Екі жақты жазу мен бухгалтерлік шоттар

Презентация қосу

Семей қаласының Шәкәрім атындағы
мемлекеттік университеті

СӨЖ
Тақырыбы: Екі жақты жазу мен бухгалтерлік шоттар

Орындаған: Рыскалиева А.
Топ: УА-405
Бухгалтерлік есеп шоты – шаруашылық
қаржылары мен олардың қайнар
көздерімен болатын шаруашылық
операцияларын ақшалай бағада
бейнелеу, ағымдағы бақылау және
топтаудың тәсілі.
Шот – бухгалтерлік есептегі
ақпаратты жинақтаушы. Шоттар
негізінде есеп берушіліктің ең негізгі
формасы – бухгалтерлік баланс
құрылады.
е б е й н е л е н у ін
к ө р н е к т і түрд
Шоттың ы з б а с ы м ен
м одел і» с
« Т – ш о т
л қ а р а п а й ым
у г е б о л а д ы . Бұ
кө р с е т н тт е н т ұ р а д ы:
д е л ь ү ш э леме
мо
• атауы;
ж а ғ ы – д ебет;
• сол
к р е д и т . Шоттың атауы
• оң жағы – қ қ ы з м ет Дебет Кредит
р у а ш ы л ы л а д ы
Модель ша а лдау ү ш і н қ о л д ан ы
р л а ры н т а д ы.
факто і н і с те б о л
е м ы н а д а й көр
ж ән
Активті шоттарда мүліктің барлық түрі, олардың бар болуы мен
құрамы және қозғалысы есепке алынады. Активті шоттың алғашқы
қалдығы тек дебеті жағында ғана болады. Қалдықты бухгалтерлік
есепте «сальдо» деп те атайды.
Сс=Са+∑ дебеттік айналым - ∑ кредиттік айналым.
Активті шоттардағы жазбалардың сызбасы төмендегідей:
Шот атауы
Дебет Кредит
Есептік кезең басындағы
қалдық (Са)

Шаруашылық Шаруашылық
операциялардың әсерінен операциялардың әсерінен
сомалардың өсуі сомалардың кемуі

Дебет бойынша айналым Кредит бойынша айналым
жиыны жиыны

Есептік кезең соңындағы
қалдық (Сс)
Пассивті шоттарда шаруашылық қаржыларының
қалыптасу қайнар көздері мен міндеттемелер есептеледі.
Мұнда алғашқы қалдық кредит жағында көрсетіледі.
Сс=Са+∑ кредиттік айналым - ∑ дебеттік айналым.
Пассивті шоттардағы жазбалардың сызбасы төмендегідей:

Шот атауы
Дебет Кредит
Есептік кезең басындағы
қалдық (Са)

Шаруашылық Шаруашылық
операциялардың әсерінен операциялардың әсерінен
сомалардың кемуі сомалардың өсуі

Дебет бойынша айналым Кредит бойынша айналым
сомасы сомасы

Есептік кезең соңындағы
қалдық (Сс)
1494 жылы
екіжа қтылы қ жазу
жүйесін ойлап тап қан
ғалым -математик,
францисканды қ монах
Лөонардо да Винчиді ң
досы Лука Пачоли еді.
Лука Пачоли өзіні ң он
бірінші трактатында
«счеттар ж әне жазулар
жөніндегі» то ғызыншы
бөлімінде
«Арифметикалы қ
сомалар, геометрия,
пропорция ж әне
салыстырмалы қ»
жөніндегі үғ ымдар ға
т үсінік берген.
Екі жақты жазу жүйесі қосарлық принципке
негізделген. Өйткені, барлық экономикалық құбылыстар
екі аспектіден құралады: көбею мен азаю, пайда болу мен
жоғалу, бұлар бірін-бірі толықтырып тұрады.
Екі жақты жазу жүйесінде іс жүзіндегі шаруашылық
операциялар екі тіркеледі: бір шоттың дебеті, екінші
шоттың кредиті бойынша; дебеттің жалпы сомасы
кредиттің жалпы сомасын теңестіреді. Сондықтан да
баланстың активінің жиыны пассив жиынына тең.
Шаруашылық операцияға қатысатын шоттар
корреспонденттелетін шоттар деп аталады.
Шаруашылық операцияны шоттарға жазу бухгалтерлік
жазба (проводка) деп аталады.
Екі бухгалтерлік жазбада екі шоттың балансы болса
қарапайым жазба, ал, бірнеше шот қатысатын болса,
күрделі жазба деп аталады.
р ы н д ағы
шотт а иялар
е с еп п е ра ц
х г а л т ерлік а ш ы л ық о
Бу і н шару о т та р
л е т ы ш әне
есепте л а н ы ст ш ы ) ж
ө л е м іне бай ( жа лпылау болып
к а л ық м а лы)
е т и к л да
синт к а лы қ (та
ти деп
анали . т а р
л і н еді а л ы қ шо т
т а ры мен
бө
Син тетик б ірте кті топ
л еген
лар д ы ң рі ж е к е
қаржы қайнар көзде инақталған
ң ,ж
оларды ерге бөлінбей тін, есеп
элемен
тт
е е с еп теле н ед е ғ ана
ет кі ш терд н д ы қ бей
көрс а ж ә н е құ йд ы.
л а м ат а
жалпы н ш от т арды
т а р д еп
есептел
ет і ш от
Талда м а лы
қ ш тардың
от л ап,
и ка л ы п ,д а р а
син т е т ш е кт е
н ы н б ө л
е а л ат ын
мазмұ түрде есепк
т а л ь д і . О л а р ің
де а т ай ды кө зд е р д
т т а рд ы а й н а р .
шо ы ң , қ е л е йд і
р ж ы л ард і н б е й н
қа н т ү р лер
е к е л е ге
ж
Шаруашылық қаржылары
мен олардың қайнар
көздерін нақты
ерекшеліктерін
бейнелеуден тәуелді түрде
бухгалтерлік шоттар
келесі түрлерге бөлінеді:
Ақшалай қ шоттар
Негізгі
Инвентарлы Негізгі шоттар деп
шаруашылық
қаржылары мен олардың
қайнар көздері
есептелетін шоттарды
атайды. Оларды 6 топқа
бөлуге болады:

Қаржылық
салымдар

Капитал
шоттары
Инвентарлық шоттар – негізгі құралдар,
тауарлы-материалдық қорлар және басқа
да бағалықтарды есептеуге арналған.
Бұл бағалықтардың бар болуы түгендеу
өткізу жолымен тексеріледі. Бұл топқа
материалдық емес активтер, дайын өнім
шоттары кіреді.
Қаржылық салымдар
шоттары – басқа
кәсіпорындардың
жарғылық капиталы мен
бағалы қағаздарына
салынған ұзақ мерзімді
және қысқа мерзімді
қаржылық
инвестициялардың бар
болуы мен қозғалысы
туралы ақпаратты
жинақтау үшін
қолданылады.
Ақшалай шоттар – ақшалай
қаржылардың қозғалысын есепке алу үшін
арналған. Құрылымы мен бағыты бойынша
олар инвентарлық шоттарға ұқсас, оларға
жолдағы ақша аударымдарының шоттары,
кассадағы және есеп айырысу, валюталық
және банктегі басқа да арнаулы
шоттардағы ақшалар шоттары кіреді.
Ссудалық шоттар – еліміздегі
және шетелдегі банктер мен
банктік емес ұйымдардан
алынған қысқа мерзімді (бір
жылға дейінгі уақытқа) және
ұзақ мерзімді (бір жылдан
жоғары уақытқа) ұлттық
және шетел валютасындағы
несиелер мен басқа да қаржылар
туралы ақпаратты жинақтауға
арналған.
Есептік шоттар – есеп айырысуға арналған
шоттар, олар активті және пассивті болуы
мүмкін.
Есептік активті шоттар: сатып алушылар
мен тапсырыс берушілердің қарызы, еншілес
(тәуелді) серіктестіктердің дебиторлық
қарызы, берілген аванстар, басқа да
дебиторлық қарыз.
Есептік пассивтік шоттар: дивиденттер
бойынша есеп айырысу, еншілес (тәуелді)
серіктестіктерге кредиторлық қарыз,
алынған аванстар, жабдықтаушылар мен
мердігерлермен есеп айырысулар, басқа да
кредиторлық қарыздар мен есептеулер.
Капитал шоттары
кәсіпорынның жеке меншік
капиталының есебіне арналған.
Оған жарғылық капитал,
төленбеген капитал, алынған
капитал, қосымша төленген
капитал, резервтік капитал,
таратылмаған табыс
(жабылмаған зиян) шоттары
кіреді.
Қосымша
Реттеуші шоттар
шоттар
Операциялық шоттар
Транзиттік шоттар
есептік кезең соңында
қажетсіздендірілетін немесе
алдыңғы кезеңде көрсетілген
шоттарына жатқызылатын есептік
кезең ағымдағы және соңындағы
кәсіпорын қаржыларының
қалдықтары туралы ақпараттар
бейнеленетін шоттар.

Қаржылық және
Бірэлементті транзиттік
басқарушылық
шоттарға
бухгалтерияларын
өнім (жұмыс, қызмет)
байланыстыратын
өндірісіне кеткен
транзиттік шоттарға
шығындарды
негізгі аяқталмаған
экономикалық мазмұны
өндіріс, өз өндірісінің
бойынша топтағандағы
жартылай фабрикаттары,
шығындар шоттары
көмекші аяқталмаған
келеді.
өндіріс шоттары келеді.
Баланстан тыс шоттарда
заңдылықтарға сәйкес
кәсіпорын балансында
есептелмейтін объектілерді
есепке алуға болады. Олар: осы
кәсіпорынға тиесілі емес, бірақ
оның иелігіндегі бағалықтар.
(«Жалға алынған негізгі
құралдар», «Өндеуге жіберілген
шикізаттар мен материалдар»,
«Жауапты сақтауға алынған
тауарлы-материалдық
бағалықтар» шоттары).
Баланстық шотты
есептелгенімен, қосымша
бақылауды қажет ететін есеп
объектілері. Олар: «Қатаң есеп
бланкілері», «Төлем қабілетсіз
дебиторлар қарызы зиянға
қажетсіздендірілген».
Назарларыңызға
рахмет!

Ұқсас жұмыстар

Әрбір шоттың атауы онда шаруашылық қүралдары мен олардың құрылу көздерінің қандай топтары есепке алынатындығына байланысты, мысалы

ДЕБЕТ КРЕДИТ

Бухгалтерлік шоттар және екі жақты жазу жайлы ақпарат

Шоттар жүйесі және екі жақты жазу

Бухгалтерлік есеп шоттары

Активтік шот

Бухгалтерлік шоттар және екі жақты жазу

Екі жақты жазу және бухгалтерлік есеп

Екі жақты жазу және бухгалтерлік шоттар

Бухгалтерлік есеп және екі жақты жазу

Пәндер