Фотосинтездің жарық және қараңғы сатылары

Презентация қосу

Фотосинтез. Фотосинтездің жарық
және қараңғы сатылары.

Орындаған: Ахмадиев К.Д.
Топ: Бт-407
Жоспар:

1.Метаболизм,Анабализм,Катоболизм қысқаша
түсінік.
2. Пластикалық және энергетикалық алмасулардың
айырмашылықтары.
3. Фотосинтез пигменттері.
4.Қорытынды.
5.Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.
Метаболизм

Катаболизм Анаболизм
(Ажырау реакциясы, (Биосинтез,
Энергетикалық алмасу) Пластикалық алмасу)
Катаболизм
Энергиясы мол органикалық заттардың ыдырауы

• Глицерин
• Май қышқылдары
Май
Нәруы
з Моносахаридтер
Көмірс
аминқышқылдары у

Барлық катаболиттік реакциялар жиынтығы –
энергетикалық алмасу
Келесі нәруыздар мен көмірсулардың ыдырау
сызбанұсқасын құрастырыңдар
Анаболизм
Энергия жұмсау арқылы жай заттардан күрделі заттардың
түзілу реакцияларының жиынтығы.
Катаболизм реакциясының нәтижесінде түзілген қарапайым
заттар (мономерлер) және АТФ пен НАДФН энергиясы
жұмсалып, әртүрлі макромолекула синтезделеді.

Барлық анаболиттік реакциялардың жалпы жиынтығы –
пластикалық алмасу

- Нәруыз биосинтезі
- Фотосинтез
Пластикалық және энергетикалық
алмасулардың ұқсастықтары :

- Бір мезгілде жасушада өтеді
- Ферменттер қатысында жүреді
- Ағзаны қоректік заттар және энергиямен қамтамасыз
етеді
Пластикалық және энергетикалық
алмасулардың айырмашылықтары :

Энергетикалық алмасу: Пластикалық алмасу:
Энергия бөлініп шығады Энергия сіңіріледі
Полимерлер ыдырайды Полимерлер құрылады
3 кезеңнен тұрады: 2 үрдіс жүреді:
- дайындық - Нәруыз биосинтезі
- анаэробты - Фотосинтез
- аэробты
Бағдаршалардың бағытын түсіндіріңдер

Оттегі Көмірқышқыл
газы

Оттегі
Көмірқышқыл
газы
Глюкоза
Тыныс алу Фотосинтез
Энергетикалық алмасудың кезеңдері
Жасуша цитоплазмасында Босаған энергия аз
өтеді болады және
2 молекула АТФ түзіледі көбіне жылу
күйінде шашырап
кетеді
20 молекула Глюкоза
АТФ түзіледі пирожүзім және сүт CO 2 және H2O
қышқылына дейін түзіледі
ыдырайды
Митохондрияда өтеді
Органикалық Өсімдіктер мен
макромолекулалар қарапайымдылард
ферменттердің а лизосомада жүреді
әсерінен
мономерлерге
ыдырайды
Гликолиз жүреді

Дайындық Анаэробты Аэробты
Энергетикалық алмасудың кезеңдері

Жасуша цитоплазмасында
Босаған энергия аз өтеді
болады және
көбіне жылу
күйінде шашырап 2 молекула АТФ түзіледі CO 2 және H2O
кетеді түзіледі

Өсімдіктер мен Глюкоза 20 молекула
қарапайымдылард пирожүзім және сүт АТФ түзіледі
а лизосомада жүреді қышқылына дейін
ыдырайды
Органикалық
макромолекулалар Гликолиз жүреді Митохондрияда өтеді
ферменттердің
әсерінен
мономерлерге
ыдырайды
Дайындық Анаэробты Аэробты
Фотосинтез дегеніміз – бұл жасыл өсімдіктерде жарықтың қатысында
көмірқышқыл газы және судан глюкоза түзіліп, оттегі бөлінетін, күн
сәулесі энергиясын химиялық байланыстар энергиясына
айналдыратын үрдіс.

Осындай ғажап құбылысты жүзеге асыратын өсімдіктің қандай
қасиеті?
Фотосинтез пигменттері

Қызметі:
- Жарық энергиясы сіңіру
Орналасуы:
- Хлоропластардың мембранасында (тилакоидтарда)

Хлорофиллд Каротиноид
ер тар
Хлорофиллге жарық кванты түскенде ол
электронды жоғалта алады. Яғни
хлорофилл молекуласының құрамында
молекуладан оңай үзілетін энергияны алу
кезінде даяр электрон болады. Жарық
энергиясы хлорофилді тастап кеткен
электрон энергиясына ауысады.

ламелла тилакои Май тамшылары ламелла
мембранас
д ы

грана Грана
строма Қалыңдығы 1-
Хлоропласт (сызбанұсқа) 2мкм
Хлорофи
лл
Mg

Хлорофи
лл b Хлорофи
лл a
Каротин Ксантофи
(β) лл

Каротиноидт
ар –
қосымша
пигменттер
Каротиноидтардың қосымша қызметтері:

Хлорофилді артық жарықтан сақтандырады;
Өсімдіктерге түрлі түс береді (әсіресе, күзде
хлорофилдер ыдырағанда );
Құстар мен бунақденелілерді еліктіріп,
тозаңдануға, жемістер мен тұқымдардың
таралуына көмектеседі;
Β-каротин омыртқалы жануарлар ағзасында
2 молекула А дәруменіне ыдырайды.
Фотосинтездің жарыққа тәуелділігі

Хлорофилл негізінен
қызыл және көк-күлгін
түстерді сіңіріп, жасыл
түсті шағылыстырады.
Соның нәтижесінде
өсімдіктердің түсі-
жасыл
-Хлорофилдің жарық -Көмірсу, нәруыз
квантын жұтуы; және нуклейн
-Фосфорилдеу қышқылдары
(АТФ синтезі) синтезделінеді.
- Фотолиз
Стромада
Тилакоид Жарық
Қараңғы
сатысы
сатысы
Фотосинтез
мембраналарында
Фотосинтездің жарық сатысы

Фосфорилдеу – АТФ-ның жарық энергиясы есебінен синтездеу
үдерісі.
Бұл үрдіс кезінде хлорофилде жарықтың әсерінен энергияға
бай электрон пайда болып, ол таратушы молекулалар тізбегіне
түседі.
Таратушы молекулалар электроннан энергия “қайтарып алады”.
Ол энергияны жарық квантынан алып, АТФ синтезіне
пайдаланады. Яғни энергияның әсерінен мембрананың ішкі
жағындағы Н+ потенциалы артқанда АДФ-аза ферментінің
саңылаулары арқылы өте бастайды. Бұл кезде Н+ ионынының
энергиясын пайдаланып АДФ бір фосфатты қосып алады да
АТФ синтезделеді.
АДФ + Фн АТФ
Химия – осмос құбылысы (1960)
Фотосинтездің жарық сатысы

Фотолиз - жарық әсерінен судың ыдырау үдерісі.
Тилакоидтармен қатар стромада да өтетін құбылыс.
Хлорофилл молекуласының әрқайсысы тек 1 электрон жоғалта
алады. Ал АТФ синтезі үшін 2 электрон қажет. Тилакоидтардың
мембраналарындағы хлорофилдер электрондарынан айырылса,
үдеріс тез тоқтап қалады. Сондықтан қосымша электронды
фотолиз сатысынан алады.
2Н2О + жарық = Н+ + 4ОН- + е
протон

Электрон қайта хлорофилл молекуласын қалпына келтіру үшін
ұшып кетеді.
Сутегі протоны НАДФ таратушы молекуласына қосылады.
Хлорофилл электроны элекронды-тасымал тізбегінен
оралып, НАДФН молекуласын құру үшін сутегі
протонына қосылады.
Оттегі бос күйінде атмосфераға бөлінеді.
2 е + Н+ + НАДФ+ НАДФ .Н
Элекронды тасымал
тізбегін бойлай алға
жылжыған хлорофилл
электронының
энергиясынан
синтезделген АТФ

Жарық
сатысы

Хлорофилдің
“әлсізденген” электроны
және фотолизден қалған
сутегінің протоны Оттегінің атмосфераға
қосылу нәтижесінде бөлінуі
НАДФН
молекулаларының
қалыптасуы
Фотосинтездің қараңғы сатысы
Жарық сатысында түзілген АТФ және НАДФН молекулаларының
энергиясы көмірсулардың синтезіне жұмсалады.
Бұдан кейінгі реакцияларда көміртек оксиді (СО2) негізгі рөлді
атқарады.
Хлоропласта СО2-ні бес көміртекті (С5) көмірсумен
байланыстыратын фермент болады. Бұл ферменттің жәрдемімен
көміртек атомын тұту реакциясы жүреді. Бұл реакцияның
бастапқы заты ретінде пентоза (С6), СО2, энергиялы қосылыстар-
АТФ және НАДФН қатысады.
С5 + СО2 + 2АТФ + 2НАДФН 2С3 + 2АДФ + 2Фн+2НАДФ+
Бесбұрышты Үш көміртекті
қант қосылыс
Кальвин циклі (С3)
С3 С5 қайтадан С5 + СО2 С3 айналып
отыратындықтан көміртекті тұту үзілмейтін цикл деп
есептеледі.
С6 түзілу үшін Кальвин циклі 6 рет қайталануы керек. Ал осы
циклге қатысып тұрған АТФ және НАДФН молекулалары Күн
батқанда тез жұмсалып кетеді де, таң ата бұл үрдіс қайта
басталады.
6 СО2 + 24Н С6Н12О6 + 6Н2О

Дисахарид С12Н22О11

Полисахарид (С6Н10О5)n
Фотосинтездің маңызы

Күн сәулесі энергиясын Органикалық заттардың
химиялық энергияға айналдыру түзілуі

Атмосфераға таза
оттегінің бөлінуі

Атмосферадағы көмірқышқыл
Озон қабатының түзілуі газы мөлшерін реттеу
Қорытынды:

Қорытындылай келсек фотосинтез процесінің маңызы
зор.Ол Күн сәулесі энергиясын
химиялық энергияға айналдыруға ,Атмосфераға таза
оттегінің бөлінуіне ,Озон қабатының
түзілуімен,Атмосферадағы көмірқышқыл
газы мөлшерін реттеуге көмектеседі.
Қолданылған әдебиеттер:
О.Д.Дайырбеков, Б.Е.Алтынбеков,
Б.К.Торғауытов, У.И.Кенесариев,
Т.С.Хайдарова Аурудың алдын алу
және сақтандыру бойынша орысша-
қазақша терминологиялық сөздік.
Шымкент. «Ғасыр-Ш», 2005 жыл.
«Қазақ Энциклопедиясы», 9 том
Биология: Жалпы білім беретін
мектептің, 9-сыныбына арналған
оқулық, 2-басылымы, М. Гильманов,
А. Соловьева, Л. Әбшенова. - Алматы:
Атамұра, 2009.

Ұқсас жұмыстар

Биологиялық жүйедегі зат алмасу. Фотосинтез фазалары

Фотосинтез процесі

ФОТОСИНТЕЗДІҢ ЖАРЫҚ САТЫСЫ

Қараңғы және жарық фазалар

Фотосинтез урдісі

Фотосинтез туралы

Каротиноидтар. Фотосинтез процесі. Фотосинтездің жарық сатысы. Фотосинтез процесінде энергия миграциясы. Фотожүйелер. Эмерс он эффектісі

Фотосинтез-табиғи лаборатория

Генетикалық код

Фотосинтез

Пәндер