Нарықтық механизмнің басты элементі ретінде

Презентация қосу

БӘСЕКЕЛЕСТІК

Нарықтық механизмнің
басты элементі ретінде
Бәсеке
бір жағынан, іс-қимыл жасайтын
салада ұнамды нәтижеге жету
үшін жүріп отыратын
экономикалық жарыс,
шаруашылық жүргізудің қолайлы
жағдайына ие болу үшін, пайданы
мол алу үшін тауар өндірушілердің
бір-бірімен күресі.
нарық субъектілерінің өнімді
өндіру мен оны өткізудегі және
капиталды қолдану сферасындағы
ара қатынастары.
БӘСЕКЕ
ЭКОНОМИКАЛЫҚ ПРОЦЕСС
РЕТІНДЕ ШАРУАШЫЛЫҚ
ЖҮРГІЗУШІ СУБЪЕКТЕРДІҢ
БЕЛГІЛІ ӘРЕКЕТТЕРІНІҢ
ЖИЫНТЫҒЫ

өндіріс және еңбек ұжымдарының материалдық-заттық элементтерін
қалыптастыру;
өндірісті ұйымдастыру, оны шикізатпен, материалдармен, жартылай
фабрикаттармен жабдықтау және өндірістік, несие-қаржылық және жобалау
мекемелерінің бір-біріне әсер етуі;

бәсекеге төзімді өнім өндіру;

өнімді сату. Бұл үшін оның саны анықталады, өткізілетін орны мен уақыты
белгіленеді;

пайда есебінен инвестициялық қор жасау және оны өндірісті кеңейту үшін
пайдалану.
БӘСЕКЕНІҢ
ТҮРЛЕРІ
ДАМУ МАСШТАБЫ
БОЙЫНША:
Жеке бәсеке – жеке бір қатысушы нарықтың аса қолайлы
жағдайларын таңдап алуға талаптанады.
Жергілікті бәсеке – жергілікті қайсыбір территорядағы тауар
иелерінің жарысы.

Сала ішіндегі бәсеке – сала ішіндегі жарыс.

Сала арасындағы бәсеке – әртүрлі сала субъектілерінің жарысы.

Ұлттық бәсеке – ел ішіндегі жарыс.

Ғаламдық бәсеке – әр түрлі мемлекет субъектілерінің жарысы.
Жүргізу әсеріне қарай:

Бағалық бәсеке – бағаны
төмендету арқылы

Бағасыз бәсеке – тауар
сапасы, жарнама, қызмет
көрсету арқылы.
Ниетсіз бәсеке –
нарықтық
ережелерін бұзу,
жалған
Ниет тәсілдері Адал ниеттілік жарнаманы
бойынша: бәсеке қолдану және т.б.
арқылы.
Бәсеке даму
сипатына қарай:

Жетілмеген
бәсеке
(олигополия,
монополия,
монополистік Жетілген бәсеке
бәсеке).
Бағалы бәсеке – өндірушілер өзінің өнімін
өткізу үшін, нарықта монополиялық
жағдай алу үшін бағамен манипуляция
жасайды, бағаны арзандатады, кұпия сыр
ретінде өзгертеді. Бағалы емес бәсекеде
өндірушілер өнімнің белгілі бір
артықшылығын пайдаланады: өнімнің
сапасы, дизайны, дамыған технология,
кепілді жөндеу мерзімі т.б.
Еркін бәсеке
нарығының
ерекшеліктері:
Тұтынушылар мен
өндірушілердің саны
өте көп болады; Бағаға
бақылау болмайды;
Салаға кіру мен шығу
оңай; Бағалы бәсеке
қолданылады.
Монополистік бәсеке
нарығының негізгі ерекшелігі:
Фирмалардың
салыстырмалы
көп саны;
Өнімдер бір-
бірінен
ерекшеленеді;
Бағалы және бағалы емес
бәсеке жүргізіледі;
Салаға кіру салыстырмалы
оңай, бірақ белгілі бір
шектеулер пайда болады. Олар:
патент, лицензия, сауда
маркасы т.б.
Белгілі Бұл өнімді Монопол
бір ауыстыраты ист
н басқа
өнімнің өнімдер жоқ. бағаға
бір ғана Сондықтан толық
өндірушіс монополисті бақылау
ң жарнама
і және жасауы өз
жасайды.
сатушыс еркінде
ы болады; болады;

Таза
монополияның
негізгі
ерекшеліктері:
Монополия – ерекше тауардың бір ғана сатушысы,
монопсопия – тауарды бір ғана сатып алушының болуы.
Сипатына және пайда болу себептеріне байланысты
монополияны бөлуге болады:
Табиғи монополия – сирек кездесетін және
өндірілмейтін өндіріс факторына биіктеу жағдайында
пайда болады (тұтынушыларға – су отын, энергия
қуатын, газ беру және т.б. фирмалар).

Жасанды монополия – фирмалардың бірігу және келісу
нәтижесінде пайда болады.

Кездейсоқ монополия – өз шеңберіндегі
тұтынушылардың сұраныстының
Монополияның ұйымдастыру формалары:

Картель – өндірістің көлемі туралы, бағалар туралы келісу

Синдикат – кәсіпорындардың тәуелсіздігі сақталып, бірлесіп тауар
өткізу мақсатымен ұйымдасқан бірлестік.

Концерн – бірнеше бағыттағы формалардың бірыңғай қаржы
орталығына бірлесуі.

Конгломерат – шаурашылық іс-әрекетіне байланысы жоқ
компаниялардың бірлесуі .
Олигополистіколигополияда
Дифференциалды нарықта фирмалардың аз көлемі
тұтыну тауарлары
Стандартты
Олигополистікүстемдік
өндіріледі:
олигополияда жасайды.
автомобиль,
нарықауыр киім, т. және
стандартты
өнеркәсіпб. өнімдері
өндіріледі.
дифференциалды
Мысалы: құрыш,
болады.
мыс, т.б.
Жетілген бәсекенің негізгі шарттары:

1) Кәсіпорын-сатушылардың өте көп болуы;

2) Стандарттанған өнімдер. Осы бағамен өнімді кімнен
сатып алу тұтынушыға бәpiбip, өйткені олар бір-бірлеріне
өте ұқсас. Стандарттау нәтижесінде бағалық емес бәсеке
үшін негіз жоқ. Бағалық емес бәсеке – өнім сапасының
айырымы, жарнама немесе өнім таратуды ынталандыру
арқылы бәсеке.
3) Сатушы бағаны бақылауды жүзеге асыра алмайды,
ceбeбi әpбip фирма өнімдердің аздаған бөлігін өндіреді.
Бәсекелі фирма нарықтық бағаны қоя алмайды, бірақ
оған икемделе алады. Сатушы мұнда – баға алушы болып
шығады;

4) салаға еркін кipiп және одан еркін шығу;

5) ақпаратты еркін түрде алуға болады.

Ұқсас жұмыстар

Әлемдік рынок және әлемдік бағалар

Әлемдік нарық

Қаржы саясаты және қаржы механизмі

Депозит нарығы туралы

Нарық ұғымы, құрылымы, түрлері

Салықтық механизм

НАРЫҚТЫҚ ЖҮЙЕНІҢ ҚЫЗМЕТ ЕТУ МЕХАНИЗМІ

Экономикалық жүйелердің үлгілері

Құрылыс торы

Нарықтық экономика

Пәндер