төмендеген. Өркен
ұштарының, яғни апикальдық меристемалардың
жартысында вирус тіпті болмаған
Гаплоидтық организмнің сомалық
жасушаларында сыңар хромосомалар жиынтығы (n)
болады, яғни толық жиынтықтың (2n) тең жартысы.
Гаплоидтарды дағдылы селекция әдістерімен шығару
(түрішілік және түраралық тозаңдану, рентген
сәулесін түсіру және басқа стресс факторлармен
ықпал ету) оңай емес және көп уақытты талап етеді
Пайдаланған әдебиеттер тізімі

1. Валиханова Г.Ж Биотехнология
растении. Алматы-1996ж
2. Бутенко Р.Г Биология клеток высшых
растении in vitro и биотехнологии на их
основе. М. ФБК-ПРЕСС, 1999
3. Шевелуха В.С и др.
Сельскохозяиственнвя биотехнология. М.,
Вышая школа, 1998.

Ұқсас жұмыстар

Гаплоидтық технология

Сомалық будандардың ядролық геномының генетикалық құрылысы

Будан ұрықтағы хромосомолардың селективті жойылу әдісімен гаплоидтарды алу

ЦИФРЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАР

Көгалдандыру жұмыстарын пайдалана отырып, саябақтар тұрғызуды жобалау

Жалпылау есімдігі

Қалыптастыру негізі

Өсімдіктерді клондық микрокөбейту

ӘКІМШІЛІК ҚҰҚЫҚ БҰЗУШЫЛЫҚТЫҢ ҰҒЫМЫ, БЕЛГІЛЕРІ

Бұқаралық мәдениет

Пәндер