«Вирустардың жіктелу принциптері. Олардың номенклатурасы. Вирустардың көбеюінің ерекшеліктері және көбею сатылары»

Презентация қосу

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
СЕМЕЙ ҚАЛАСЫНЫҢ ШӘКӘРІМ АТЫНДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ
АГРАРЛЫҚ ФАКУЛЬТЕТ «ВЕТЕРИНАРИЯЛЫҚ САНИТАРИЯ» КАФЕДРАСЫ

БӨЖ

Тақырыбы: «Вирустардың жіктелу принциптері. Оларды ң номенклатурасы.
Вирустардың көбеюінің ерекшеліктері және көбею сатылары »

Орындаған :Акимжанова Марал
Тобы : ВС-303
Тексерген :Омарбеков Е.О.

2015 жыл
Жоспар

1. Вирустардың жіктелу принциптері. Олардың номенклатурасы.
2. Вирустардың көбеюінің ерекшеліктері және көбею сатылары»
Вирусология ғылымының даму жолындағы әр түрлі| кезеңдерде вирустарды реттеп,
бір жүйеге келтіру (классификация) жөнінде ұмтылыстар болды.

1940 ж. аяғында, вирустарды реттеуде негізгі қасиеті зиянкестік зардабы.
1950 ж. бастап, вирустардың антигендік қасиеттеріне с әйкес аты латынша айтыла бастады..
1962 жылы А. Львов және басқа ғалымдар вирустарды топтауды ң универсалды қ классификациясын ұсынды. Б ұл
топтаудың негізі:
нуклеин қышқыльщың түрі (РНҚ немесе ДНҚ),

нуклеокапсид симмертиясы (спираль т әрізді орал ған т үрі немесе куб т үрі),

вирустың сыртқы қабықшасының бары немесе жо қтығы,
вирустағы капсомер саны (бұл куб тәрізді симметрия үшін), немесе нукле- окапсидіі ң диаметрі (спиральді
симметриялық вирустар үшін).
1966-1971 ж. туысқа бөле бастады.
1971-1975 ж. вирустарды тұқымдастыққа, туысты ққа б өле бастады. Қазіргі қезде б ұл ж үйе вирустарды ң негізгі
қасиеттеріне сүйенеді. Олар:
нуклеин қышқылының түрі;

морфологиясы;

антигендік қасиеттері;

вирус геномының стратегиясы
Вирустар басқа да қасиеттеріне байланысты б өлінеді. Ол
қасиеттер мыналар:

липопротеидтік қабықшасының барлығына сәйкес;
нәсілдік қарым-қатынас феноменіне сәйкес;
вирусты қабылдайтын иесінің тобына сәйкес;
зиянкестік қасиетіне сәйкес;
жұғу жолдарына сәйкес;
географиялық таралуына сәйкес.
Осы аталған қасиеттеріне сәйкес вирустар мынадай иерархиялы қ де ңгейге б өлінеді.
тұқымдастықтар- viridae
тұқымдастықтар тармағы- virinae,
туыстықтар, түрлері- virus.

Тұқымдастықтың өзі туыстан тұрады жөне оның мүшелерінің
антигендік қасиеті, морфологиясы, сондай-ақ нуклеин қышқылының
түрі бірдей болып келеді.

“Туыстық” — дегеніміз физикаяық, химиялық және серологиялық
қасиеітері бірдей бір топ вирустар.
Вирустар

ДНҚ-ды вирустар РНҚ-ды вирустар

1.Picornaviridae
1.Poxviridae 2.Caliciviridae
2.Herpesviridae 3.Togaviridae
4.Coronaviridae
3.Hepadnaviridae 5.Birnaviridae
4.Iridoviridae 6.Paramyxoviridae
5.Adenoviridae 7.Rhabdoviridae
8.Orthomyxoviridae
6.Papovaviridae 9.Bunyaviridae
7.Parvoviridae 10.Arenaviridae
11.Retroviridae
12.Reoviridae
ДНҚ-ды вирустар

Бұл вирустардың геномы бір жіпшелі, екі жіпшелі, сызы қшалы немесе са қиналы ДН Қ-нан
тұрады.
Poxviridae тұқымдастығы (ағылшынның pox — жара деген с өзінен алын ған) ~ поксвирустар. В ирустары өте
үлкен, мөлшері жөнінен бактерияларға жа қын (300 — 400 нм, демек 0,3 — 0,4 мкм). Вирустарды ң пішіні
кірпішке ұқсайды. Бұл вирустар күрделі вирустарға жатады. Себебі сырт қы қабы қшасы бар, ол қабы қшада
белоктар, лилидтер, углеводтар, бүйір денелері ж әне өзекшесі бар. Poxviridae т ұқымдасы 2 тарма қтан т ұрады.

1. Chordopoxvirinae - омыртқалылар поксвирусы; 2. Entomopoxvirinae – жәндіктер
6 туыстыққа бөлінеді: поксивирусы

1. Orthopoxvirus туыстығы гректің orthos — дұыс деген сөзінен алынған.
Шешек вирусы жатады.
2. Parapoxvirus туыстығы гректің para — қасында, жанында деген с өзінен
алынған. Қойдың қара сүйел вирусы,сиыр стоматиті вирусы жатады.
3. Avipoxvirus туыстығы латьйшьщ avis құс деген сөзден шыққан. Бұл
топқа: тауық, кептер, күркетауық, тоты құс, бұлдырық шешек вирустары
жатады.
4. Leporipoxvirus туыстығы латынның lepus-қоян деген сөзінен алынған.
Үй қоянының және тиындардың миксома, фиброма вирустары жатады.
5. Suipoxvirus туыстығы латынның suis-шошқа деген сөзінен алынған. Бұл
туыстыққа шошқа шешегінің вирусы жатады.
6. Capripoxvirus туысы-қой, ешкі шешек вирусы, ірі қараның нодулярлы
дерматитінің вирустары жатады.
Herpesvindae- герпесвирустары тұқымдастығы гректің herpo — еңбектеу, сөзінен
шыққан. Олардың мөлшері 120— 200 нм, өте күрделі липидтен тұратын қабықшасы
бар. сыртқы пішіні икосаэдрге ұқсас, куб тәрізді капсиді 162 капсомерден т ұрады. Т үрге
тән арнамалы екі антигенібар. Герпесвирустар тұқымдасты ғына 3 т үрлі тарма қ кіреді:

Alphaherpesvirinae тармағы Betaherpesvirinae тармағына Gammaherpesvirinae

адамдарда болатын жай герпес вирусы, адам және тышқан вирустар тек лимфоциттерде
жеңіл шешек вирусы, жануарлардың цитомегаловирустары жатады. өсіп-жетіледі. Бұл
герпесвирустары : Ауырған организмде вирустар вирустардың қатарына
жылқының ринопневмония вирусы, олардың сілекей бездерінде Эпштейн — Барр вирусы
ірі қараның жүқпалы ринотрахеитының вирусы, кездеседі. Олар фибробластан және Марек ауруының
ірі қараның қатерлі катаральді қызбасының вирусы, тұратын торшаларда өсіп- вирусы жатады. Бүл вирустар
Ауески вирусы, жетіледі. тек қаңа лимфобластан
құстардың инфеқциялық ларинготрахеитының тұратын торшаларда ғана өсіл
вирусы, көбейеді
үйрек обасының вирусы жатады. Ауырған
организмде вирустар белгілі бір аймақтағы нерв
клеткаларының жиналған жерінде ұялайды.
Hepadnavirіdae

Бұл топқа жататын вирустар:
адамның бауыр ауруының “В” вирусы,
орман суырының вирусы,
үйректің бауыр ауруының вирустары.
Бұл вирустардың өсіп- жетілетін орны бауыр клеткаларының
(гепатоциттер) ядросы. Вирустардың липидтен тұратын
қабықшасы бар, вирионның үлкендігі 50 нм, пішіні
сферикалық болып келеді. ДНҚ — сақиналы келген бір
молекуладан тұрады.
Iridoviridae тұқымдастығына

Бұл түқымдастыққа кіретін вирустар түрі иксоаэдрға ұқсас,
мөлшері 130 нм. Бұл вирустарда липидтен тұратын өте күрделі
қабықшасы. Клеткадан бүршіктену арқылы бөлінеді немесе
клетка жарылған кезде шығады. Иридовирустар
тұқымдастығы бірнеше туыстықтан тұрады. Олар жылқының
африка обасы ауруының вирустары, құрбақаның вирустары,
қоңыз және маса вирустары. т. б.
Adenoviridae (гректің adeno — без деген
сөзінен шыққан)
тұқымдастығына аденовирустар жатады. Құрамында 252 капсомер бар, үлкендігі 70 — 90 нм, қабы қшасы бар.
Аденовирустар клетка ядросында ғана өсіп-көбейеді, ал вирустарды ң сЫрт қа шы ғуы ядро мембранасыны ң жарылып,
клетканың өлуімен аяқталады. Аденовирустар адам ға, жануарлар ға, құс қа ж әне с үт қоректілерге ауру таратады.
1. Mastadenovirus туыстығы (гректің mastos — сүт бездері деген сөзінен алынған) с үт қоректілерді ң
аденовирустары.
2. Aviadenovirus туыстығына (латынның avis — құс деген сөзінен алын ған) құс аденовирустары жатады.
Papovaviridae
тұқымдастығы — паповавирустар. Бұл түқымдастықтың аты
мынадай буындардан тұрады: pa - папиллома, ро - полиома, va-
вакуольді вирус, демек 3 вирустың атынан тұрады. Бұл
түқымдастықтың қүрамына мынадай туыстықтар кіреді:
1. Papillomavirus туысы (латыңның раріll — шошақ, гректің
оmа - ісік детен сөздерінен алынған). Ол вирустар адам мен
мал басқа да жәндіктер сүйелін қоздырады.
2. Polyomavirus туыстығы гректің роіу-көп деген сөзінен
алынған — полиомавирустар. Бұлардың қүрамына
тышқандардың полиомавирусы, маймыл вирусы (SV — 40),
К вирусы, үй қояны вирусы т. б. жатады.
Parvoviridae

тұқымдастығы (латынның parvus - кішкене деген сөзінен алынған).
Парвовирустар - бүл түқымдастықтың вирустары өте кішкене болады. Е ң
улкені 20 нм дейін ғана жетеді. 32 капсомері бар. Бұл вирустарда қабықша жоқ,
жалаңаш. Бұл вирустар сүтқоректілерді, құстарды, шыбын-шіркейлерді
ауыртады.
3 туыстық бар:
1. Parvovirus туысына адам, ірі қара, шошқалар, қаз парвовирустары жатады.
2. Dependovirus (латынның dependere — бағынышты деген с өзінен алынғай)
туысына аденовирусқа байланысты вирустар жатады. Б ұл вирустар
жетілмеген.
3. Densovirus (латынның — densus тығыз деген сөзінен) туысына шыбын-
шіркейлердің денсовирустары жатады.
РНҚ-ды вирустар

12 түқымдастық кіреді. Булардың құрамындағы кейбір
вирустарда бір жіпшелі РНҚ(рибонуклеин қышқылы),
басқаларында екі жіпті РНҚ: бар Соңғысында геномы
сызықшалы, үзілмелі немесе сақиналы болып келеді.
1.Picornaviridae 2.Caliciviridae 3.Togaviridae 4.Coronaviridae

Coroniviru
энтеровирустар Alphavirus
s

кардиовирустар Rubivirus

риновирустар Pestivirus

афтовирустар Flavivirus
5.Birnaviridae 6. Paramyxoviridae 7.Rhabdoviridae 8.Orthomyxoviridae

Influenzavirus
Vesiculivirus
Paramyxovirus туысы А және В

Influenzavirus
Morbillivirus Lissavirus
туысы С

Pneumovirus
9.Bunyaviridae 10.Arenaviridae 11.Retroviridae 12.Reoviridae

Bunyavirus Reovirus
arenavirus Oncovirinae

Phlebovirus
Spumavirinae Orbivirus

Nairovirus
Lentivirinae
ratovirus
Uukuvirus
Вирус пен торша аралығында болатын
процесті мынадай түрде көрсетуге болады
І фаза:
Адсорбция- вирустың клеткаға жабысуы
Вирустың клеткаға енуі.
Депротеинизация-вирус құрамындағы нуклеин қышқылының белок
капсидінен клетка ішіне босап шығуы
ІІ фаза. Вирус геномының іске асу «геномның экспрессиясы»
Транскрипция- ДНҚ-ын РНҚ-на көшіру
Трансляция- вирустың белок молекуласының құралуы
Репликация- геномның көбеюі
Вирус компоненттерінің жиналуы
Вирустың клеткадан шығуы
Пайдаланған әдебиеттер

1. Мырзабекова Ш.Б. Жалпы вирусология. Оқулық Алматы, “Қазақстан” 2004.
2. О.Д.Дайырбеков, Б.Е.Алтынбеков, Б.К.Торғауытов, У.И.Кенесариев,
Т.С.Хайдарова Аурудың алдын алу және сақтандыру бойынша орысша-
қазақша терминологиялық сөздік. Шымкент. “Ғасыр-Ш”, 2005 жыл

Ұқсас жұмыстар

Вирустардың жіктелу принциптері. Олардың номенклатурасы. Вирустардың көбеюінің ерекшеліктері және сатылары

Вирустардың жіктелу принциптері. Олардың номенклатурасы. Вирустардың көбеюінің биогенетикалық ерекшеліктері, көбею сатылары

Вирустардың жіктелу принциптері. Олардың номенклатурасы. Вирустардың көбеюінің ерекшеліктері және көбею сатылары туралы

Вирустардың жіктелу принциптері. Олардың номенклатурасы. 2. Вирустардың көбеюінің биогенетикалық ерекшеліктері және көбею сатылары

Вирустардың жіктелу принциптері.Олардың номенклатурасы.Вирустардың көбеюінің биогенетикалық ерекшеліктері және көбею сатылары

жіктелу принциптері. Олардың номенклатурасы. Вирустардың көбеюінің биогенетикалық ерекшеліктері және көбею сатылары

Бактерия клеткасының құрылысы

Вируст ардың жіктелу принциптері. Олардың номенк латурасы. Вирустардың көбеюінің биогенетикалық ерекшеліктері және көбею сатылары

Вирустар әлемі

Вирустардың таксономиясы

Пәндер