Көк гүлкекіре

Орындаған:Абзалова Т

Тексерген:Сагандыков С. Н

Тобы:АГ-213

Жоспар

-Кіріспе

-Гүлкекіре туралы түсінік

-Негізгі бөлім

-Көк гүлкекіреге сипаттама

-Көк гүлкекірені өсіру жол

-Көк гүлкекіренің емдік қасиеттері

-Көк гүлкекіренің түрлері

-Зиянкестері мен аурулары

Гүлкекіренің біржылдық, екіжылдық және көпжылдық түрлері бар. Гүлкекіре негізінен Еуразия, Солтүстік және Оңтүстік Америка, Африканың табиғатында өседі. 500-ден аса түрі белгілі. Қазақстанның табиғатында да көптеп таралған. Гүлкекіренің қазақ даласында оншақты түрі өседі. Сондықтан да халық арасында оның «қозыошаған», «торғайкөкбас», «түкті көк аяқ» деген секілді жанама атаулары бар. Емдік қасиетіне байланысты дәрілік мақсатта пайдаланылады. Көгалдандыруда 30-дан аса түрі кеңінен қолданылады. Гүлдерінің түсі көп: ақ, көк, қанық көк, сары, күлгін, қызыл болып келеді. Гүлкекірені топтап, жекелеп немесе альпі шоқысына да отырғызады. Оншақты түбін топтап гүлзарларға, жол жиектеріне егеді. Кейде гүлшоғыр жасау үшін де қолданады. Табиғаттағы гүлкекіре аласа болады. Ал, топырағы қатты, алакөлеңкеге отырғызылған гүлкекіренің биіктігі 40-70 см-ге жетеді. Гүлкекіре көп күтімді қажет етпейтін өсімдік. Гүлдеу мерзімі сұрпына қарай маусым, қыркүйек айларына сәйкес келеді. Гүлдеу мерзімін ұзарту үшін оның гүлдеп кеткен сабақтарын қырқып отыру керек.

Гүлкекіре туралы түсінік

Көк гүлкекіре -біржылдық шөптектес өсімдік болып табылады. Биіктігі 40-100 см аралығында болады. Көк гүлкекіре өте әдемі өсімдік болып есептелінеді. Көп жағдайда оның түстері күлгін, сары, қанық көк және тағы басқа түстері белгілі.

Негізгі сипаттамсына келетін болсам, көк гүлкекіре құбырлы себеттен ішінде орналасады. Сонымен қатар жапырақтарының түстері ақ, қызғылт, қара, қызыл немесе күлгін жапырақты болады. Көк гүлкекіренің гүлдеу мерзімі маусым айында басталады және қыркүйек айының соңына дейін созылады. Мұндай ұзақ мерзімді гүлдеу гүлзарлар жобалауда, бақша және саябақтарды әсемдеуге үшін мүмкіндік туады.

Көк гүлкекіреге сипаттама

Көк гүлкекіре өсімдігі 1542 жылы мәдениетке енген болатын. Ресейдің барлық аумағында өсіреді, Солтүстік Қиырды қоспағанда. Көк гүлкекіре сыртқы орта жағдайына көп талап қоймайды. Ылғалы мол топырақта жақсы өсіп жетіледі. Осы көк гүлкекірені бақшаларда ғана емес сонымен қатар жәшіктерге де өсіреді. Көк гүлкекіреге тыңайтқыш беруді қажет етпейді. Тек қана топырақ құнарлығы төмен болғанда ғана гүлденуінің алдында береді.

Көк гүлкекірені өсіру жолы

Көк гүлкекіре көбінесе тұқымы арқылы көбейеді. Тұқымын сәуір айында ашық жерлерге немесе ыдыстарға салып алып бірақ отырғызады. Өсімдіктерді отырғызу арақашықтығы 20см болуы керек. Көшет шамамен 18 С температурада жарық жерде сақталуы керек. 2-3 апта өткеннен кейін алғашқы өскіндері пайда бола бастайды.

Көк гүлкекіренің емдік қасиеттері

Көк гүлкекіре бүйрек және зәр шығару жолдарының, тас қалыптастыруға қатысатын басқа заттарды төмендету, созылмалы қабыну аурулары үшін де, сонымен қатар жүрек-қан тамырларының реттеу, микробтарға қарсы аурулардың барлығына дерлік емдік қасиеті жоғары болып табылады. Және де балаларда көкжөтел болғанда кептірілген гүлінен тұнба жасап берсе аурудан тез жазылады.

Көк гүлкекіренің түрлері

Зиянкестері мен аурулары

Көк гүлкекріе көбінесе нағыз ұнтақты зең мен тат ауруы залалданады. Тамырында нематодалар мен зақымдалған жапырақтарында өрмекшілер өмір сүруі мүмкін.

Қорытынды

Қазақ халқы гүлкекірені өте жақсы біледі, жақсы таниды. Қазақ даласында тікен жапырақты түрінен он шақтысы өседі. Ешкі малы ұнатып жейді. Соған орай қазақта «Кекіреге тойған текедей бақылдады», «жыңғыл арасында бұйрабасты кекіре бойлап өсіп тұр», «қыстау маңында өскен гүлкекіренің күз айларындағы жайылыста малға жұғысты жайылым екенін жұрт тегіс біледі», «кекіредей кекірейген мынау кім», «гүлкекіре көз алдымда тұр өсіп» деген сөз тіркестерінен қазақ халқының гүлкекірені және оның әр түрлерін жақсы білгенін түсінуге болады. қазақ бұл гүлді «гүлкекіре», «кекірегүл», «кекіре», «бұйрабас кекіре», «кекіребас» деп әр түрін әр түрлі атаумен атады.

Құлжабаева Г. Ә. ; «Өсімдіктер әлемі» оқу-әдістемелік кешені, Жидектер: Дидактикалық материал. - Алматы, 2011.

Пайдаланылған әдебиеттер

Василек // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона :1890-1907.

Губанов, И. А. и др. 1296. Centaurea cyanus L. - Василёк синий, или посевной // Иллюстрированный определитель растений Средней России. В 3 т. - М. : Т-во науч. изд. КМК, Ин-т технолог. иссл., 2004. - Т. 3. Покрытосеменные (двудольные: раздельнолепестные) .