Экологиялық білім берудегі этикалық және эстетикалық проблемалар - 2 нұсқа

Презентация қосу

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі
Шәкәрім атындағы Семей мемлекеттік университеті

СӨЖ
Орындаған: Жағыпар Г.
Тобы: ВС-403
Тексерген: Мурсалимова А. К
Экологиялық б
ілім берудегі
этикалық және
эстетикалық
проблемалар
Экология проблемасы тек бүгін көтеріліп отырған жоқ. Олар
ғасырлар бойы ғалымдардың зерттеу объектісінен түскен жоқ.
Адамзат баласына экологиялық тәрбие мен білім берудің
маңыздылығы ІХ-ХV ғғ. ғұламалары Әл-Фараби, Ж.Баласағұн,
М.Қашқари, Қ.А.Иассауи, Қорқыт ата-бабалардан бастау алады.
Қоршаған ортаны қорғау
проблемасы әр кезеңде де өткір
қойылып отырды. Қоршаған
ортаны күйзелтпеу, оны
асқындырмау әрбір адамның
қасиетті борышы деп түсіндіреді.
Алайда, осы қоршаған ортаны
біреулер білместікпен ластап
жүрсе, екінші біреулері
«Табиғаттың жаратылысы
ешқашан да өзгермейді, о баста
қандай болса, сол күйінде мәңгі
сақталады» деген тұжырымның
жетегінде, ал үшіншілері «Біз
табиғаттың қайырымдылығын
күтіп отырмай, оны
бағындыруымыз керек» деген ойда
болады.
де т аб и ғ ат қ а деген дұрыс
ң өзі н
ХІХ ғасырды б ол д ы . Мысалы, бел
гілі
т ар д а
көзқарас
«Т а би ғ ат д и алектикасы»
гельс
философ Ф.Эн бі з та би ғатты жеңдік п
де
де « ...
атты еңбегін б і ә р бі р жеңісіміз үшін
,
, се бе
шаттанбайық л ы п от ырады. Осын
дай
к ег ін а
табиғат бізден із к ү тп ег ен нәтижелерге,
яғ ы б
жеңістердің а к ел іп б ұл жеңістерді
ң
а ә
дағдарыстарғ ғ а р а ды », - деп ойын
қ а ш ы
маңызын жоқ б ұ д ан д а а ры баратын
ен. Еге р
білдірген ек і м ы ң жылдай бұры
н сол
д ан ек
болсақ, осы Э п и к у р – «Табиғатты
ал м ы
заманның ғ ы
а д ам дар өзіне қаж
етті
м ай ды ,
қорлауға бол ы н а к өне отырып за а
л л
ы р қ
тілектерін, оны сы р уы ти іс... » - депті.
к е а
келтірмей іс
Бүгінгі қоғам алдында тұрған негізгі
мәселелердің бірі - экологиялық мәселелер,
табиғатты қорғау және табиғи байлықтарды
үнемді пайдалану болғандықтан
Республикада қоршаған ортаны қорғау
үкіметіміздің саяси, экономикалық және
әлеуметтік міндеттерінің негізі болып
саналады
ҚР «Білім туралы» заңдарында (3-бап)
экологиялық білім мен тәрбие беру
мемлекеттік саясаттың білім беру
саласының негізі болып табылатыны
атап көрсетілген.
Бүгінгі таңда шегіп отырған
экологиялық зардаптар бүкіл адамзат
қауымын алаңдатып отыр.
Қазақстандағы Арал, Балқаш
проблемаларын, Семей полигонын
және тағы басқаларды адам қолымен
жасалған залалдар деп түсінуге
болады. Көптеген ғалымдардың пікірі
бойынша, табиғаттағы күрделі
өзгерістерді болдырмау үшін
экологияның адам психологиясындағы
экологиялық мәдениетті дамытып,
қалыптастырудан бастау қажет деген
ұсыныстарды айтады.
Экологиялық білім беру мәселесі ұлттық
педагогиканың негізгі арқауы десек те болады. Түркі
жұрты табиғатпен тікелей қарым-қатынаста өмір
сүргендіктен, табиғатқа деген қамқорлыққа үлкен
жауапкершілікпен қараса, ұлы ақын Абай табиғаттың
ерекше құбылыстарын өз туындыларын арқау ете
отырып, ұлттық экологиялық мәдениеттің негізін
қалады. Ал ұлттық білімнің негізін салушылар
А.Байтұрсынов, М.Дулатов, М.Жұмабаев,
Ж.Аймауытов және тағы басқалар қоршаған ортаны
аялау, салауатты өмір сүру салтын құрудың ғылыми
алғы шарттарын жасады.
Жоғары және орта оқу орындарында экологиялық
білім және тәрбие беру мәселелеріне көптеген
ғалымдардың ғылыми-зерттеу еңбектері арналған.
Белгілі эколог-ғалым академик Әлия Бейсенова
мектептен бастап жоғары оқу орындарындағы ұлттық
экология ғылымының жүйесін жасады. Сонымен қатар
экологиялық мәдениетті қалыптастыру
Н.Сарыбековтың еңбектерінде негізгі орын алады.
Ерекше қорғалатын табиғи
территориялар- қоршаған ортаны
қорғау шараларының бір түрі
Ерекше қорғалатын табиғи аумақ — ерекше қорғау режимi
белгiленген мемлекеттiк табиғи-қорық қорының таби ғи кешендерi мен
объектiлерi бар жер, су объектiлерi ж әне оларды ң үстiндегi әуе
кеңiстiгiнiң учаскелерi.
Ерекше қорғалатын аумақ — кеңістігінде бағалы таби ғи немесе колдан
жасалған (бағалы экожүйе, гейзерлер, бау- саябақ ескерткіштері,
инженерлік құрылыстар, т.б.) немесе қорша ған орта ға қолайлы әсер
ететін кеңістіктер (орман жолағы, көгерген аймақтар), аумақтар,
акваториялар. Мұндай аумақтар тек заңмен ғана емес, арнайы ба қылауда
болып, адамдармен қорғалады.
Мемлекеттік табиғи қорық қоры - қоршаған ортаның
табиғи эталондар, реликтілері, ғылыми зерттеулерге, а ғарту
білім беру ісіне, туризмге және рекреация ға арналған
нысандары ретінде экологиялык, ғылыми және мәдени
жағынан ерекше құнды, мемлекеттік қорғауға алынған
аумақтарының жиынтығы. Қорықтардың басты мақсаты -
табиғи ландшафтылар эталонын мұндағы тіршілік ететін
өсімдіктер мен жануарлар дүниесімен коса сақтау, таби ғат
кешендерінің табиғи даму заңдылықтарын анықтау.
Соңғысы адамның шаруашылық әрекетінен табиғатта
болатын өзгерістерді болжау үшін аса қажет. Қазақстан
қорықтар саны жөнінен ТМД-ға кіретін республикалар
арасында 16-шы орын алады. Дегенмен, республика жеріні ң
көлеміне шаққанда корықтар үлесі жөнінен 13-ші орында.
Бұл Қазақстан секілді ұлан-байтақ республика үшін
қорықтар көлемінің әлі де болса аз екендігін көрсетеді.
Қазіргі кезде нақты 10 қорық жұмыс істейді. Қазақстандағы
қорықтардың барлық ауданы 1 610 973 га. Бұлар, әрине,
Қазақстан табиғатының алуан түрлі табиғат жағдайларын
толық көрсету үшін жеткіліксіз. Сондықтан болашақта
ғалымдардың, табиғатты қорғау коғамы өкілдерінің
ұсынуымен тағы 15 қорық ұйымдастырылмақшы.
Ақсу-Жабағылы қорығы
1926 жылы ұйымдастырылды. Бұл - Қазақстандағы ертеден келе жатқан
қорық. Қорық Оңтүстік Қазақстан облысының Талас Алатауы мен
Өгем жотасында 131,9 мың гектар жерді алып жатыр. Қорық төрт
биіктік белдеуді қамтиды. 1500 м биіктікке дейінгі төменгі белдеу өзіне
тән өсімдіктері мен жануарлар дүниесі бар ла, 1500-2000 метр - даланы ң
шалғынды, бұталы ағаш өсімдіктері өседі. Мұнда ағаш тәрізді аршат
(биіктігі 20 м аралығында), бадам бұтасы, жабайы жүзім, жабайы алма
және басқа да оңтүстік өсімдіктері өседі. Жануарлардан мұнда елік,
қарақұйрық, борсық, бұғы, қабан, ақ тырнақты және т.б. жануарлар
кездеседі.
Наурызым қорығы
1934 жылы ұйымдастырылған. Б ұл Қостанай облысының Наурызым ауданында
орналасқан. Мұның аумағы 191,4 мың гектар жерді алып жатыр. Қорықта
көптеген көлдер бар, бетегелі тың дала кор ғау ға алынып зерттелуде, б ұл к өлдерді ң
жағасында бұрыннан шо қ-шоқ карағай сақталып келген. Қоры қ к өлеміне
Наурызымдағы Қарағай мен Тірсек орманы да кіреді. Е ң о ңт үстіктегі cop топыра қта
қарағай сирек өскен. Қорықтағы cop топырақта алуан т үрлі кайы ң а ғаштар, тек
Қиыр Шығыста ғана кездесетін малиус боката алмасының жабайы түрлері өседі.
Табиғат жағдайының әртүрлілігіне байланысты, таяу жат қан аз ғана үлескіні ң
өсімдігі мен жануарлар дүниесі әр алуан келеді. М ұнда даланы, орманды ж әне
суаттарды мекендейтін жануарлар кездеседі. Поляр фауналары мен флораларыны ң
өкілдері жылылықты сүйетін өсімдіктер ж әне жануарлар сия қта жерсініп кеткен.
Онда тұяқтылардан қабан, елік, кеміргіштерден суырлар, ақ қояндар және
жыртқыштардан қарсақ, түлкі, борсық, күзен, ақкіс кездеседі. Қорықта
сүткоректілердің 42 түрі, құстардың 60-тан астам т үрі, балы қты ң 6 т үрі, 687-
ге жуық өсімдік түрі кездеседі. Аппақ қардай аққулар, шағалалар, бірқазандар мен
үйректер қаптап жүреді
Алматы қорығы
1964 жылы құрылған. Аумағы 71,7 мың гектарға жуық, әр түрлі
ландшафт зоналарында жатыр. Бұған мәңгі қар мен м ұз жамыл ған,
беткейлері шөптер мен ағашқа бай Іле Алатауы мен жағасында құмды шөлі
бар Іле өзенінің атақты «әнші тауы» Аққұм-Қалқан (биіктігі 100 м-ден
асатын құм төбе) жатады. Көктеректі нудан тұратын жапыра қты ормандар,
долана, жабайы алма және өрік а ғаштары 1800-2000 м биіктікке дейін
көтеріледі. 2500 м биіктіктен жоғарыда Тянь-Шань шыршасынан т ұратын
шыршалы орман белдеуі орналасқан. Одан да жоғары, қарлы-м ұзды
белдеуде, субальпі және альпі шалғындары болады. Қоры қты ң жануарлар
дүниесі алуан түрлі, мұнда 39 түрге жуық сүтқоректілер мен 200-ден астам
құстардың, 965 өсімдік түрі бар. Шыршалы орманда бұғы, елік, Тянь- Шань
сілеусіні, барыс, борсық, түлкі, қасқырлар мекендейді. Орман
шекараларындағы биік шыңдар мен құздарда арқар мен таутеке көп. Соңғы
уақыттарда қорықта тиін, сасык күзен өсірілетін болды. Қорықта
құстардың ең көбі: ұлар, кекілік, бұлдырық, Іле өзенінің бойындағы
тоғайларда қырғауылдар, тарғактақшар мекендейді.
Барсакелмес қорығы
Арал теңізінің солтүстік-батыс бөлігіндегі өзі аттас шөлейтті аралда орналас қан.
Қорық 1939 жылы ұйымдастырылған. Жалпы көлемі 160, 8 мың гектар. Ондағы
мақсат - жалпы табиғат кешенімен қатар саны азайып бара жат қан а қб өкен мен
қарақұйрыкты қорғау болды. Бұрын Аралда жоғары сатыдағы өсімдіктердің 257 түрі
өссе, соңғы кезде олардың саны тіпті азайып, кейбіреулері жойылып кету қаупінде.
Қорыққа шөлді аймаққа тіршілік етуге бейімделген жануарлар тән. Негізгі қор ғалатын
аңдар: ақбөкен, қарақұйрық және құлан. 1953-1964 жылдар аралы ғында 9 құлан
Түрікменстанның Бадхыз қорығынан осында әкелініп жіберілген. Со ңғы жылдары
биологиялық жүргізілген сынақтардың салдары да Аралды ң экологиялы қ жа ғдайын
күрделендіріп, қорыктың біраз жануарларын көшіруге тура келді (мысалы, құланды).
Та б иғ а т т
ы ұ т ым д
мен қорш ы п а й да л а
аған орт ну
пайдала ан ы
негіздер н у ды ң ғ ы
ін ж а с ау л ым и
н о о с ф ер - биосфе
аға айна раны
міндетті л д ыр у д ы ң
с а т ы с ы.
Қолданбалы эколо
гия табиғатты ұты
экологиялық жағд мды пайдалану мен
айларын жақсарту қоршаған ортаны
пайдалану – эколо ды соңғы мақсат ң
гия, экономика ж етіп қояды. Табиғ
Ең бірінші рет бұ әне географияның атты
л терминді Ю.Н. К т ү йіс уіндегі ғылыми п
процесінде ол тар уражовский ұсын ән.
ихи, әлеуметтік ж ған. Табиғатты пай
сәйкес салынатын әне географиялық далану
және адамның қы ж а ғ дайлар сипатына
табиғат пен адамн змет әрекетінің н
ың өзара қарым-қ әтиже сінде пайда
Н. Реймерс табиғат ат ынасының жалпы болатын
ты пайдалану ретін жүйесін түсіндіред
формаларының ж д е т абиғи ресурсты поте і. Ф.
иыны және оны са нциалдық барлық
қтау шараларын ұ
йғарады.
Табиғатты пайдаланудың мақсаттары:
Табиғи ресурстарды өңдеу және шығарып тастау, олардың қайтадан жаңаруы мен ұдайы
өндірісі;
Адам өмір сүру ортасының табиғи жағдайларын қорғау және пайдалану;
Табиғи жүйелердің экологиялық тепе-теңдігінің ұтымды өзгеруі, сақталуы (қолдауы),
ұдайы өндірісі (қайта қалпына келтіру).
Табиғатты ұтымды пайдалану - таби ғи
жағдайлар мен ресурстардың үнемді
пайдалануын қамтамасыз етуге шақырыл ған әрекет ж үйесі,
халық денсаулығын сақтау мен экономиканың алғышартты
ықыластар есебімен олардың ұдайы өндірісіні ң т әртібі.
Табиғатты ұтымсыз пайдалану, жоғарыда айтыл ған, ұтымды
пайдаланудан айырмашылығы – таби ғи ресурсты қ
потенциалдық сақталуын және қоршаған
ортаның жоғарғы экологиялық сапасын қамтамасыз етпейді.
Назарларыңызға рахмет!!!

Ұқсас жұмыстар

Ерекше қорылатын табиғи территориялар – қоршаған ортаны қорғау шараларының бір түрі

Экологиялық білім берудегі этикалық және эстетикалық проблемалар туралы ақпарат

Экологиялық білім берудегі этикалық және эстетикалық проблемалар. Ерекше қорылатын табиғи территориялар – қоршаған ортаны қорғау шараларының бір түрі. Табиғатты ұтымды пайдалану мен қоршаған ортаны пайдаланудың ғылыми негіздерін жасау – биосфераны ноосфераға айналдырудың міндетті сатысы

Табиғатты ұтымды пайдалану мен қоршаған ортаны пайдаланудың ғылыми негіздерін жасау – биосфераны ноосфераға айналдырудың міндетті сатысы

Экологиялық білім берудегі этикалық және эстетикалық проблемалар жайлы ақпарат

Экологиялық этика табиғаттың эстетикасы спетті

1.Экологиялық білім берудегі этикалық және эстетикалық проблемалар. 2.Ерекше қорылатын табиғи территориялар – қоршаған ортаны қорғау шараларының бір түрі

БИОЛОГИЯНЫ ОҚЫТУ БАРЫСЫНДА ЭСТЕТИКАЛЫҚ ТӘРБИЕ БЕРУ

Педагогикалық үрдістің қозғаушы күштері

Психология пәнінің теориялық және методологиялық негізі, ғылыми негізі

Пәндер