КОММЕРЦИЯЛЫҚ БАНКТЕРДІҢ ЛИЗИНГТІК ОПЕРАЦИЯЛАРЫ

ОРЫНДАҒАН: ҚАСЕНОВА ӘСЕЛ

ТОП: ФН - 305

Қазақстан банктері игере бастаған несиелік қатынастың жаңа формаларының біріне лизинг жатады. Бұл операция әлемдік іс-тәжірибеде кеңінен тараған.

Лизинг - бұл лизинг берушінің (жалға берушінің) өзіне тиесілі құрал-жабдықтарды, машиналарды, ЭЕМ, ұйымдастыру техникаларды, өндіріске, сауда-саттыққа және қоймаға арналған құрылғыларды лизинг алушыға (жалгерге) лизингтік төлем төлеу шартымен, белгіленген мерзімге пайдалануға беруін қарастыратын жалға беру шарты.

ЛИЗИНГ сөзі ағылшын тіліндегі LEASE - жал сөзінен шыққан.

ТАРИХЫ

Қазақстанда қаржылық жалгерлік едәуір кеш - 90-шы жылдардың басында пайда болды. Сондықтан лизинг тарихы Батыста жарты ғасырды еңсерсе, Қазақстанда небары 15 шақты жылдан бері есептеледі. Дегенмен, елімізде лизингтің артықшылықтарын түсініп-бағалайтын кәсіпорындар саны күн өткен сайын артып келеді. Инвестиция тапшылығы, ұзақ мерзімді қаржыландыру қиыншылықтары мен өндірісті жаңартудың өткір қажеттілігі жағдайында қаржылық жалгерлік өнеркәсіп пен сауданы дамытудың тиімді құралына айналады.

ЛИЗИНГТІҢ АРТЫҚШЫЛЫҚТАРЫ

Өндірістік қуаттылықтарды айналымдық қаражатты жұмсамастан жаңарту;

80%-ға дейін қаржыландыруды қамтамасыз ету;

Мүлік лизинг алушы кәсіпорынның балансында көрсетіледі;

Лизинг келісімшартының әрекет мерзімі 3 жылдан 5 жылға дейін;

Лизинг бойынша сыйақы түгелдей шегерімдерге жатқызылады;

Алғашқы іске пайдалану жылындағы қосарлы амортизация нормасы;

Лизинг келісімшарты әрекет еткен мерзім ішінде ҚҚС біркелкі мөлшерде есептеледі;

Лизинг берешекті өтеу кестесін жасау тұрғысынан аса икемді болып келеді;

Лизингтің заты лизинг келісімшарты аяқталғаннан кейін лизинг алушының меншігіне беріледі;

Сатып алынып отырған лизинг заты лизинг мәмілесінің бірден бір қамтамасыздығы болып табылады.

Қаржылық лизинг - бұл уақытша пайдалануға берген лизинг затының мерзімі ішінде өзінің толық амортизациялық құнын төлеп шығуымен немесе өзін-өзі өтеуімен байланысты сипатталады. Осы лизингердің отандық және халықаралық тәжірибеде қолданылатын мынадай түрлері бар:

ЛИЗИНГ

Мәмілеге қатысушылардың құрамы бойынша

Мүлік түрі бойынша

Қайтарымдылық дәрежесі бойынша

Амортизация шарттары бойынша

Қызмет көрсетулер көлемі бойынша

Нарық секторы бойынша

Лизингтік төлемнің сипаты бойынша

тура

жанама

Қозғалмайтын мүлік лизингі

Басқадай мүліктің лизингі

Толық қайтарымды лизинг

Толық қайтарымсыз лизинг

Толық амортизацияланатын

Толық амортизацияланбайтын

таза

Толық қызметтер жиынымен

Толық қызметтер жиынтығынсыз

ішкі

сыртқы

экспорттық

импорттық

ақшалай

компенсациялық

аралас

Е. Чекмареваның лизинг түрлерінің сыныпталуы

ЛИЗИНГ

ЕКІЖАҚТЫ

ТУРА ЛИЗИНГ

ҚАЙТАРЫМДЫ ЛИЗИНГ

“САТУ” НЫСАНЫНДАҒЫ ЛИЗИНГ

ҮШЖАҚТЫ

КАПИТАЛДЫ ЛИЗИНГ

ТУРА ҚАРЖЫЛЫҚ ЛИЗИНГ

ТАЗА ЛИЗИНГ

БАС ЛИЗИНГ

РОТАЦИЯЛЫҚ ЛИЗИНГ

ВЕНДОР-ЛИЗИНГ

КӨПЖАҚТЫ

ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ЛИЗИНГ

МЕМЛЕКЕТТІК ЛИЗИНГ

ЛЕВЕРИДЖ ЛИЗИНГ

ТОПТЫҚ ЛИЗИНГ

СУБЛИЗИНГ

Лизингтік мәмілеге қатысушылардың құрамы мен санына байланысты лизингтің түрлері

Лизинг лизингтік мәмілеге қатысушылардың қарастырған жағдайына байланысты және олар әрқилы болып бөлінеді:

Лизингілік операция - банк құрылымының іскерлік ортамен өндірісті қаржыландыру бойынша ынтымақтастық құруына және өзара әрекеттесуіне өз ықпалын тигізетіндіктен бүгінгі қазақстаңдық экономикаға қажетті операция болып табылады.