Адам және жануарлардың вирустық инфекциялары

Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым министрлігі
Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемелекеттік университеті

БӨ Ж
Тақырыбы:Адам және жануарлардың вирустық инфекциялары :СПИД,
құтырық,тұмау,шешек,вирустық гепатит және Эбола қызбасы.

Орындаған: Жайсаңбаева
С.
Тексерген: Омарбекович Е.О.
Топ: БЛ – 309

Семей 2015
Вирустар адам баласының серігі десек
қателеспесбіз. Өйткені олар адам
туғаннан бастап оны қоршайды және
онымен бірге тіршілік етеді. Олардың
кейбіреулерін біз елең етпесек, қалған
біреулерімен жанассақ-ак болғаны
ауырып қаламыз. Адам организміне
вирустар бірнеше жолдармен енеді.
Көбінесе олар ауамен немесе
тағамдармен, кейде
насекомтаратқыштар — маса немесе
кенелер көмегімен келіп енеді.
Құтырық
Жылы қанды жануарлардың
арасында жіті түрде
өтетін,орталық жүйке
жүйесінің зақымдануымен
,қатты ұозумен және
салданумен сипатталатын
індет.
Құтырық ауруының табиғаты
XIX ғасырдың
Құтырыққа бас кезінде
шалдыққан жануарлардың сілекейінің
белгілі болған.Цинке
жұқпалы 1804
екендігін анықтаған.Л.Пастер құтырық
жылы алғаш болып
қоздырғышының бас миы ұлпасында болатындығын,
1903 жылы П.Ренленже құтырық вирусының
этиологиясын зерттеп,дәлелдеген. 1892 жылы В.Бабеш
және 1903 жылы А.Негри құтырықтан өлген
жануарлардың бас миыжасушаларында ерекше
денешіктердің пайда болатындығын
айқындаған.Кейіннен ғалымның атымен Бабеш Негри
денешіктері деп атаған.Л.Пастер бас миынан
дайындалған супсензияны пайдаланып антирабикалық
Ауру қоздырғышы -Rabies
Lyssavirus,Rhabdoviridae тұқымдастығының
Lissavirus туысына жататын РНҚ – ды
вирус.Вирионның пішіні тапаншаның оғына
ұқсас келген,ұзындығы 180 нм ,диаметріт
75 – 80 нм шамасында болады. Ол
гемагглютинациялаушы қасиеті
бар,гликопротеид пен
гликопептидтен тұратын
қабықшамен қапталған.
Вирионның құрамынан
протеинкиназа және
РНҚ – полимераза
ферменттері анықталған.
Бабеш – Негри денешіктері
жүйке жүйесі жасушаларының
цитоплазмасында дөңгелек ,сопақша
Әртүрлі әдіс арқылы боялған Бабеш –
Негри денешіктері.
Төзімділігі
Құтырық вирусы төменгі температураға
,сонымен қатар глициринге төзімді
келеді,жүйке ұлпаларында ұзақ уақыт ,ал
50% лгицерин қосылған буферлік ерітіндіде
1 жылға дейін сақталады.Вирус +100 ̊С
температурада 2 минутта, +60 ̊С – та 10 -15
минутта жойылады.Тікелей түскен күн
сәулесі мен ультракүлгін
сәулелер,фнеол,лизол және басқа да
дезинфекциялаушы препараттар вирусқа
жойқын әсер етеді, эфирге сезімтал келеді.
Белггілері:
Иттерде құтырма ауруы бірнеше түрде өтеді. Елірме түріндегі құтырма
кезінде иттің көңіл күйі жабырқау, тіл алмайды немесе өте еркелегіш
болып көрінуі мүмкін.Содан соң біртіндеп мазасызданып, ашушаңдық
ұлғаяды, әдетте жеуге жарамайтын заттарды жей бастайды, одан со ң
жұтынуы қиындап, сілекейі шұбырады, ит кез келген жануарға, адамға
шабуыл жасайды, судан қорқады. Аурудың әрі қарай дамуы тамақтың,
төменгі жақтың, аяқ-қолдың, бүкіл дененің салдануына (паралич) әкеледі,
әдетте 8-10 шы тәулікте иттің өлімімен аяқталады (немесе 3-4 т әулікте).
Құтырманың атиптік (ауруға тән емес) түрінде жануар
арықтайды, асқазан-ішек ауруларының белгілері білінеді,
ашушаңдық, еліру, шабуылдау белгілері білінбейді.
Мысықтарда құтырма көбіне еліру түрінде өтеді.Аурудың
белгілері ит құтырмасы секілді. Мысықтар көбіне ит және
адамдарға шабуылдайды.
Құтырған жабайы аңдар адамдардан қорқуын қойып, ауыл
арасын кезіп жүреді, малға,адамға шабады.
Мүйізді ірі қараның құтыруы көбіне тыныш түрінде
өтеді.Қарлығып мөңірейді, сілекейі ағады, қалтылдап штқаяқтап
жүреді, аяқ параличі тез пайда болады. Құтырманың
белгісіз түрінде өтуі де сирек емес. Бұл жемнен бас тарту, асқазан
әлсіздігі, құмалақ тастау бейнесіне жиі тұрады,сіресу
ұстамасы,соңы салданумен аяқталады.
Ірі қарада құтырманың еліру түрінде ноқтадан босану ға
әрекет етеді, қатты мөңірейді, жер тарпиды, басқа сиырларға,
иттерге, адамдарға шабуылдайды.
Қой мен ешкіде құтырма мүйізді ірі қарадағыдай өтеді.
Жылқы мен шошқада құтырма көбіне елірме түрінде өтеді.
Құтырма қандай
Құтырмның алдын алу үшін адамдарды
немесе жануарларды тістеген ит,мысық
және басқа жануарлар оқшауланып ,
ветеринариялық қадағалау үшін жақын
маңдағы ветеринариялық емдеу
клиникасына жеткізілуі тиіс. Жоспарлы
түрде жабайы иесіз ит ,мысықтарды аулау
құтырманың алдын алудың бірден бір
жолы болып табылады.
            Ветеринариялық-санитариялық
талаптарға сай құтырмамен ауырған жануар
міндетті түрде жойылуға жатады.
            Қазіргі кезде құтырықтың шығу
қаупі бар елді мекендердегі барлық
жануарларға
вакцина егіледі. Әсіресе аймақтағы барлық
ит пен мысық құтырыққа қарсы вакцинамен
Шешек
Совет елінде балаларға шешекке қарсы
вакцина егетіні баршаға аян. Бұлай егу
адамдарды аса қауіпті шешек
ауруынан аман сақтап қалудың басты
шарты, шешек вакцинасын егу совет
елінде міндетті түрде жүргізіледі. Бұл
жөнінен 1919 жылы 10 апрельде
В. И. Ленин қол койған документ бар.
Осының аркасында бірте-бірте шешек
азайып ақыр аяғында мүлде жойылды.

Көптеген адамдар бүның не екенін қазір білмейді
де. Шешек ауруы ертеден бастап белгілі. Біздің
дәуірімізден бірнеше ғасыр бүрын шешек Африка, Индия
және Қытай елдерінде болған. XVI—XVII ғасырларда
Европада шешекпен ауырмаған адам ілуде біреу-ақ
болды. Шешек ауруы бірқатар адам өмірін жойды да. Сол
кездің өзінде Германияда шешектен 70 000 адам
қырылды, ал Францияда өлім осының жар-тысындай
болса керек. Тірі қалғанның өзінде олардың беттерінде
секпілі, яғни шешек дағы болды.
Шешек (Vаrіоlа, оспа) - интоксикация, безгектену,
кілегей қабықтары мен теріде бөртпелердің пайда болу
белгілерімен ерекшеленетін аса жұғымтал, жануарлар
мен құсқа ортақ вирустық ауру. Шешекпен адам да
ауырады.
Ауру қоздырушысы Ргохvігіdіае тұқымдастығынан 3 түрі
бар: Сагрірохvіrus (ешкі мен қойдың табиғи шешегі),
Suірохvirus (доңыз шешегі), Аvірохvirus (тауық, көгершін
шешегі). Індеттанулық талдау жүргізгенде шешектің
жануарлар мен құстардағы таралу ерекшеліктеріне мән
беріледі. Мысалы, індет сиыр малының арасында
байқалса, адамдардың вакцинамен егілгендігі
анықталады. Доңыз бен құстың шешегі жәндіктер
арқылы тарапатындығы ескеріледі
Клиникалық белгілері арқылы шешектің
классикалық түрін балау көп қиындық
тудырмайды. Вирус эпителитропты, ауруға тән
белгілер бірнеше сатыда байқалады. Кілегей
қабықтары мен теріде алдымен 1-2 күн ішінде
1) розеолдар (қызарған дақтар); 1-3 күн
аралығында
2) папулалар (қызыл дақтардың түйіндерге
айналуы); 5-6 күнде сарысуға толған
3) күлдіреуіктер пайда болады (бұл сатыда
дененің безгектенуі бәсеңсиді); келесі 3 күн
ішінде күлдіреуіктегі сарысу іріңге айналады
(визикула-пустула сатысы);
4) круст - кепкен пустуланың орнына
қабыршықтар түзіліп, эпителий қалпына келеді.
Ал өте терең жарақаттанғанда тыртық пайда
болып, қабыршықтар түседі. Шешектің мұндай
сатылары адамда, сиырда, жылқыда айқын
байқалады. Ал қой мен доңызда көпшілік
жағдайда визикула-папула сатылары байқалмай,
Шешек
вирустары Рохviridае (ағылшынша рох
-
шешек) тұқымдастығының Сһоrdорох
vіrіпае тұқым тармағына жатады. Бұл
вирустар 6 туыстыққа бөлінеді.
Олар:
• Ортопоксвирустар
• Парапоксвирустар
• Авипоксвирустар
• Каприпоксвирустар
• лепорипоксвирустар
• суипоксвирустар.
Бұлардың әрқайсысының негізгі және
басқа да түрлері бар.
Ортопоксвирустардың негізгі түрі - вакцина вирусы, басқа
түрлері -тышқанның, үй қоянының, сиырдың, кемірушілердің,
буйволдың, түйенің, маймылдың шешегінің және адамның
табиғи шешегінің вирустары. Ескеретін жай - бұл вирустардың
аталуы адамның өзіне тән, яғни табиғи шешегі және сиырдан
жұғатын, яғни вакцина (vасса - сиыр) шешегіне (синонимы
вакциния) байланысты.
Авипоксвирустардың негізгі түрі - тауық шешегінің вирусы.
Басқа түрлері: торғайдың, көгершіннің, бөдененің,
күркетауықтың, сауысқанның шешек вирустары .
Каприпоксвирустардың негізгі түрі - қойдың шешегінің
вирусы, басқа түрлері: ешкінің шешегінің вирусы және
сиырдың нодулярлы дерматит (сүйел) вирусы.
Лепорипоксвирустардың негізгі өкілі - үй қоянының
фибромасының вирусы, коян фибромасының вирусы, тиін
фибромасының вирусы. Ларапоксвирустардың негізгі түрі -
қой мен ешкінің жұғымтал сүйелінің (жұғымтал эктима)
вирусы (Орф вирусы), басқа түрлері: сауыншылардың сүйеліні
вирусы, сиырдың пустулезді стоматитінің вирусы.
Суипоксвирустардың негізгі өкілі - шошқа шешегінің
вирусы. Шешек вирустары морфологиялық түрғыдан біркелкі.
ДНҚ геномды, көлемі үлкен, Морозов әдісімен бояғанда жай
микроскоппен көрінеді. Эпителиийге әуес, торшада қарапайым
Аурудың өтуі мен симптомдары

Әр түрлі жануарларда сол түліктің ерекшеліктеріне, жасына, вирусты ң
уыттылығына, денеге енген жолына байланысты шешекті ң клиникалы қ
байқалуы әр алуан болып келеді. Сондықтан да шешек сүт қоректі
жануарларда үзікті, тұтасқан және қанталаған түрде кездеседі.
Үзікті түрде шыға бастаған шешек көбеймей, барлық өрбу сатысынан
өтпестен тез жоғалып кетеді. Жалпы күйі оншама өзгермейді, денені ң ысты ғы
да аса көтерілмей ауырған мал тез сауы ғады,
Тұтасқан түрі кезінде терінің мол аумағын қамтыған везикулалар бір-бірімен
қосылып қолдырап тұрады.
Кейіннен қабыршақтанып, оның астына ірің жиналады. Т ұтас қан шешек
кезінде дененің ыстығы жоғарылап, жануардың жалпы күйі нашарлайды.
Қанталаган, немесе қара шешек кезінде пустулалардың іші мен тері қа ңталап,
жануардың танауынан қан кетіп, қан құсып, ішінен қан өтеді. Мал тез арып,
өліп кетеді. Сиырда шешектің екі түрлі вирусы ауру қоздырады: бірі
– cow оrtһорохvirusсиырдың нағыз шешегін, ал екіншісі vассіпа
оrtһорохvirus ваксина шешегін, яғни вакцинияны, қоздырады. Вакциния
сиырдың нағыз шешегінен гөрі жеңілірек өтеді. Сиырда шешекті ң жасырын
кезеңі орта есеппен 5 күндей. Клиника алдындағы кезеңде дененің ысты ғы
көтеріліп, сауын
Вирус денеге тері арқылы және ауыз бен тыныс жолдарыны ң
кілегейлі қабықтары арқылы енеді. Теріден оның жара қаттанған немесе
сызат түскен жерлерінен өтеді, ал А гиповитаминозы кезінде за қымданба ған
теріден де өтуіне мүмкіндігі бар. Қанда вирустың көбеюіне байланысты
аурудың бастапқы кезеңі дененің ыстығы көтеріліп, көрінетін кілегейлі
қабықтардың қызарып, танаудан сұйықтың бөлінуі аркылы байқалады.
Аурудың одан әрі өрбуі қоздырушысының эпителийге әуестігінен
туындайтын теріде экзентема (қызамық) пайда болуына байланысты. Шешек
бөртпесі деп аталатын бұл құбылыстар бірнеше сатыдан т ұрады:
розеола - ауру жұққаннан кейінгі 1-2 тәулік ішінде байқалатын қызар ған
дақтар;
папула - келесі 1-3 күнде пайда болатын бөріткендер;
везикула - бөріткендердің 5-6 күнде қолдырап, сарғыш түсті сұйыққа
толуы;
пустула - везикуланың ішіндегі сұйықтың 2-3 күнде түсі күңгірттеніп,
іріңге айналуы;
круста - папуланың жарылып, сұйықтың сыртқа шығып,
қарақошқылданған қабыршақ пайда болып, астыңғы сау эпителийді ң
жетіліп, 5-6 күн ішінде қабыршақтың түсіп, орнына тыртық пайда болуы.
Шешектің осылайша өрбуі адамда, сиыр мен жыл қыда бай қалады. Қой мен
ешкіде және шошқада везикула пустулаға айналмай, бірден қабырша қ пайда
болады да, шешекке диагноз қою біршама қиындыққа соғады
СПИД
ЖИТБ (СПИД) — жұқтырылған
иммунитет тапшылығының белгісі
деген өте қауіпті жұқпалы ауру. Оның
қоздырғышы болып адамның
иммунитет тапшылығының вирусы
АИВ (ВИЧ) жұқпасы болып
есептеледі. Бұл аурудың қауіпті болуы
қандағы иммунитет үшін жауап
беретін ерекше жасушаларын да
жояды.
Сөйтіп, адамның ауруға қарсы иммунитеті жойылып, қарапайым
жұқпаға қарсы тұра алмайды.Жүре пайда болған иммундық
дефицитiнiң синдромы (ЖИТС) пайда болып, адам организмінің
қорғаныс механизмдерінің жұмысы бұзылып, инфекция мен
қатерлі ісіктерлерден кәдімгі иммунды статус қалыпта болған
жағдайда дамымайтын оппортунисттік аурулар пайда болады.
ЖИТБ аурудың таралу жолдары:
·         жыныстық қатынас арқылы
(жұқтырудың ең көп тараған түрі);
·         ағзаға қан арқылы жұғу, мысалы,
АИВ жұқпасы бар адам қолданған инелер,
құралдар арқылы жұғады;
·         жұқтырудың ең көп тараған жолы
қан құю кезінде;
·         балаға анасы арқылы жұғуы, егер
жүкті кезде, босанған сәтте немесе емізіп
жүрген кезде осы аурумен ауырған
жағдайда;
·         заласыздандырылған стерильді
емес құралдар арқылы (маникюр,
педикюр, татуаж, құлақты тескен кезде
т.б.) жұқтыруы мүмкін.
ЖИТС-тің вирустың қанға бірден түсуі
арқылы жұғуы қазіргі кезде ерекше
аландаушылық туғызып отыр. Себебі
тамырға наркотиктер енгізгенде ортақ
инелі шприцті пайдаланатын
нашақорлардың саны көбейіп келеді.
Әрине, қолданатын инелерін олар тиісті
өндеуден өткізбейді. Егерде ЖИТС-пен
науқастанған немесе вирус
тасымалдаушы нашақорлар
қауымына қосылса, вирус
оның инедегі қанының
қалдығымен сау адамның
ағзасына түседі. Вирус
аурулардың 20%-ына
осындай жолмен жұғады.
Вирус адамға қан немесе қан құрамынан
тұратын препараттар құйғанда да жұғуы
мүмкін. Кейбір аурумен науқастанғанда,
операция жасағанда, әйел босанғанда донор
қанын құюға тура келеді. Егер донор ЖИТС-ке
тексерілмеген болса, вирус жұқтыру қаупі өте
жоғары. ЖИТС жұғу мүмкіндігі бар қатерлі
топқа гемофилиямен ауырғандар да жатады.
Өйткені қан ұюы өте нашар болғандықтан, қан
кетуін тоқтату үшін оларға жиі-жиі қан құйып
отырады. АҚШ-та, Еуропада гемофилиямен
ауырғандардың 40—63%-на АИВ қан құю
арқылы жұққаны анықталған. Бірақ 1985
жылдан бері жоғары дамыған елдерде, 1987
жылдан бастап ТМД елдерінде донор қанына
қатаң бақылау жүргізіле бастады. Мұндай
тәртіп ЖИТС, В гепатит және басқа жұқпалы
аурулардынң таралуына жол бермейді. Соған
қарамастан Қазақстанда АИВ-тың 20%-ы емдеу-
профилактикалық мекемелерде
жұқтырылғаны тіркелген (ДДҰ мәліметі
ЖИТС вирусының үшінші жұғу жолы — анасынан нәрестеге
жұғуы. Ауырған немесе АИВ жүққан әйел-дерден ту ған
балалардың 4/5-не вирус осындай жолмен жұққаны белгілі болды.
Егер де анасы нашақор немесе жезөкше болса нәрестеге вирус
жұғу қаупі бірнеше есе артады. Вирус нәрестеге қалыпты босану
кезінде, баланы операция жасап алғанда және жүктілік кезінде
жұғуы мүмкін. ЖИТС-тің нәрестеге науқас анасының емшек сүті
арқылы жұғу оқиғалары да белгілі. ЖИТС-ке байланысты
мәселелер баспасөз беттерінде тұрақты түрде көтеріліп
отырғанына қарамастан, бұл проблемаға зор көңіл бөлу қажет.
Профилактиканың басты міндеті — ЖИТС
тасымалдаушыларды анықтап, жұғу арнасын сенімді
түрде жауып тастау.
Осы мақсатта көптеген елдерде мынадай шаралар
жүргізіліп жатыр:
• халықтың (тұрғындардың) кейбір топтарын сөзсіз
және жоспарлы түрде лабораториялық тексеруден
өткізу;
• донорлык, қанды, сперманы, органдарды тексеру;
• гемофилиямен ауыратындарды, нашақорларды,
гомосексуалистерді, жезөкшелерді тексеру;
• ауырғандарды арнайы ауруханаға жатқызу және
емдеу; сенім телефондарын ұйымдастыру;
• ЖИТС-пен ауырғандарға консультация және көмек
беретін комиссия жұмысын ұйымдастыру;
• диагностикалық орталықтар, кабинеттер ашу т. б.
Тұрғындар арасында ЖИТС жөнінде санитариялық-
ағарту жұмыстарын жүргізудің ерекше маңызы
бар. Әркім аурудың қалай тарайтынын, одан қалай
сақтану қажет екенін жетік білуі тиіс. Англияда осы
бағытта жүргізілетін жұмыстарға мемлекет жылына
Эбола
Эбола вирусы алғаш рет 1976 жылы
Судан мен Заир елдерінде ағатын
Эбола өзенінің бойында пайда болды.
Ол кезде 284 адам ауырып, оның
53%-ы қайтыс болды. Вирустың
екінші ошағы сол жылы бірнеше
айдан кейін Заир мемлекетінің
Ямбуку атты елді-мекенінде пайда
болып, ауруды жұқтырған 318
адамның 88%-ы мерт болды. Өкінішке орай, түрлі мемлекеттерден
тәжірибелі эксперттер іздестіргеніне қарамастан, бұл вирустың
пайда болған себебін таба алмады. 2014 жылға дейінгі тарихта ғы
Эбола вирусының соңғы ошағы 1994 жылы Кот-д’ивуар
мемлекетінде этолог әйелге жұғыпты. Ол кісі Кот-д’ивуардағы Тай
орманынан ұсталған шимпонзені сойып жатып, байқаусызда өзін
жарақаттап, қаны арқылы Эбола вирусын жұқтырып алыпты.
Одан кейінгі бұл жаман аурудың пайда болғаны осы 2014 жыл,
Батыс Африка елдерінде.
Жұғуы:
Эбола вирусының негізгі иесі жарқанаттар, Pteropodidae
тұқымдасына жатады. Себепші болатын адамдармен
приматтардың ауруы.
Эбола вирусы адам популяциясында негізінен таралуы,
инфецирленген аңдардың қанымен, бөлінділерімен,
мүшелерімен және де басқада сұйықтықтармен тікелей
қарым қатынаста болған уақытта болады. (мысалы, өліп
қалған шимпанзе, горилла, дикобраз).
Сонымен қатар, Эбола ауру адамнан адамға жұғады,
мысалы, ауырып жүрген адамның зақымдалған тері
қабатынан, шырышты қабаттарынан, қан, бөлінділермен,
тікелей қарым қатынасқа түскен уақытта, сонымен қатар,
науқастың төсек жабындылары және киімдерін ортақ
қолданғанда жұғуы мүмкін.
Медициналық қызметкерлер науқасқа медициналық көмек
көрсету кезінде жұқтыртады. Сонымен қатар, қайтыс
болған науқастардың жерлеу рәсімдеріне қатынасқан
адамдар науқастармен тікелей қарым қатынаста болуына
байланысты, вирусты жұқтыруы жоғары дәрежеде болып
келеді. Науқастың қанында, бөлінділерінде, емшек
сүтінде вирус болғанша, науқастардың барлығы жұқпалы
болып табылады. Аурудан кейін емделіп, жазылған ер
адамдар жазылғаннан кейін 7 аптаға дейін шәует арқылы
Клиникалық белгілері.
Аурудың инкубациялық кезеңі вирусты жұқтырғаннан бастап 2 күннен 21
күнге дейін созылады. Клиникалық белгілері пайда болғанға дейін
адамдардың барлығы жұқпалы болып табылмайды. Сырқаттың алғашқы
белгілері, олар жедел түрде дене қызуының жоғарылауы, бұлшық еттерінің
аурысынуы, бас және тамақ ауырсынуы. Кейін осы белгілерден со ң, құсу,
диарея, бөртпе, бүйрек және бауыр жұмысының бұзылыстары, онымен
қатары, сыртқа және ішке қан құйылулар болады (мысалы, тістерінен қан
ағу, нәжісі қан аралас болуы).
Тұмау
Тұмау немесе грипп (лат. grіppus, фр. grіpper,
ағылш. influenza – “бас салу, шап беру”) –
тыныс жолдарының жұқпалы вирустық ауруы.
Аурудың қоздырғышы – ортомиксовирустар,
олардың үш типі: А, В, С бар. Өте жұқпалы
ауру. Тұмау вирусының сыртқы
Қабыршағының құрамында гемагглютицин
(оны Н әрпімен белгіленеді) және
нейраминидаза (N әрпімен белгіленеді) болады.
Олар әр түрлі факторлардың әсерінен өзгеріп,
тұмау вирусының жаңа вариантын түзуі мүмкін.
Кейде ол асқынып кетіп тыныс жолын, нерв жүйесін, қан тамырды,
жүректі ауруға шалдықтырады. Тұмауды қоздыратын вирустар
(микробтар) тыныс жолының кілегей қабығында өсіп-өнеді. Тұмау
тиген адам аурудың микробын жөтелгенде, түшкіргенде және
қақырығы арқылы ауаға таратады. Сондай-ақ тұмау вирусы
науқастың ыдысы, сүлгісі, қол орамалы, кітабы және т.б. арқылы
жұғады
Грипп вирустары — екі туыстасқа бөлінетін
(А және В вирустар тобы), ортомиксовирустар
тұқымдастығына кіреді.
А туыстыққа 14 түрлі гемагглютининдері
және 10 түрлі нейраминидазалары бар
вируcтар кіреді.
В туысты вирустар антигендік қасиеттері
жағынан табиғи штамдарға жақын. Олар
жаппай ауру туғызбайды және құстар мен
жануарларды зақымдамайды. Тұмау вирусы
өте тез тарайды.
Инфекцияны қоздырушы – тұмаумен ауырған адам. Қоздырғыштар
науқас адам жөтелгенде, түшкіргенде және қақырық, сондай-ақ
науқас адам пайдаланған заттар, т.б. арқылы таралады. Ауалы-
тамшылы жолмен түскен вирус жоғарғы тыныс жолдарының беткей
жасушаларына еніп, өсіп-өнеді де мұрынның шырышты қабаттарын
зақымдайды, қанға сіңіп, жалпы организмді уландыра бастайды.
Аурудың жасырын кезеңі 1 – 4 күнге созылады
Тұмау кезінде науқастың денесі дел-сал болып, тамағы мен
тыныс жолдары ашиды, дене қызуы көтеріліп (38 С-қа дейін),
асқа тәбеті болмайды. Басы ауырып, бұлшық еттері сыздайды.
Адамға тұмау тигеннен кейін бірнеше сағаттан соң (кейде 1 – 2
күннен кейін) мұрыннан су ағады, даусы қарлығып, жөтеледі,
қақырық пайда болады, иіс сезуі нашарлап, көзі қызарады.
Тұмау, әсіресе, емшек еметін сәбиді қатты әлсіретеді. Баланың
танауы бітеліп, демалысы қиындайды, мазасызданып, ұйқысы
бұзылады. Тұмау ересек адамдар үшін де қауіпті,
ол құлаққа, тамаққа, тыныс жолдары мен өкпеге зақым
келтіруі мүмкін. Тұмаудан жазылғаннан кейін ағзада
иммунитет пайда болады, ол А типінен кейін 1 – 2 жылға, В
типінен – 2 – 3 жылға созылады, С типінен кейін тұрақтанады.
Сондықтан С типімен ауырған адамдар тұмаудың бұл түрімен
қайталап ауырмайды.
ПАйдаланылған әдебиет.

• “Микробиология” А.Бұлашев, Ө.Таубаев,
Ж.Сұраншиев, К.Мырзабаев.

• Сайдулдин Т. «Ветеринариялық
індеттану» Алматы, І999ж.(115-117б).

Ұқсас жұмыстар

Жануарлар мпен адамның вирустық инфекциялары: СПИД, құтырық,тұмау,шешек, вирустық гепатит және Эбола қызбасы

Жануарлар мен адамның вирустық инфекциялары: СПИД, құтырық, тұмау, шешек, вирустық гепатит және Эбола қызбасы

ЖҰҚПАЛЫ АУРУДЫҢ АЛДЫҢ АЛУ ШАРАЛАРЫ

Инфекциялық ауруларды эпидемиологиялық қадағалау

Химиялық қауіпті обьектідегі апаттар

Жұқпалы аурулардың жіктелуі

Біріктірілген иммун тапшылығы

Балалардың жедел ішек инфекциялары

Инфекциялық аурулардың классификациясы

Жануарлар мен адамның вирустық инфекциялары

Пәндер