Материалдық қорларды есепке алу және өткізілген өнімнің өзіндік құнын бағалау әдістері

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі

Семей қаласы Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті

Орындаған: Габдуллина Ж.

Тексерген: Серікбаева Б. С.

Семей 2015 ж.

Қорлар және өткізілген өнімнің өзіндік құны.

Қорлар есебі

Қорлар келесі активтер түрінде болады:

өндірісте пайдаланылуға немесе жұмыстар мен қызметтерді орындауға арналған шикізат пен материалдар;

сатып алынған жартылай шикізаттар және құрастырушы бұйымдар (детальдар) ;

отын, ыдыс және ыдыстық материалдар;

қосалқы бөлшектер және басқа материалдар;

аяқталмаған өндіріс;

сатуға шығарылған дайын өнім,

тауарлар.

Материалдық құндылықтарды есепке алу үшін мына төмендегі негізгі міндеттемелердің орындалуы шарт:

Босалқылардың кіріске уақытында және толық енгізілуін, сақталу орындарындағы жағдайын қадағалау;

Босалқылардың қозғалысы бойынша барлық операцияларды толық және уақытында құжаттау,

Көліктік-дайындау шығындары мен дайындалған құндылықтардың өзіндік құнын уақытында және толық анықтау;

Материалдардың өндірісте пайдалану нормасын және тұтыну қорының мөлшерін анықтау;

Ішкі ресурстарды жұмылдыру мақсатында субъектіге қажет емес материалдық босалқы қорларды сату;

Сақталатын орындардағы құндылықтардың қалдықтары мен қозғалысы туралы дәл мәліметтерді алу.

Материалдар өзгешеліктеріне және өнім дайындауда атқаратын міндетіне қарай бөлінеді:

Шикізат пен материалдар;

Сатып алынған жартылай фабрикаттар;

Отындар;

Ыдыстар;

Қосалқы бөлшектер;

Құрылыс материалдары;

Өңдеуге берілген материалдар

Материалдық босалқы қорлардың барлық түрін, есепке алу 1310 «Шикізат пен материалдар» бөлімінің негізгі, активті мүліктік шоттарында жүзеге асады. Бұл бөлімше құрамына төмендегі синтетикалық шоттар кіреді:

1311

«Шикізат және материалдар»

1312 «Сатып алынған шала фабрикаттар және құрастырушы бұйымдар, конструкциялар мен бөлшектер, детальдар»

1313 «Отын», 1314 «Ыдыс және ыдыстық материалдар»

1315«Қосалқы бөлшектер»

1316 «Басқа материалдар

1317 «Қайта өңдеуге берілген материалдар»

1318 «Құрылыс материалдары»

1300 “Қорлар” шоттар кіші бөлімі қарапайым қызмет барысында сатуға арналған, сату-өндіріс процесінде, қызмет ұсыну кезінде пайдалануға арналған шикізат немесе материалдар нысанындағы активтерді есепке алуға арналған.

Әділ құн - мәміле жасау кезінде мәміле жасағысы келетіндер : сатып алушылар мен сатушылар арасындағы ұқсас босалқыларды ауыстыруға болатын сома.

1300 “Қорлар” бөлімі қамтиды:

1310 “Шикізат пен материалдар”

1320 “Дайын өнім”

1330 “Тауарлар”

1340 “Аяқталмаған өндіріс”

1350 “Өзге қорлар”

1360 “Қорларды есептен шығару бойынша резерв”

Қорлар ХҚЕС №2 Қорлар стандартына сәйкес есепте нақты өзіндік құнмен көрсетіледі. Өзіндік құн - тауар үшін төленген баға, өндіру үшін қажетті сома.

Бухгалтерлік Есеп Стандарттарына сәйкес материалдық қорларды бағалау әдістері:

Арнайы ұқсастыру;

Орташа құн әдісі;

Алғашқы сатып алынған қор бағасы (ФИФО) әдісі.

Әдістердің әрқайсысы ай соңындағы қалдықтардың, материалдық бағалықтардың, шыққан материалдық құндылықтардың құнын анықтауды болжайды. Соңғыларының құны кезең басындағы қорлар құнының жалпы бағасынан есеп беру кезеңінде түскен қорлар құнын ескере отырып, кезең соңындағы қорлар құнын алып тастау арқылы анықталады.

Орташа құн әдісі бойынша материалдарды бағалау сол есеп беру кезеңінде өндірісте пайдаланылған материалдардың жалпы құны, қорлардың әрбір құны бойынша орташа сатып алу бағасына, материалдардың сәйкес санына көбейту арқылы анықталады.

Материалдарды ФИФО әдісімен бағалау кезінде бірінші шығарылған материалдардың құнын есептен шығару көзделеді.

Арнайы сәйкестендіру (ұқсастыру) әдісі арқылы бағалау әдісі өзара бірін-бірі ауыстырмайтын арнайы тапсырыстар мен жобаларға арналған материалдар бірлігінің өзіндік құнын есептеуді мақсат етеді.