Жануардағы тері және олардың туындылары

Презентация қосу

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ және ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
СЕМЕЙ қаласының ШӘКӘРІМ атындағы МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ

БӨЖ
Тақырыбы: Жануардағы тері және олардың туындылары.

Орындаған: Кәрімова Е.
Токижанова Н.
Тексерген: Сатиева К. Р
Топ: Бл – 309

Семей 2015
TEPI ЖАБЫНЫ — Integumentum commune
Tepi жабыны немесе жалпы жабын жануарлар организмінің сыртқы
ортамен тікелей жанасатын сыртқы қабығы. Жалпы жабын теріден
және одан дамитын мүшелер тері туындыларынан түрады.
Олардың күрылысы организмдердің тіршілік ортасы мен ондағы
тіршілік жағдайларына байланысты. Мысалы, суда, қүрлықгатірші-
лік ететін жануарлардың, үшуға бейімделген құстардың тері жа-
бындары қүрылысы жағынан сол ортаға бейімделу ерекшелік-
терімен сипатталады. Үздіксіз өзгеріп отыратын сыртқы орта әсер-
лерімен түрақты әрекеттесу жануарлар тері жабыны мүшелері
қүрылысының мейлінше күрделенуіне ықпалын тигізеді.
Эпидермис

Дерма

Шел қабаты
Терінің маңызы

Tepi (cutis) дененің сыртқы қабығы ретінде өзіне тән өткізгіштік қасиетімен ж әне
тамырлар мен жүйкелердің жақсы жетілуіне байланысты, организмді сырт қы ортадан
бөліп, оның ішкі ортасының түзілуіне толық жағдай тудырады. Сондай-а қ, ол ж үйке
жүйесінің рецепторлы /сезімтал/ алаңы ретінде организмді қорша ған сырт қы ортамен
байланыстырады. Тері көптеген сезімтал ж үйке үштары мен биологиялы қ белсенді
нүктелері арқылы жарық, жылу, суық, сипап сезу, механикалы қ ауырту т.б. тітіркеністерді
қабылдап, әмбебап сезім мүшесі қызметін атқарады. Сезім м үшесі ретінде ол қор ғаныс
қызметіне де тікелей қатысады.
Тері жабыны денені механикалық, физикалық және химиялық зақымданудан са қгайды.
Оның сыртқы бетінің қалыпты жағдайдағы Рһ — реакциясы қышқылды қ орта (3,2 - 5,
2). Бүл орта ауру тудырушы микробтардың өніп-өсуіне қолайсыз. Тері микроорганизмдер
мен әр түрлі бөгде заттардың денеге енуіне жол бермейді. Ол дене қүрамында ғы суды ң
шамадан тыс буланбауын да қамтамасыз етеді. Жылы қанды жануарларды ң тері жабыны
дене қызуын (темпе- ратурасын) реттеуге белсенді қатысады, я ғни ол денені ң қызуын
түрақты бір деңгейде үстап және реттеп отырады. Терінің аталмыш қызметі, оны ң
ыдырау өнімдерін тер арқылы сыртқа шығару қыз- метімен тікелей байланысты. Тер
күрамында белоктық зат алмасудың ыдырау өнімдері, улы заттар, зат алмасуды ң аралы қ
енімдері, артық түздар мен су болады. Демек, тері жабыны денедегі зат алмасу
процестеріне үлкен белсенділікпен ат салысады.
Тері жабыны — түзуші мүше. Теріде тері майы және мүйіз түзі- леді, қанны ң, майды ң,
судың, ас түзының артық қорлары сақта- лады, аз да болса тыныс алу ға (1-2%)
қатысады. Көптеген фермент- тердің (70 -ке жақын) қатысуымен тері эндокриндік
қызметті де атқарады. Сонымен кдтар, ол жүқпалы ауруларға қарсы иммунды-
биологиялық қорғаныс процестеріне тікелей ат салысады. Мал дәрі- герлік ж үмыстарды
жүргізуде жануарлар терілерінің алатын орны ерекше. Біріншіден, жануарлар
ауруларының көптеген түрлерін теріге әр түрлі реакциялар қою арқылы аны қтау ға
/диагноз қоюға/ болады. Ал, екіншіден, мал дәрігерлік емдеу ж үмыстарыны ң к өптеген
түрлері терімен тікелей байланысты. Ортаның маусымды қ өзгерістері де жануарлар тері
түктерінің әр түрлі деңгейде түлеуіне, тері қабаттары қалындығыны ң өзгеруіне әкеліп
соқтырады. Теріде мүйізді зат - кератин, коллаген және эластин белоктары /а қзаттары/ ,
імеланин пигменті, тері майы, тер түзеледі.
Жануарлар терілері өте бағалы шикізат. Өндеуден өткен жануар- лар терілерінен ба ғалы
тондар, былғары дайындалады. Тері түкте- рінен ж үн, түбіт, қыл қыр қылады. Жүннен
және түбіттен қымбат кездемелер мен тоқымалар тоқылады. Қылдан әр т үрлі шаруа-
шылық бүйымдары, қылшық жүннен киіз, үй киіздері, текемет, сырма қ, кілем, алаша, үй
және ер-түрман әбзелдері дайындалады. Мүйізден және мүйіз тұяқтардан ба ғалы
түймелер, тарақтар, әр түрлі үй жиһаздары, ер-түрман әшекейлері жасалынады. Ж үн
шайырынан өр түрлі шипалық сықпа майларды дайындау ға пайда- ланылатын зат —
ланолин бөлініп алынады. Қаракөл қозыларынан бағалы елтірілер дайындалады. Тері
туындысы сүт безінен (желіннен) алынатын с үттен әр т үрлі тама қ өнімдері (ірімшік,
қаймақ, балқаймақ, балмүздақ, қүрт, қымыз, айран, шүбат т.б.) өндіріледі.
Тер бездері: эккринды және
апокринды
Айырмашылықтары:
шеткі бөлімдердің
ША
орналасуы мен диаметрі;
ұзындығы;
тері түрлерінің дәрежесі .

М АТБ
ШФ – шаш фолликуласы Б
МБ – май безі
АТБ – апокринды тер безі
ЭТБ– эккринды тер безі ЭТБ
ША– шығарушы ағым
Ш
Ф
Терінің химиялық құрамы мен физикалық қасиеттері. Тері
құрамының 70% -ы судан түрады. Қүрғақ затының негізін
коллаген белогі қүрайды. Тері қүрамындағы органикалық
заттардан көп кездесетіні липид (май). Ол денедегі барлық
липидтің 2% -ына тең. Мысалы, терінің 5% -ы бейтарап май және
май қышқылдары, 0,17% -ын холестерин қүрайды. Тері қүрамына
сілтілі металдар калий, натрий, магний, кальций және металл емес
бром, фтор, йод, фосфор т.б. химиялық элементтер кіреді. Денедегі
ас түзының
1/3 теріде болады. Tepi берік те серпімді мүше. Оның мүйізді
қабат- тары мен туындылары электр тоғын өткізбейді.
Жарақаттанудан соң, оның қалпына келу процесі жедел жүреді.
Теріүсті Теріасты
Дермадан
қабаттан қабаттан
(нағыз
(эпидермист (шел
теріден)
ен) қабатынан)

Терінің
құрылысы
Эпидермис (epidermis) — терінің сыртқы ең жүқа теріүсті қабаты. Ол жануарлар терісі
қалындығының 1-2% -ын қүрайды. Эпидермис көпқабатты жалпақ мүйізделетін эпителийден
түрады. Эпидеристің қалындығы, қүрылыс ерекшеліктері жануарлардың түрлеріне, түқымдарына,
жыл мерзімдеріне, терідегі түктің болу-болмауына тікелей байланысты. Эпидермисте қан тамырлары
болмайды. Ол астындағы дерманың емізікше қабатындағы қан капиллярлары арқылы қоректенеді.
Эпидермис сезімтал жүйке үштарына бай. Түксіз тері эпидермисінде, мысалы, мүрын, ерін
қаңсарларының теріүсті қабатында бір-бірінен анық ажырайтын бес қабат болады. Оларға: төменнен
жоғарыға қарай негіздік (базальды), қылтанақты, дәншелі, жылтырауық және мүйізді қабаттар
жатады.
I – кератиноциттер (85%)
1 – базальдық қабат
2 –терінің тікенді қабаты
3 –терінің түйіршікті қабаты
4 –терінің жылтыр қабаты
5 –терінің мүйізді қабаты
II – меланоциттер (10%)
III. А –Лангерганс жасушасы (3%)
III.Б - лимфоциттер
IV –Меркель жаушалары
Десквамация –
мүйізді қабаттың жаңаруы.

I - базальды кератиноциттер
1 – базальды мембрана
2 – тонофибриллалар
II – тікенді кератиноциттер
3 – десмосомалы тікеншелер
4 – кератинды тонофибриллалар
5 - кератиносомдар
III – түйіршікті кератиноциттер
6 – кератогиалиндық гранулалар
8 – пикнотинды ядро
IV – мүйізді қабат
7 – мүйізді қабық
Дерма (derma) немесе нағыз тері қабаты (corium) терінің ең қалың қабаты (98-99%). Ол өз кезегінде
сыртқы емізікше және ішкі торлы қабаттардан күралған.

1. Емізікшелі қабат
– емізікшелерді
қалыптастыратын,
борпылдақ талшықты
ұлпа. Тері бетінде олар
сызықтарға ұқсайды.
Жасушалар:
фибробласттар,
макрофагтар,ұлпалық
базофилдер, тегіс 1
миоциттер. тканевые
базофилы, гладкие
Талшықтар: коллагенді (I,
IV, VII), созылмалы,
ретикулярды (коллаген 2
III).
2. Торлы қабат
– тығыз байланыстырушы ұлпа.

терінің меншікті
қабатындағы торлар эпидермис
бетіне белгілі бір бедер сызықтар
береді, бұл бедерлер әсіресе
саусақ ұштарында жақсы
көрінеді. Осы қабаттағы тығыз
дәнекер ткань теріге бекемдік
және беріктік берсе, ал серпімді,
коллагенді талшықтары —
серпімділік қасиет береді және
астында жатқан май
қабатымен байланыста болады.
Терінің ет тканьдері де болады. 1

Теріасты қабаты немесе шел қабаты (tela subcutanea) тері дермасының торлы
қабатын жануарлар денесінің беткей шандырымен байланыстырып т үртын
терінің төменгі қабаты. Шел қабаты борпылдақ дәнекер үлпасынан түрады. Ол
терінің қозғалмалылығын қамтамасыз етумен қатар, дене қызуын реттеуге
кдтысады. Қоңды жануарларда шел қабатында қор ретінде май үлпасы
жиналады. Жануарлардың түрлеріне байланысты шелдегі май қабаты дененің әр
түрлі аумақгарында қорланады (өркеш, қүйрықт.б.). Бүл қабатпен ірі қан және
лимфа тамырларының тораптары өтеді. Терінің қан тамырларының өрімдері мен
тораптарында организмдегі қанның 10 пайызы қор ретінде сақталады.
Терінің дамуы

Жануарлар онтогенезінде тері эпидермисі сыртқы үрық жапырақшасы
эктодермадан, нағыз тері /дерма/ мезодерманың дерматомынан, теріасты қабаты
— шел мезенхимадан дамиды. Іштегі дамудың алғашқы кезеңінде эпидермис
бірқабатты эпидермоциттерден қалыптасып, соңынан оның құрылысы
күрделеніп, көпқабатты эпидермиске ауысады. Қүрылысы жағынан күрделену
процесі мезодерма сомитінен қалыптасқан дермотом мен мезенхимада да қатар
жүріп, олардан дерма мен шел қабаттары жетіледі. Іштөлінің даму мерзіміне
қарай тері қабаттарымен қатар тері туындылары да күрделеніп жетіле бастайды.
Осы кезеңдерде эктодермадан тері түктері мен бездері, майтабан, т ұя қ, тырна қ,
мүйіз дами бастайды. Іштөлі терісі мен оның туындыларыны ң қалыптасу
процесі жылқы мен сиырда 4- 4,5 ай, қойда 2,5-3,5 ай, шош қада 2 ай мерзім
ішінде негізінен аяқталады.
Тері туындылары

Тері түктері
Тер бездері
Май бездері
Сүт бездері
Майтабан
Мүйіз тұяқ
Мүйіз
.
Түк (рііі) омыртқалы жануарлардың ішінде тек сүтқоректілерге т ән тері туындысы. Т үк әр т үрлі
жануарларда түрліше болып келеді. Тіпті, бір организмнің өзінде де, теріні ң т үрлі айма қгарында қүры-
лысы әр түрлі түктер кездеседі. Мысалы, түйе терісінде қасиеттері әр т үрлі 5 т үрлі т үктер өсетін тері
аймақгары ажыратылады. Түкті жабын жануарлар терісін сыртынан жауып, организмді суы қган,
ылғалдан, әр түрлі механикалық және т.б. әсерлерден қорғап, денедегі жылылы қты ң са қгалуын
қамтамасыз етеді. Үй жануарларында тері түктерінің бірнеше т үрлері кездеседі: кылшы қ, қыл, т үбіт, ж үн,
ал пішіні мен мөлшеріне байланысты үзын, қысқа, жуан, жі ңішке т үктерге ажыратылады.
Тері түктері орналасу орындары мен ат қаратын қызметіне байланысты: жабынды, үзын ж әне сезімтал
түктер болып үш топқа бөлінеді. Жабынды түктер теріні сыртынан жауып т үрады. Жыл қы мен сиыр
терісінің жабынды түктері қылшық, қой мен түйеде қылшы қ пен ж үн талшы қтары, ешкіде қыл мен т үбіт.
Биязы жүнді қой терісіндегі түктер тек жүн талшықтарынан т үрады. Үзын т үктерге жыл қыда ғы кекіл
(cirrus capitis), жал (juba), шаша (cirrus pedis), жыл қы мен сиырда ғы қүйры қ (cirrus cauda), ешкідегі са қал
жатады. Сезімтал немесе синуозды түктер сезімтал жүйке үштарына бай болады. Оларды ң т үк баданасы
басқа түктерге қарағанда тереңде орналасады. Сезімтал т үктер жануарларды ң т үмсы қ, иек
аймақтарында және көздің айналасында жекеленіп орналасады.
Түктің теріге кіретін жерінде тері
воронка құрайды. Воронкада
шаш бос орналасқан. Терең
бөлімдерінде шаш тығыз
қабықтармен қоршалған. Түктің
өзінде:
1) Милы зат – меланин дәндеріне
бай, куб пішінді жасушалардан
құралған. Жасушалар арасында
ауа көпіршіктері болады.
2) Қыртысты зат – пигмент
дәндері бар созылыңқы
жасушалардан құралған.
Пигмент дәндері жасушалардың
арасында да кездеседі.
3) Кутикула – қиғаш бағытталған
бір қатар мүйізденген
жасушалардан құралған.
Түктің дамуы

Тері түгі эпидермистен дамиды. Бастапқы кезде тері түктері дамитын т үстарда
эпидермисте эпидермоциттер белсенді түрде бөлініп көбейе бастайды.
Эпидермис қалындап, астындағы мезенхимаға төмен қарай бойлай өсе
бастайды. Эпидермис өсін- ділерінің үштары жуандап, түк баданасына
айналады. Мезенхимадан бадана ішіне түк емізікшесі еніп, үздіксіз көбею
сатысындағы эпителиоциттерді қоректік затпен қамтамасыз етеді. Түк баданасы
эпителиоциттерінен түк сабағы түзіліп, эпидермис өсіндісінің орталығы ар қылы
терінің сыртқы бетіне тесіп өтеді де, түк фолликулының өзегін жасайды. Осы
кезде эпидермис өсіндісінің орта тұсынан май бездері жетіліп, олардың өзектері
түк фолликулы өзегімен жалғасады. Эпидермис өсіндісінің эпителиоциттер
қабаты өз кезегінде сыртқы және ішкі түбір қынаптарына ажырайды. Түк
түбірінің сыртындағы мезенхимадан түп қапшығы және онымен байланысқан
түк көтергіш ет будасы дамып жетіледі.
ТЕРІ
БЕЗДЕРІ
(glandulae
cutis)

Май бездері Тер бездері Сүт бездері
Май бездері (glandulae sebaceae) терінің
емізікше қабатында орналасады. Ол
қүрылысы қарапайым көпіршікше
(альвеолалы) бездерге жатады. Бездің секрет
бөлетін соңғы бөлімін көпқабатты безді
эпителий қүрайды. Без өзегі түк қынабы
қуысына ашылады. Май бездері қоршаған
борпылдақдәнекер үлпасынан негіздік
жарғақ арқылы бөлінген. Безді торшалар —
гландулоциттерге сөл бөлу үшін қажетті
заттар борпылдақ дәнекер үлпасындағы қан
тамырларымен келеді. Бездің шеткі жағында
бөліну арқылы көбейіп жатқан жас
торшалар орналасады. Без ортасындағы ірі
гландулоциттерде торша ядросы болмайды.
Олардың цитоплазмалары қоймалжың
майлы секретке толып, үлкейіп жарылады
(голокринді бөліну) да, майлы секретке
айналады. Май безінің секреті тері майы
(sebum) — эпидермис пен тері түктерін
майлайды. Май бездері емшектің терісінде,
жануарлар қаңсарының терілерінде,
майтабанда, тұяқпен мүйізде болмайды.
Тер бездері (glandulae sudoriferae) қүрылысы
қарапайым түтікше бездерге жатады. Бездің
қабырғасын бірқабатты текше (куб) тәрізді безді
эпителий қүрайды. Секрет бөлу кезінде
гландулоциттер не жартылай бүзылып, олардың сөлге
толған апикальды (қуысы жа- ғындағы бос үшы)
үшы үзіліп, тер тамшысына айналады (апокринді
бөліну), не олардың бүтіндігі бүзылмай, тер
тамшылары сүзіліп шығады (мерокринді бөліну).
Безді сыртынан бір қабатта орналасқан, пішіні
себетке үқсас миоэпителий торшалары қаптап жа-
тады. Без көпіршігінің (альвеоласының) куысы терге
толған кезде, миоэпителиоциттер рефлекторлы түрде
жиырылып сығып, жинал- ған тердің тер безінің
өзегі арқылы сыртқа шығуын қамтамасыз етеді.
Терді бөлуге керекті заттар без сыртындағы
борпылдақ дәнекер үлпасындағы қан тамырлары
арқылы жеткізіледі. Түкті теріде бездің шығару өзегі
түк қынабына, ал түксіз теріде ол тікелей терінің
сыртқы бетіне ашылады. Тер безінің секреті тер
арқылы денеден артық су, түздар, дәрі-дәрмектер,
белоктық алмасудың ыдырау өнімдері несепнәр
(мочевина), несеп қышқылдары т.б. организмге
керексіз заттар шығарылады. Сонымен қатар, ол тері
түктері мен эпидермисті сулап ылғалдандырып,
оларды кеуігі қалудан сақтайды. Тер бездері дене
қызуын реттеуге де қатысады.
Сүт безі (glandulae lactiferae) желін (uber) сүтқоректілер сыныбына (класына) жататын
жауарларға тән тері туындысы. Желін әр түрлі жануарларда т үрлі де ңгейде дамиды. Ол
іштөлінде төс пен құрсақтың төменгі бетіндегі теріде, алдыңғы ж әне арт қы аякдар
аралығында бірнеше жүп төбешік ретінде эпидермистен қалып- тасады. Безді ң стромасы
мезенхимадан дамиды. Жануарлардың түрлеріне байланысты т өбешіктер әр т үрлі
дәрежеде дамып жетіледі. Сиырда төрт бөлімді, төрт емшекті; биеде т өрт бөлімді, екі
емшекті; қой мен ешкіде екі бөлімді, екі емшекті; шош қа мен итте к өп б өлімді желін
болып тері қабаттарынан қалыптасады. Сүт безі күрылысы жа ғынан к үрделі
көпіршікшеүтікше бездерге жатады. Ол паренхималы м үше ретінде екі б өлімнен:
паренхимадан және стромадан қүралады. Паренхиманы сүт безінің безді бөлігі, ал
строманы паренхима бөлікшелері аралықтарындағы қан, лимфа тамырлары мен
жүйкелерге бай борпылдақдәнекер үлпасы қүрайды.
Желін сыртынан терімен, оның астындағы екі қабат: беткей ж әне тере ң шандырлармен
қапталған. Желін емшектері сыртынан терімен қапталған. Емшек терісінде тері т үктері,
май және тер бездері болмайды. Ол жүйке үштарына өте бай. Сүтті ң бөліну м өлшері мен
күрамы жануарлардың түріне, түқымына, азықтандыру сапасына тікелей байланысты.
Сүт безінен 1 литр сүт бөліну үшін, кем дегенде желін ар қылы 500 литр қан а ғып өтуі
керек. Қүрсақтың төменгі бетіндегі ақ сызықтың (үйектің) бойында желінді үстап
тұратын екі қабат терең шандырдың жалғасын желіннің көтергіш байламы — деп
атайды.
1 – тері; 2 – беті фасция; 3 – терең фасция; 4 – сүт альвеоласы ; 5 – шы ғарушы
түтік; 6 – сүт түтіктері; 7 – сүт жолдары; 8 – сүт цистерна; 9 – желін канал; 10 –
канал сфинктері; 11 – желіннің тегіс бұлшықеттері; 12 – сүт бұлшықеттерінің
тегіс жолдары; 13 – жүйке; 14 – артерия; 15 – вена; 16 – д әнекер ұлпа.
Ешкінің сүт безінің
құрлысы :
1– тері;
2 – альвеолалар;
3 – сүт түтіктері ;
4 – сүт цистернасы;
5 – желін каналы.
Майтабан (torus pulvinus) тұяқгың артқы жағында орналасқан
тығыз, серпімді тері туындысы. Ол тері сияқты үш қабаттан:
эпидерімистен (epidermis toruli), дермадан (corium toruli) және шел
қабатынан (subcutaneum pulvinar) тұрады.
1- тізе майтабаны ;
2- алдыңғы жіліншік
майтабаны ;
3- тұяқ;
4- тілерсек майтабаны;
5- артқы жіліншік майтабаны;
Теріден айырмашылығы:

1) эпидермистен қалың мүйіз қабат түзіліп, майтабанды сыртынан каптайды;

2) шел кабатының борпылдақ дәнекер үлпасыңда май үлпасы көп мөлшерде жиналып,
борпылдақ дәнекер үлпасы талшықтарымен бірге қосылып, был қылда қ та серпімді
майтабан жастығын күрайды. Жылқыда теріасты жастығында майтабан
шеміршектері (cartilago pulvini) болады. Олар түсамыс, топай ж әне тиекше
сүйектермен байламдар арқылы берік байланысқан. Шеміршектер майтабан жасты ғын
екі бүйірінен қоршап, екеуі біртүгас кереметтей серпімділік (амортизация) м үшесі
қызметін атқарады;

3) майтабан сезімтал жүйке үштарына бай болға ңцықган, ол ая қгы ң сезім м үшесіні ң
қызметін атқарады.
Орналасу орындарына байланысты алдыңғы аяқга тізе майтабаны (torus carpalis),
алдыңғы жіліншік майтабаны (torus metacarpeus) жене тұяқ майтабаны (toais digitalis),
артқы аяқга тілерсек майтабаны (torus tarseus), артқы жіліншік майтабаны (torus
metatarseus) және тұяқ (саусақ) майтабаны болып бөлінеді. Итте аталған
майтабандардың барлығы жақсы жетілген. Олар башпай майтабандары — деп аталады.
Жылқыда тұяқ майтабаны өте жақсы жетілген, ал қалғандары мүйізді қалдық ретінде
қалған. Күйіс қайтаратын жануарлар мен шошқада тұяқ майтабаны ғана болады.
Тұяқ (ungula) теріден дамыған аяқтардың мүйізделген мүшесі. Ол аяқ
үшындағы тері эпидермисінен жетіледі. тұяқтөрт бөліктен: тұяқ көбесінен, тұяқ
жүлығынан, тұяқ қабырғасынан және тұяқ үлтанынан түрады.
Тұяқ көбесі (limbus ungulae) терінің мүйіз тұяққа бітетін жеріндегі ені 0,5 см
аралық. Ол тері сияқты эпидермистен, дермадан және шел қабатынан т үрады.
тұяқкөбесінің эпидермисінен мүйіз тұяқтың сыртқы жылтырауық қабаты жүқа
жылтыр мүйіз глазурь бөлінеді.
Тұяқ жұлығы (corona ungulae) тұяқ көбесінен төмен орналасқан, ені 1,5 см
тері бөлігі. Ол мүйіз тұяқтың ішкі бетінің жоғарғы жағындағы ойысқа жарты
сақинаша түрінде жанасып жатады. тұяқ жұлығы да эпидермистен, дермадан
және шел қабатынан қүралған. Оның эпидермисінен мүйіз тұяқ қабырғасының
негізін түзетін түтікше мүйіз бөлінеді.
Тұяқ қабырғасы (paries ungulae) тек екі қабаттан: эпидермистен және
дермадан түрады. Шел қабаты болмағандықтан, дерма тұяқ сүйектің
сүйекқабымен қосылып бірігіп кетеді. тұяқ қабырғасы эпидермисінен м үйіз
тұяқтың ішкі жүмсақ ақ жапырақша мүйізі белінеді. Бүл мүйіз тұяқтың
үлтаны жағынан тұяқтың ақ сызығы түрінде көрінеді.
Тұяқ ұлтаны (solea ungulae) да эпидермистен және дермадан түрады. тұя қ
үлтанының дерма қабаты тұяқ сүйектің сүйекқабымен бірігіл кеткен. Шел
қабаты болмайды. тұяқүлтанының эпидермисінен мүйіз тұяқгың үлтанының
негізін құрайтын түтікше мүйіз бөлінеді.
Мүйіз (cornu) мүйізді ірі қара және үсақ малдардың мүйіздері бассүйектің
маңдай сүйек мүйіз өсіндісін қаптап жатқан тері эпидермисінен дамып жетіледі.
Мүйіздің терісі екі қабаттан: эпидермистен және дермадан тұрады. Шел қабаты
болмайды.
Назарларыңызға
рахмет!!!

Ұқсас жұмыстар

ЭФФЕРЕНТТІК СОМАЛЫҚ ЖҮЙКЕЛЕРІ ТАМЫРЛАРЫ МЕН ТЕРІ

Ингаляциялық наркоз

Ұрық жапырақшаларының туындылары

ООФОРИТТІ ЕМДЕУДІҢ НЕГІЗГІ ПРИНЦИПТЕРІ

Пестицидтер әсерінен туындайтын уланулар

Аңдардың терісі және оның туындылары

Микробқа қарсы дәрі дәрмектер. Антисептиктер мен дезинфекция

Салицил қышқылын медицинада қолданылуы

Қызу басқыш заттар

Бактериофагтар тарихы

Пәндер