БЫЛҒАРЫ ШИКІЗАТЫ

Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым министрлігі Семей қаласынын Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті

Орындаған: Дикенова Д. Б

Тобы:ТК-421

Тексерген:Бауыржанова. А. З

Семей қаласы

2015 жыл

БЫЛҒАРЫ ШИКІЗАТЫ

Жоспар:

Терінің топографиясы, құрылысы

Терінің химиялық құрамы

Теріні консервілеу және сақтау

Былғары шикізатының ақаулары

Өндірістік партия

Тері - жануарлар денесінің сыртқы қабаты. Ол ағзаны сыртқы орта әсерінен қорғайды және сонымен қатар зат алмасу, сыртқа шығару, жылу реттеу процесіне қатысады.

Тері түкті, жүнді жабыннан, эпидермистен (қыртыс), дерма (өзең) мен теріасты жасушадан (шел) тұрады. Былғары шығару үшін тері өзеңі, ал үлбір және тон үшін өзеңге қоса қыртыс пен түкті жабын пайдаланылады.

Терінің топографиялық бөліктері:

а -мүйізді ірі малдын терісі;

б-жылқы терісі, штрихпен белгіленген ең қалың тығыз жері жая -"шпигель";

в -тиін терісі.

Терінің топографиялық құрылысы негізінде мех өндірісіндегі қалдықтарды болдырмау үшін, көбінесе ірі емес мамықтық мал терілерін қолданады. Ал тері өндірісінде шошқа, жылқы, ірі қара мал терілерімен байланысты. Олардың топографиясы біршама өзгеше.

Ірі қара мал және жылқы терісінің топографиясы

Ірі қара мал терісінің бөліктері:

ТЕРІНІҢ ХИМИЯЛЫҚ ҚҰРАМЫ

АҚУЫЗ. Былғары өндірісі үшін маңызды роль атқаратын терінің негізгі элементі. Тері жанғанда ақуызда жанады. Өзіне тән иіс бөледі. Терінің құрамында әртүрлі ақуыздың көптеген мөлшері бар. Олардың ішіндегі маңыздысы: коллаген, эластин, кератин.

СУ

Мал денесінен сыпырылған жас тері яғни консервленбеген тері салмағының 65-70 % су құрайды. Терідегі судың мөлшері жынысына, жасына және түріне байланысты әр түрлі болады. Сиыр терісіне қарағанда өгіз терісінде су көбірек, ал бұзау терісіне қарағанда сиырда.

МИНЕРАЛДЫ ТҰЗ

Минералды тұздар. Малдың денесінен жаңа сыпырылған теріде минералды тұздың мөлшері шамамен -1-1, 5%. Эпидермисте минералды тұздар көбірек шамамен 2%. Тері асты клетчаткасында аз шамамен 0, 5%.

МАЙ

Май. Терідегі майдың мөлшері малдың түріне, жасына, жынысына және қоректік заттардың жиналу деңгейіне байланысты. Әсіресе шошқа және қой терілерінде май мөлшері көп 30%.

Мехтік теріден өнделген тері тіні төмендегідей негізгі талаптарға сай келуі керек:

КОНСЕРВІЛЕУ

Консервілеу деген теріден ылғалдың белгілі бір мөлшерін арылту (су жоқ болса бактериялар дамымайды) .

Теріні консервілеу және сақтау Жас теріні шіруден сақтап қалу үшін, жас теріні міндетті түрде суытып алып, 1÷2 сағаттың ішінде консервілейді.

Консревілеудегі негізгі әдістер

Ақ таңдақ - жел мен мұздаудан туады. Бұл кезде тері борпылдақ, ұсақ саңылаулы, созылмалы емес, ақшыл түсті болады, сондықтан оны сорғытуға тура келеді.

Мүйіздену - шикізаттың кeлeci өндеуін қиындатып, сынғыш және қатты болады. Бұл күн көзінен сақтамаудан туады.

Көгеру - аз кептіріліп, теріде ылғалдың қалып қоюы әсерінен болады.

Шірік - шіріткіш бактериялардың әсерінен терінің зақымдануы.

Шірік болу себептері:

Консервілеуді кешіктіру;

Дұрыс құрғатпау;

Жоғары температурада құрғату;

Ылғалдың көп мөлшерде қалып қоюы;

Теріге тұзды біркелкі жаймау.

Былғарылық шикізатының ақаулары - терінің барлық ауданы бойынша немесе жеке жерлеріндегі өңделген былғарының сапасын төмендететін немесе оны пайдалану дәрежесін азайтатын бүлінулерді айтамыз.

ТІРІ КЕЗІНДЕГІ АҚАУЛАР

ТІРІ КЕЗІНДЕГІ АҚАУЛАР МАЛДЫ ДҰРЫС АСЫРАМАУДЫҢ НӘТИЖЕСІНДЕ ПАЙДА БОЛУЫ МҮМКІН, НАҚТЫРАҚ АЙТСАҚ, НАШАР АЗЫҚТАНДЫРУ, ТЕРІ АУРУЛАРЫНЫҢ САЛДАРЫ ЖӘНЕ ӘРТҮРЛІ МЕХАНИКАЛЫҚ МЕРТІГУЛЕР.

ТЕРІНІ ДҰРЫС СЫПЫРМАҒАННАН ПАЙДА БОЛАТЫН АҚАУЛАР

МАЛДЫ ҚАТЕ СОЮ НЕМЕСЕ ТЕРІНІ БЕЙ-БЕРЕКЕТ СЫПЫРУ СОҒЫНАН ӘРТҮРЛІ АҚАУЛАРДЫҢ ПАЙДА БОЛУЫНА ӘКЕП СОҚТЫРАДЫ.

Терінің дұрыс консервіленбеу және дұрыс сақталмауының салдарынан пайда болатын ақаулар

ӨНДІРІСТІК ПАРТИЯ - түрі, салмағы немесе ауданының өлшемі, консервілеу әдісі, қалыңдығы мен тығыздығы, жүнділігі мен сұрыпы, сонымен қатар шығу тегі және малдың тұқымы бойынша біртекті терілер тобын айтамыз. Шикізаттарды өндірістік партияға іріктеу партияны жинақтау деп аталады.