Трансляция түсінігі. Формальды тілдер түсінігі. Формальды тілді сипаттаудың қатаң тәсілдері және метатіл туралы түсінік

Тақырыбы: Трансляция түсінігі. Формальды тілдер түсінігі. Формальды тілді сипаттаудың қатаң тәсілдері және метатіл туралы түсінік. Орындаған: Бақыт Гүлжан Т-311 топ

Жоспар:

1) Трансляция түсінігі

2) Формальды тілдер түсінігі

3) Формальды грамматика

4) Қолданылған әдебиеттер тізімі

Трансляция (Аудару) -

1) белгілі бір ереже бойынша бір тілден екінші тілге мағынасын көп өзгертпей аудару;

2) программалау тілдерінің бірінде берілген программаны оған эквивалент басқа тілдегі программаға түрлендіру.

Трансляция түрлері

Бөлшектеп аудару (Раздельная трансляция; separate compilation) - программа бөліктерін жеке-жеке аударып, соңында біртұтас модульге біріктіру.

Динамикалық аудару (Динамическая трансляция; dynamic translation) - виртуаль адресті жадқа қатынас құру процесінде нақты адреске айналдыру.

Келісімді аудару (Согласованная трансляция; consistent compilation) - бір жалпы сипаттамалы бірнеше программалық модульдерді аудару. Мұнда барлық жеке аудару сипаттамалары бірдей болады.

Трансляция әдісі

Аудару әдісі (Метод трансляции; translation method) - алғашқы программаны объектілік модульге түрлендіру ережелері мен тәсілдерінің аударғышта пайдаланылатын жүйесі. Аударудың тура және синтаксистік әдістері бар.

Аударудың синтаксистік әдісі (Синтаксический метод трансляций; syntactic translation method) - нақты кірістік тілге икемделген, синтаксистік және семантикалық талдау кезеңдерінің бөлінуі айқын көрсетілген аудару әдісі.

Аударудың тіке әдісі (Прямой метод трансляции; direct translation method) - нақты кірістік тіл мен жеке алгоритмге бейімделген, синтаксистік және семантикалық талдау кезеңдеріне айқын бөлінбейтін аудару әдісі.

Аудару уақыты

Аудару уақыты (Время трансляции; translating time) -транслятор жұмысына жұмсалған уақыт; транслятордың бастапқы бағдарламаны объектілік модульге түрлендіруге жұмсаған уақыты.

Алгоритмдік тілде және программалау тілінде программа жазу - ыңғайлы болып табылады. Оларды белгілі бір машинада орындау үшін сол программалау тілін машина тіліне автоматты түрде аударатын түрлендіргіш программалар болуы керек, оларды транслятор деп атайды.

Трансляторлар үш түрге бөлінеді:

интерпретатор, компилятор және ассемблер. Интерпретатор - берілген программаның әрбір жолын (командасын) жеке - жеке аударып отырып орындайтын транслятор түрі. Компилятор - бірден барлық программа мәтінін толық аударып машина тіліндегі бір модуль түріне келтіреді де, сонан соң сол модульді компьютер жадына қайта жазып алып, оны кейін тек біздің алауымыз бойынша орындайды. Ассемблер - тек автокод түрінде яғни ассемблер тілінде жазылған программаларды ғана машина тіліне аударады.

Формальді тіл ұғымы

Х абстрактілі алфавитінде кез-келген шектелген әріптер тізбегі осы алфавиттегі сөз деп аталады. Бұл жердегі сөз ұғымы өзіміз қолданатын сөздер сияқты міндетті түрде бір мағынаны білдіре бермейді. Айталық х алфавиті қазақ тілінің алфавит әріптерінен құралсын. Бұл жерде тыныс белгілері және бос орындармен қоса алынған сөйлемде сөз бола алады. Осылайша құрылған сөздер жиынын ішінен дұрыс сөздерді (қандайда бір ереже бойынша дұрыс құрылған) анықтайтын формальді тіл қажет болады. Формальді тілдің өзіне тән грамматикасы болады.

Грамматика формальді ережелердің шектелген жиынынан тұрады. Ал осы формальді ережелерге сәйкес құрылған барлық сөздер дұрыс сөздер болады. Қазіргі таңда информатикада формальді тілдерді тудыратын бірнеше граматиканы беру әдістері жасалынған. Қарапайым әдістердің бірі (әрі көп жерде қолданылатын) Бэкустің нормаль формалары деп аталатын әдіс.

Формальді грамматика - формальді алфавиттің ақырлы символдарының кезектескен жиынтығын сипаттайтын ережелер жүйесі.

Формальді орындаушы - алгоритм бұйрықтарын талдай алатын және қабылдай алатын субъект немесе құрылғы, соларға байланысты өзінің күйін өзгертетін және ақпараттың қадамдық өңделуін орындайтын механизмін қамтитын құрылғы.

Формальді жүйе - көптеген бар объектілер арқылы және жаңа компоненттерді құру ережелері арқылы дискретті компоненттер жиынтығын беретін математикалық модель.

Формальды тілдер грамматикасын қарастыруды алгоритмнің қатаң сипаттамасын құру қажеттілігінен келетін болсақ, шын мәнісінде олардың қолданылу облысы әлдеқайда кеңірек. Формальды грамматика негізінде программалау тілдері және оларға трансляторлар құрылады. Жасанды интеллект есептерін шығару кезінде олар машиналық аударуға, сол сияқты эксперттік жүйелердегі өолданушылардың жауаптарына синтаксикалық дұрыс сөйлемдерді генерациялау үшін қолданылады. Формальды грамматикалар оқу және басқа да программаларда қолданылады.