Макроэволюция жолдары: дивергенция,конвергенция, параллелизм

Презентация қосу

Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым министрлігі
Семей қаласының Шәкәрім атыдағы мемелекеттік
университеті

БӨЖ
Тақырыбы: Макроэволюция жолдары:
дивергенция,конвергенция, параллелизм. Бұл процестердің
биологиялық маңызы.

Орындаған: Балғанбай Ж.С.
Тексерген: Мадыбекова А.С.
Топ: БЛ - 309

Семей 2015ж.
Жоспар:

1. Макроэволюция.
2. Макроэволюция
жолдары:
дивергенция,конвергенция,
параллелизм.
3.Бұл процестердің
биологиялық маңызы.
Макроэволюция (макро және эволюция) — түрден де
жоғары деңгейдегі (туыс, тұқымдас, отряд, класс, т.б.)
таксондардың қалыптасуына ықпал ететін эволюциялық
өзгерістер. Макроэволюция терминін тұңғыш рет ғылымға
орыс ғалымы Ю.А. Филипченко енгізген (1927). Қазіргі
кездегі зерттеулер макроэволюцияның арнайы механизмі
жоқ, тек микроэволюция процестерінің негізінде ғана
жүзеге асады деген тұжырым жасады. Микроэволюциялық
деңгейде көрінбейтін эволюцияның жалпы заңдылықтары
мен бағыттарын макроэволюцияда байқауға болады.
Микроэволюциялық процестер жинақтала келіп,
макроэволюциялық құбылыстардан сырттай көрініс табады.
Макроэволюция деңгейінде, микроэволюция кезінде
байқалмайтын органикалық дүние эволюциясының жалпы
бағыттары мен заңдылықтары белгілі болады. Кейбір
биолог-ғалымдар (Р.Вольтерек, Р.Гольдшмидт) 20 ғасырдың
1-жартысында макроэволюция терминін өзгергіштіктің екі
түрі: түраралық өзгергіштік (Мендель заңына бағынатын)
пен ерекше өзгергіштікке (Мендель заңына бағынбайтын) де
қолданады. Эволюциялық дамуды зерттеуші көптеген
биологтар түр, туыс, тұқымдас, т.б. микроэволюция негізінде
Макроэволюция, оның
бағыттары - Биологиялық
эволюция үдерісінің өзі -
ағзалардың биологиялық алға
басуға ұмтылысы, яғни тірі
қалуға, тарихи мерзімде
сақталуға ұмтылу. Ал бұл
үшін барынша көп мүмкіндігі
бар таралу аймақтарын
игеріп, өте көп мөлшерде
ұрпақ беру керек. Негізгі
эволюциялық бағыттар
анықталып, сипатталды.
Биологиялық алға басу
жетістіктерінің негізгі
жолдары туралы ілімді
анықтап зерттеуде Алексей
Николаевич Северцев үлкен
үлес қосты. Оның теориясына
сәйкес үш негізгі бағыт бар,
олар: ароморфоз,
идиоадаптация (ортаға
бейімделгіштік) және жалпы
Дивергенция(лат. divergo - кері шегінемін) деп туыс
формалардағы белгілердің ажырауын айтады. Ол табиғатта
ұдайы жүретін процесс. Бір аймақта қорек қорын біркелкі
қабылдайтын ұқсас жануарлар болса, қорек таусылғанда
олар қорегі мол басқа орындарға ауысады. Бір аймақта
сыртқы ортаға талабы әртүрлі организмдер тіршілік етсе
арасында бәсеке аз болады. Себебі әрқайсысы бір-біріне
тәуелді емес, өзінің қажетіне лайықты қорегін тауып жейді.
Ч.Дарвин табиғатта 1-2м жерде өсімдіктердің 8 тұқымдасқа.
18 туысқа жататын 20 түрін анықтаған. Бастапқы бір
популяциядан дивергенция процесіне бірнеше ормалар
таралады. Оған мысал ретінде бұғылардың 7 түрін алуға
болады. Дивергенция мен жойылу процестері тығыз
байланысты болғандықтан аталған түрлердің біразы өсіп-
өсіп, артына ұрпақ қалдырып, тіршілігін жалғастырады.
Қалғандары тіршілігін сақтай алмай, жойылып кетеді.
Дегенмен әртүрлі формалардың арасында бәсекке азырақ
болса, басым көпшілігі тіршілігін сақтап қалады. Табиғи
сұрыптау нәтижесінде пайда болған түр тармағы жаңа
түрге айналады. Мұнда тұқым қуалау белілерінің
айырмашылығының әсері күшті болады. Эволюция
Дивергенция (лат. diverge
- ауытқимын, ажырасамын)
— екі не одан көп тіл
құбылыстарының бір-
бірінен ажырасуы.
Дивергенция ұғымы
глоттогониялық және
құрылымдық-
диахрониялық болып екі
тұрғыда қаралады.
Дивергенция – табиғи
сұрыпталудың әсерінен
түр немесе популяция
ішіндегі даралардың
белгілерінің ажырауы. Бұл
эволюцияның жалпы
заңдылығы, табиғатта
жаңа түрлердің,
Дивергенция 2-ге бөлінеді:

Глоттогониялык Құрылымдық-диахрониялық
дивергенция дивергенция
тіл жүйесіндегі
әлеуметтік-тарихи айырмашылықтарды
жағдайларға ң көбеюіне әкеп
байланысты туыс соғатын тарихи
тілдердің немесе процесс. Бұл
бір тілдегі мағынадағы
диалектілердің бір- дивергенция ұғымын
бірінен ажырап қалыптастырғандар
бөлінуін білдіреді. — Е. Д. Поливанов
Дивергенция пен Р. О. Якобсон.
процесі ортақ Дивергенция ұғымы
ататілден бөлініп тілдің барлық
шыққан тіл денгейлеріне
семьяларының қатысты.
қалыптасуындағы Конвергенцияға
негізгі жол. қарама-қарсы
Конвергенция( лат. conergo - ұқсас болу ) деп
организмдердің туыстық жағынан алыс
болғанымен мекен (тіршілік) ортасы бірдей,
сыртқы пішінінің бір-біріне ұқсас болуын айтады.
Мысалы, дельфиндер сүтқоректілердің класына
жатады, соған қарамастан дене пішіні
балықтарға ұқсайды. Дене пішіні сүйір, артқы
аяқтары жоқ, алдыңғы аяқтары жүзбе қанатқа
айналған. Жүзбе қанаттары судың тереңдігіне оң
мен солға бұрылу, су бетіне көтерілу және тежеу
қызметін атқарады. Арқа жүзбе қанаты жылдам
жүзгенде ауыр денесі жан-жағына ауып кетпес
үшін қажет болса, құйрық жүзбе қанаты балықтікі
сияқты тік емес көлбе орналасқан. Бір-бірімен
туыстығы болмаса да, жануарлардың тіршілік
ортасына бейімделушілігін көрсетеді. Бұл
құбылыс ковергенттік ұқсастыққа жатады.
Конвергенция — дивергенцияға қарама-қарсы
құбылыс.Этнографияда әртүрлі халықтардың
мәдениетінде қоғам дамуының жалпы
заңдарының ықпалымен бір-бірінен тәуелсіз туған
өзара ұқсас немесе бірыңғай мәдени
құбылыстарды білдіру үшін қолданылатын
термин.
Ал мәдениет конвергенциясы — мәдениеттердің
жақындасуын, бірігуге бейімділігін, процестерді
айқындайтын термин. Мәдениет айырмашылығы
күннен-күнге азаюда, бүның аяғы синтездік
нәтиже беруі мүмкін деген болжам да жоқ емес.
Конвергенция – табиғи сүрыпталу барысында
ұқсас бірдей ортада тіршілік етуге байланысты
әртүрлі систематикалық топтарға жататын тірі
ағзаларда ұқсас сыртқы белгілердің дамуы
байқалады яғни белгілердің жақындасуы.
Параллелизм( грек. Parallelos – қатар жүру) деп
туыстық жағына өте жақын организмдердің ұқсас
белгілерінің бір-біріне тәуелсіз дамуына айтады.
Мысалы, сүтқоректілер класына жататын
ескекаяқтылар отрядының сулы ортаға
бейімдеушілігі 3 салада дамыды. Мысалы,
морждар, құлақты және кәдімгі түлендер сулы
ортаға бір бірінен тәуелсіз көшкендіктен суға
бейімделу мүшесі - ескегі пайда болды.
Жәндіктердің ішінде қоңыздардың алдыңғы жұп
қанаттары өзгеріп, қатты қанатқа
айналғандықтан қанатүсті деп атайды.
Қоңыздардың барлығы қатқыл қанаттылар
отрядна топтастырылды. Қосмекенділердің
белгілері саусаққанатты балықтарда дамиды.
Сүтқоректілердің көп белгілері аңтісті
кесірткелердің топтарында пайда болды және т.б.
Пайдаланылған әдебиеттер
тізімі:
1.Омыртқалылар зоологиясы. 1 бөлім
:оқулық /К.Б.Олжабеков,Б.Е.Есжанов.-
Алматы:Эверо,2011.-400б.
2.Наумов Н.П. Омыртқалылар зоологиясы.
– Алматы.: “Мектеп”, 1970ж.
3.Наумов Н.П., Карташев Н.Н. Зоология
позвоночных. I, и II тома. – М.: Высшая
школа, 1979г.
4.Константинов В.М. и др. Зоология
позвоночных. -5е изд.-М.: «Академия» ,
2007ж.
5.Жұмалиев, М.Қ. Жануарлар әлемінің
биоалуантүрлілігі. 4-бөл. Сүтқоректілер.-
Алматы, 2007ж.

Ұқсас жұмыстар

Макроэволюция жолдары: дивергенция,конвергенция, параллелизм. Бұл процестердің биологиялық маңызы

Биологиялық регресс

Макроэвалюция,жолдары:конвергенция,параллелизм.Бұл процестердің биологиялық маңызы

Биологиялық прогрестің жолдары

Макроэволюция жолдары: конвергенция,параллелизм

Дивергенция. Конвергенция. Паралельділік

Бірінші ұрпақ будандары үшін будандастыру кезінде көбінесе гетерозис тән қасиет

Систематикадағы гомология

Табиғи сұрыптау

ОЖЖ қозу. Қозудың таралу ерекшеліктері

Пәндер