КОММЕРЦИЯЛЫҚ БАНКТЕРДІҢ ЛИЗИНГТІК ОПЕРАЦИЯЛАРЫ

Презентация қосу

КОММЕРЦИЯЛЫҚ
БАНКТЕРДІҢ
ЛИЗИНГТІК
ОПЕРАЦИЯЛАРЫ
ОРЫНДАҒАН: ҚАСЕНОВА ӘСЕЛ
ТОП: ФН – 305
• Қазақстан банктері игере бастаған несиелік
қатынастың жаңа формаларының біріне
лизинг жатады. Бұл операция әлемдік іс-
тәжірибеде кеңінен тараған.
• Лизинг — бұл лизинг берушінің (жалға
берушінің) өзіне тиесілі құрал-жабдықтарды,
машиналарды, ЭЕМ, ұйымдастыру
техникаларды, өндіріске, сауда-саттыққа
және қоймаға арналған құрылғыларды
лизинг алушыға (жалгерге) лизингтік төлем
төлеу шартымен, белгіленген мерзімге
пайдалануға беруін қарастыратын жалға беру
шарты.

ЛИЗИНГ сөзі ағылшын тіліндегі LEASE – жал сөзінен
шыққан.
ТАРИХЫ
Жалгерлік қатынастар 4000
жылдан астам уақыт бұрын
басталған. Тарихшылар Финикиялықтар теңіз
алғашқы жал шарттарын кемелерін жалға табысты
шумерлік Ур қаласынан беріп қана қоймай,
тапқан. Олар б.з.д. 2000 ж. қосымша өз командаларын
қыш тақталарға жазылған. ұсынған. Орта ғасырларда
Ежелгі шумерлер негізінен әркім сатып ала алмаған
ауылшаруашылық құрал- рыцарьлық қару-жарақтар
саймандарын жалдаған. жалгерлігі кеңінен
Алайда көне заманда таралды.
жалдау нысаны тек қана
соқа болмаған.

Қазіргі заманғы лизинг ХХ ғасырдың ортасында пайда болды.
1940-шы жылдардың басында Чикаголық автомобиль сатушы
Золи Фрэнк бір емес, бүкіл машина паркін жалға беруді
ұйғарды. Бүгінде бұл адамды «қазіргі заманғы автолизингтің
атасы» деп атайды.
Алғашқы лизингтік компаниялар он жыл өткен соң – ХХ
ғасырдың 50-ші жылдарының орта шенінде пайда болды.
Кейбір дереккөздерде дәл мезгілі – 1954 жыл деп белгіленген.
Лизингтің қазіргі заманғы тарихы осы уақыттан басталады.
Араға ондаған жылдар салып, қаржылық жалгерлік әлемде
кеңінен өріс алады. Бүгін дамыған елдерде экономикаға
• Қазақстанда қаржылық жалгерлік едәуір кеш –
90-шы жылдардың басында пайда болды.
Сондықтан лизинг тарихы Батыста жарты
ғасырды еңсерсе, Қазақстанда небары 15
шақты жылдан бері есептеледі. Дегенмен,
елімізде лизингтің артықшылықтарын түсініп-
бағалайтын кәсіпорындар саны күн өткен
сайын артып келеді. Инвестиция тапшылығы,
ұзақ мерзімді қаржыландыру қиыншылықтары
мен өндірісті жаңартудың өткір қажеттілігі
жағдайында қаржылық жалгерлік өнеркәсіп
пен сауданы дамытудың тиімді құралына
айналады.
ЛИЗИНГТІҢ
АРТЫҚШЫЛЫҚТАРЫ
•Өндірістік қуаттылықтарды айналымдық қаражатты
жұмсамастан жаңарту;
•80%-ға дейін қаржыландыруды қамтамасыз ету;
•Мүлік лизинг алушы кәсіпорынның балансында көрсетіледі;
•Лизинг келісімшартының әрекет мерзімі 3 жылдан 5 жылға
дейін;
•Лизинг бойынша сыйақы түгелдей шегерімдерге жатқызылады;
•Алғашқы іске пайдалану жылындағы қосарлы амортизация
нормасы;
•Лизинг келісімшарты әрекет еткен мерзім ішінде ҚҚС біркелкі
мөлшерде есептеледі;
•Лизинг берешекті өтеу кестесін жасау тұрғысынан аса икемді
болып келеді;
•Лизингтің заты лизинг келісімшарты аяқталғаннан кейін лизинг
алушының меншігіне беріледі;
•Сатып алынып отырған лизинг заты лизинг мәмілесінің бірден
бір қамтамасыздығы болып табылады.
Лизинг объектілері:
Машиналар, ЭЕМ, құрал-
жабдықтар, ұйымдастыру
техникалары.

Лизинг субъектілері:
лизинг алушы, лизинг
беруші, жабдықтаушы,
сақтандырушы,
делдалдар.
лизингтік
операциялар екі
түрге бөлінеді:

2. Қаржылық 1. Шұғыл
лизинг лизинг
Қаржылық лизинг – бұл уақытша пайдалануға
берген лизинг затының мерзімі ішінде өзінің толық
амортизациялық құнын төлеп шығуымен немесе өзін-
өзі өтеуімен байланысты сипатталады.
Осы лизингердің отандық және халықаралық
тәжірибеде қолданылатын мынадай түрлері бар:

Сыртқы лизинг
– экспорттық
және
Халықаралық импорттық
Ішкі лизинг –
лизинг – бір болып бөлінеді.
бұл оның
тарап немесе Экспорттық
қатысушыларын
барлық лизингте шетел
ың бір елден
тараптардың әр лизнг алушы
болып келуімен
елден болып болса ,
байланысты
келуін импорттық
сипатталады.
сипаттайды. лизнгте шетел
лизинг беруші
болып
табылады.
Қайтар ЛИЗИНГ
Аморти
Лизинг
ымдыл Қызмет тік
Мәмілеге Мүлік зация Нарық
ық көрсету төлемні
қатысуш
түрі шартта секто
ылардың дәреже лер ң
бойын ры ры
құрамы сі көлемі сипаты
бойынша ша бойын бойын
бойын бойын бойын
ша ша
ша ша ша
Қозғалма Толық ішкі ақшалай
йтын амортиза
тура цияланат
мүлік
лизингі ын
Толық сыртқы компенса
жанам амортиза циялық
Басқадай
а мүліктің цияланба
лизингі йтын
аралас
экспортт
таза ық
Толық
Толық
қайтарымды импортты
қызметте
лизинг қ
р
жиыныме
Толық Толық
н Е.Чекмареваның лизинг
қайтарымсыз қызметтер түрлерінің сыныпталуы
лизинг жиынтығынс
ыз
ЛИЗИНГ

ЕКІЖАҚТЫ ҮШЖАҚТЫ КӨПЖАҚТЫ

КАПИТАЛДЫ
ЛИЗИНГ СУБЛИЗИНГ
ТУРА ЛИЗИНГ
ТУРА
ҚАРЖЫЛЫҚ
ҚАЙТАРЫМДЫ ЛИЗИНГ ТОПТЫҚ
ЛИЗИНГ ЛИЗИНГ
ТАЗА ЛИЗИНГ
“САТУ” ЛЕВЕРИДЖ
НЫСАНЫНДАҒ ЛИЗИНГ
Ы ЛИЗИНГ БАС ЛИЗИНГ
МЕМЛЕКЕТТІК
ЛИЗИНГ
РОТАЦИЯЛЫҚ
Лизингтік мәмілеге ЛИЗИНГ
қатысушылардың құрамы мен
ХАЛЫҚАРАЛЫ
санына байланысты лизингтің Қ ЛИЗИНГ
ВЕНДОР-
түрлері
ЛИЗИНГ
Лизинг лизингтік мәмілеге қатысушылардың қарастырған
жағдайына байланысты және олар әрқилы болып бөлінеді:

қайтарылатын
лизинг – лизингтің
бұл түрі, онда банк лизингі –
сатушы осы лизингтің бір
бұйымды кері түрі, онда
қайтарыпала лизингті беруші
алатын болса ғана ролін банк
лизинг алушыға атқарады;
лизинг ретінде
сатады;

толық лизинг – таза лизинг –
лизингтің бір лизингтің бір
түрі, онда лизинг түрі, онда лизинг
беруші ағымдағы алушы ағымдағы
жөндеу және жөндеу және
оның лизинг оның лизинг
бұйымына бұйымына
техникалық техникалық
қызмет көрсету қызмет көрсету
жұмысын жұмысын
атқарады; атқарады.
• Лизингілік операция - банк
құрылымының іскерлік ортамен
өндірісті қаржыландыру бойынша
ынтымақтастық құруына және
өзара әрекеттесуіне өз ықпалын
тигізетіндіктен бүгінгі
қазақстаңдық экономикаға қажетті
операция болып табылады.
• .
Лизингтік операция
1 – банк лизинг компаниясы
арасында несиелік келісімшарт
жасалып , несие беріледі;
2 – лизинг компаниясы алған
несиені құрал-жабдық үшін
жабдықтаушыға төлейді;
3 – жабдықтаушы лизинг
компаниясына құрал-жабдығын
сатады;
4 – лизинг компаниясы мен
лизинг алушы кәсіпорын
арасында лизингтік келісімшарт
жасалады;
5 – жабдықтаушы құрал-
жабдықпен жабдықтайды;
6 – лизингті алушы кәсіпорын
пайдаланғаны үшін лизингтік
төлемдер жүргізеді;
7 – лизинг компаниясы несие
беруші банкке несие үшін
лизингтік төлемдердің жалпы сомасының есебі мынадай
формуламен есептелінеді:

ЛТ = АА + НТ + КТ + ҚТ + ҚҚС
Мұндағы:
• ЛТ – лизингтік төлемдердің жалпы сомасы;
• АА – ағымдағы жылдағы амортизациялық аударымдар сомасы;
• НТ – лизинг берушінің несиелік ресурсты пайдаланғаны үшін
төлемі;
• КТ – лизингтік келісімшарт бойынша мүлікті бергені үшін
лизинг берушіге комиссиондық төлем;
• ҚТ – көрсеткен қызметі үшін қосымша төлем;
• ҚҚС – лизинг берушінің көрсеткен қызметі үшін лизингті алушы
төлейтін қосылған құнға салынатын салық.
Лизингтің кеңінен таралуының басты себебі – оның қарапайым
несиелерден мынадай артықшылықтарының болуына байланысты:

Лизинг көмегімен кепілге Лизинг 100% - ға дейін
беретін мүлкі жоқ ұсақ несиелеуді ұсынады,
кәсіпорындарды несиелеуге яғни кәсіпорынға қысқа Кәсіпорынға мүлікті
болады. Бұл былай: мерзім ішінде өзінің несиеге сатып
лизингтік мәміле жасалған меншікті капиталын алғаннан , лизинг
мерзім бойынша лизинг
оъектісі лизингке берушінің жұмсамай – ақ , жаңа бойынша алған
меншігінде қалады да , құрал-жабдықты қолайлы , себебі , бұл
лизинг алушы банкротқа пайдалана отырып , жерде ол мүлік кепіл
ұшыраған жағдайда өнеркәсіп өнім шығаруға ретінде болады;
несиелік тәуекел деген және пайда табуға
болмайды; мүмкіндік береді;
Құрал-жабдықтың лизинг
берушінің меншігінде
болатындығына байланысты , Несие берушінің
өнімнің құнына лизингтік көзқарасымен қарағанда ,
төлемдер ғана қосылып , несиенің мақсатты
мүлікке салынатын салықты пайдалануына ешқандай
жалға берушінің өзі төлейді. да қадағалау болмайды.
Сөйтіп , лизинг алушы
салықтық жеңілдіктер алады.
Лизинг операцияларына тән кемшіліктер мыналар :

м д ас
Ұйы дың
у
тыр еліл
күрд і;
іг
Жалға алушы
құрал-
жабдықтың
қалдық
құнының Лизинг құны несиеге
жоғарылауынан қарағанда жоғары , бірақ
( әсіресе та ескірген құрал-
инфляциядан ) жабдықтан туындайтын
ештеңе ұтпайды; тәуекелдің лизинг
берушінің басында
болатынын ұмытпау
қажет , сондықтан да ол
осындай шығынның
орнын толтыру үшін
комиссияны көбірек
алуға тырысады.
Лизингтік
келісімшарт
Лизинг – бұл ұйымдастырылуы біршама
күрделі операция. Көптеген
мәмілелерде кемінде үш келісімшарт
жасалады:

1) лизинг 2) лизинг 3) лизинг
беруші мен беруші мен алушы мен
лизинг алушы жабдықтауш банк
арасында; ы арасында ; арасында .
Қазақстанда лизинг өзінің алғашқы қадамдарын 1989 жылдан
бастады. Еліміздегі лизинг мынадай жолдармен қалыптасқан:
Бірінші этап (1989 – 1992). Ішкі нарықта лизингтің
туылуы. Бұл кезде көптеген лизингтік компаниялар
құрылды. Олар бір реттік тәртіппен көп көлемде
лизингтік операциялар жасады. Олар «КРАМДС – лизинг»
1989 ж., «Казтех лизинг» 1990 ж., «Инвестлизинг»,
«Техника Лизинг», Туран банктің еншілес кәсіпорны
«Туранлизинг» 1991 ж.және т.б. Атап кететін жайт
Қазақстан лизингінің дамуы еуропа құрылымымен ұқсас.
Еуропадағы сияқты Қазақстанның да алғашқы лизинг
компаниялары жобаларды қаржыландыруға артық
қаражаттары бар банктерде құрылды. 1992 жылдың орта
кезінде Қазақстанда коммерциялық банк құрамында 120
лизингтік компания және 20 – ға жуық лизинг фирмалары
жұмыс жасады.
Екінші этап (1992 – 1994). Қазақстан экономикасындағы қолайсыз
жағдайдың туындауына байланысты лизингтік қызметке қысымның
болуы. 1992 жылғы жаппай ырықтандырудың, баға еркіндігінің
нәтижесінде гиперинфляция жағдайында көптеген маманданған
лизингтік кәсіпорындар өз қызметтерін тоқтатты немесе делдалдық
саудаға көшті.

Үшінші этап (1995 – 2000). Қазақстандағы лизингтік бизнесті мемлекеттік
қолдау, ынталандыру, яғни лизингтік қызметтің жандану, инфрақұрылымны ң
кең көлемді дамуы 1995 жылдан бастау алды. Тұрақты лизинг компаниялары
құрыла бастады. Мұндай нәтижелер ҚР Үкіметімен қабылдан ған «лизингтік
қатынастарды реттеу» туралы құқықтық – нормативтік актілер есебінен болды.
Олардың негізгісі 1994 жылы қабылданған №266 «Шетел инвестициясы»
туралы заңы. Онда отандық нарықта лизингтік қатынастардың дамуына
мемлекет жағынан қолдау көрсету жағы қарастырылған. Негізгі ба ғыты
болып, ауыл шаруашылық техникасы нарығы болды. 1995 жылы Американды қ
және Батыс Германиялық фирмалар мен ауыл шаруашылы қ техникасын алуға
қол жеткізілді. Қабылданған заң көптеген банктерде еншілес лизингтік
компаниялардың ашылуына турткі болды. Статистикаға ж үгінсек 2000 жылы
жасалған лизингтік келісімдердің басым бөлігі әлі де мемлекетті ң үлесінде,
яғни мемлекет 100% қаржыландырумен құрылған компанияларда. Б ұл
компаниялар Үкіметтің ауыл әлеуетін көтеру мақсатында құрылған еді.
Қазақстандағы лизингтік қызметтер нарығы 2000
жылдан бастап қана белсенді дами бастады. Бұл
жерде лизингтік мәмілелердің басым бөлігі
Қазақстандағы ауылдағы әлеуметтік мәселелерді
шешуге арналған агроазық-түлік бағдарламасы
төңірегінде үкіметтің бастамасымен 100 пайыз
мемлекеттің қатысуымен құрылған лизингтік
компанияларға тиесілі. Қазіргі кезде Қазақстанда
қаржылық лизинг сияқты қаржы нарығының бір
секторы қалыптасып дамып отыр десе болады.

Коммерциялық банктерде бүгінгі
күні өздерінің лизингтік
компанияларын құру арқылы және
Қазақстан мемлекеті бүгінгі күні лизингтік операцияларды жүзеге
лизингтің дамуына үлкен көңіл асыру арқылы мұндай үрдістің
бөлуде. Ең бастысы лизингтік дамуына біршама өз үлестерін
қатынастардың дамуына қажетті қосуда. Қазіргі кездегі
заңдылықтар базасы жетілдіріліп, Қазақстандағы жұмыс жасайтын
салық салуға байланысты 20-дан астам лизингтік
жеңілдіктер жасалды. компаниялардың 8-і отандық
коммерциялық банктердің еншілес
компаниялары болып саналады.
Қазақстан Республикасының территориясында бүгінгі
таңда лизингтік кызметті жузеге асыратын қазақстандық
коммерциялық банктер:

Алматы сауда-қаржы банкі («АТФ-лизинг»)
Халык банкі («Лизингбизнес»),
Казкоммерцбанк («ККБ-лизинг»),
БТА Банкі («БТА-лизинг»),
Нұрбанк (Нурлизинг)

Ұқсас жұмыстар

АКТИВТІ ОПЕРАЦИЯЛАР

Несиелік операциялар

НЕСИЕЛІК ЖӘНЕ БАНКТІК ЖҮЙЕ

Банктердің жүргізетін операциялары

Коммерциялық банктердің активті операциялары

Лизинг – Шағын бизнестің үлкен болашағы «Байлық көзі иелену құқығында емес,пайдалану құқығында жатыр»

Валюталық операциялардың есебі

Коммерциялық банктердің операциялары

Қазақстан Республикасындағы банктік жүйенің қалыптасуы мен дамуы

НЕСИЕ ОПЕРАЦИЯЛАРЫ

Пәндер