Қазақстан Республикасындағы жұмыссыздық себептері мен формалары

Презентация қосу

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министірлігі
Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті

СӨЖ Тақырыбы: Қазақстан Республикасындағы
жұмыссыздық себептері мен формалары

Орындаған: Бәделқан Рауан
Тобы: АГ- 413
Тексерген: Қуантқан Биболат
Жоспар:
Кіріспе
Негізгі бөлім
1.1 Жұмыссыздық
1.2 Жұмыссыздық түрлері
1.3 Еліміздегі жұмыссыздық
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
  Жұмыссыздық – бұл жұмыс істегісі
келетін еңбекке жарамды халықтың
өндірісте жұмыспен қамтылмауы.
Жұмыспен қамтылмау өндірістің
тиімділігін арттыруы, сонымен бірге
жұмысшы күшінің бір бөлігін жұмыстан
босатуға мүмкіндік жасайтын немесе
оның құрылымына, сапасына жаңа
талаптар қоятын ғылыми – техникалық
прогресстің салдары болуы мүмкін .
Нарықтың экономикада жұмыссыздық
дағдарыстар кезінде көбейеді. Нарық
жоқ жағдайда жұмыссыздықтың көбею
себебі мемлекеттің өндіргіш күштерді
орналыстырудағы бұрыс құрылымдық
Қазіргі экономикалық теорияда
жұмыссыздықтың ерекше мынадай
түрлерін қарастырады:
Циклдық Құрылымдық
жұмыссыздық — өндірістің жұмыссыздық —
құлдырауынан туындайды, өндірістік қуаттың
яғни экономикалық циклдің осы жетпеуінің нәтижесінде
фазасымен байланысты болады: жеке саланың
дамуының кері
Фрикциондық пропорционалды болуынан
жұмыссыздық — адамдар бір және ескі саланы жабу мен
жұмыстан басқа жұмысқа, бір жаңа саланы дамытудың
жерден басқа жерге жұмыс нәтижесі ретінде қараймыз
іздеумен ауысуын айтамыз
Жұмыссыздық негізгі
себептері:


Кейнтік теория.
Жұмысбастылық жиынтық          Маркстік теория.
ұсынысқа, тұтыну Қорланған капиталдың
бейімділігіне және қажетті нәтижесінде, жанды
инвестициялар көлеміне еңбекте машина мен
байланысты. жабдықтарға қарағанда аз
өседі.

       Неоклассикалық
теория. Жұмысшылардың
табыспен келіспеуі, төмен
жалақымен жұмыс істеуден бас
тарту.
Жұмыссыздықтың төмендегідей түрлері бар
• Ағымдағы немесе фрикциондық жұмыссыздар. Адамдар бір
жұмыстан екінші жұмысқа ауысады, бір жерден екінші жерге көшеді, жұмыс
іздейді, оны күтеді. Осы себептерге байланысты жұмыссыз болады, оны
фрикциондық немесе ағымдағы жұмыссыздар дейді.
.Циклдық жұмыссыздық –экономикалық дағдарыста
өндірістің төмен құлдыраған (спад) кезеңінде пайда болады.

•Құрылымдық жұмыссыздық – жұмыс күшінің құрылысына жұмыс
орнының  құрылымының сай келмеуіне байланысты болады.
•Көрінбейтін немесе маусымдық (сезондық) жұмыссыздық
– белгілі бір уақытта жұмыс істеп, қалған уақытында жұмыссыз
(ауыл шаруашылығы, құрылыс, туристтерге қызмет көрсету)
немесе толық емес жұмыс күнінде жұмыс жасау.
.Аймақтық жұмыссыздық – жеке аймақтарда тарихи,
демографиялық, әлеуметтік – психологиялық жағдайлардың
әсерінен қалыптасады
Жұмыссыздық деңгейі – жұмыссыздар санының жұмысқа
қабілеттер санындағы үлес салмағы. Жұмыссыздық деңгейі жұмыспен
толық қамтылғанда “жұмыссыздықтың табиғи деңгейі” деп атайды.
         Жұмыссыздық деңгейі экономикалық жағдайының негізгі
көрсеткіштерінің бірі, бірақ оны тура көрсеткіш деп толық айтуға
болмайды. Себебі , ресми статистикада, кім жұмыссыздыққа
байланысты көмек алады, соларды ғана есептейді.
Қазіргі замандағы
жұмыссыздықтың сипаттына
бірнеше факторлар ықпал етеді:
•Ғылыми – техникалық прогресс;

•Экономикадағы құрылымдық
және аймақтық ілгері
басушылық;

•Сыртқы экономикалық
бәсекелестің күрт күшеюі
Жұмыссыздықтың экономикалық және
әлеуметтік салдары:

Халықтың әр түрлі Жұмысшылар
•ЖҰӨ-нің көлемі
топтарының мамандығын
қоғамның өзінің
арасында төмендетіп
бар потенциалды
жұмыссыздық (ескіреді), тіпті
мүмкіншілігін
шығыны бірдей айырылып та
пайдаланғандағы
бөлінбеуіне қалады.
көлемімен
салыстырғанда соқтырады.
төмендеуіне
әкеліп соғады.
Мемлекет жұмыссыздықты реттеуді негізінен төрт
бағытта жүргізеді

1. Жұмыссыздарды жұмыспен қамту, оларға мамандығын жоғалтпау үшін
еңбек биржасы арқылы кәсіби дайындықтардан және қайта дайындаудан
өткізуге көмек көрсету.
2. әлеуметтік топтардың (әйелдер, зейнеткерлер, жастар) ерекшеліктерін
толық әрбір септеу үшін икемді еңбек нарығын қалыптастырып, оны осы
жұмыстарды жүргізу үшін ынталандыру.

Еңбек қатынасын құқықтық қамтамасыз
3. ету.

4. Жұмыссыздық зардабын шеккен адамдарды әлеуметтік қорғау.
Жұмыссыздықпен күрес жолдары

•тапсырма биржаларында және жұмыспен
қамту қызметтерінің басқа да түрлерін
құру
•жаңа жұмыс орындарын құру
•оқыту мен жұмыссыздарды оқыту үшін
мүмкіндіктер жасау
•қылмысқа қарсы күрес
•мінез-құлық тұрақтандыру саясаты
•мемлекет үшін қосымша жұмыс орындарын
құру
•мұндай журналистер , экономистер,
дизайнерлер, құрылысшылар және басқа
сарапшылар кейбір профильдер, табу үшін
арнайы орындарын құру
Еліміздегі жұмыссыздық экономикамыздағы
өзектілігі жоғары мәселелердің бірі болып
табылады. Соған сәйкес жұмыссыздық деңгейін
төмендету жолында әр түрлі шаралар
атқарылуда.Қазақстандағы жұмыссыздық деңгейі
2010 жылы 5,8%-ды құрап, 2011 жылы 5,4%-ға
дейін төмендеген, ал 2012 жылы 5,3% болса, 2013
жылы қаңтарға жұмыссыздық деңгейі 5,4%-ды
құрап отыр.
Елдегі жұмыссыздық деңгейінің төмендеуі
Қазақстан үшін экономикалық өсуге септігін
тигізуде. Оның үстіне одан әрі жұмыссыздық
деңгейін төмендету, яғни жұмысбастылықты
көтеру мақсатында халықты жұмыспен қамту
саясаты жүзеге асырылуда. Оның бір дәлелі
«Жұмыспен қамту – 2020» бағдарламасын
орындау аясында 2016 жылға қарай -1,5 миллион
«2013 жылғы қаңтарда жұмыссыздар саны, бағалау
бойынша 488,1 мың адамды, жұмыссыздық деңгейі
5,4% құрады. Қазақстан Республикасы Еңбек және
халықты әлеуметтік қорғау министрлігінің
жұмыспен қамту органдарында 2013 жылғы қаңтар
айының соңына 47,9 мың адам («Жұмыспен қамту
бағдарламасы-2020» қатысатындар құрамына
енгізілген тұлғалардың есебінсіз) ресми тіркелген.
Тіркелген жұмыссыздар үлесі экономикалық
тұрғыдан белсенді халықтың 0,5%-ын құрады
(2012ж. қаңтарда – 0,5%)»
2013 жылғы қаңтарда бағалау бойынша жасырын
жұмыссыздық деңгейі экономикалық тұрғыдан
белсенді халықтың 0,4%-ын құрады.
Статистика агенттігінің мәліметіне қарағанда,
республика экономикасында 2013 жылғы қаңтарда
(бағалау бойынша) 8,5 млн. адам жұмыспен
қамтылды. Өткен жылғы сәйкес кезеңге қарағанда
олардың саны 57,0 мың адамға немесе 0,7%-ға
көбейді. Жалдамалы қызметкерлердің саны
аталған кезеңде 5,8 млн. адамды (жұмыспен
«2015 жылғы қаңтарда жұмыссыздар саны, бағалау
бойынша 459,2 мың адамды, жұмыссыздық деңгейі 5,0%
құрады. Жұмыспен қамту органдарында 2015 жылғы
қаңтар айының соңына 47,3 мың адам («Жұмыспен
қамту 2020 жол картасы»бағдарламасына қатысатындар
құрамына енгізілген тұлғалардың есебінсіз) ресми
тіркелген. Тіркелген жұмыссыздар үлесі экономикалық
тұрғыдан белсенді халықтың 0,5%-ын құраған (2014
жылғы қаңтарда - 0,5%)»
Жұмыссыздықтың себертері
Мемлекеттік жұмыс қызметі жұмыспен
қамтылмаған еңбекке жарамды халықты
жұмыспен қамтуда тиімділікті көтеру үшін бос
орындар туралы хабарлама тарады .
Мамандықты ауыстыру жөніндегі мемлекеттік
бағдарламалар жұмысшылардың кейбір
салалардан тез өсетіндерге өтуін жеңілдетуге
бағытталған. Бұл бағдарламалар жұмысқа
орналасу деңгейінің өсуіне қаншалықты
мүмкідік туғызса , соншалықты олар
жұмыссыздықтың табиғи деңгейін төмендетеді .
Керісінше жұмыссыздықтан сақтандыру жүйесі
жұмыссыздардың санын ұлғайтатын
мемлекеттік бағдарлама болып табылады .
Жұмыссыздықтан сақтандыру жұмысты
жоғалтудың экономикалық зардаптарын
жеңілдетіп , бір уақытта жұмыссыздардың
санын ұлғайтады және жұмыссыздықтың


Жұмыссыздықтың екінші себебі – жалақының
қатаңдығы, яғни  оның  икемді  өзгере  алмайтандығынан.
Тепе – теңдік еңбек нарығының үлгісіндегі нақты
жалақы сұраныс пен ұсынысты теңестіруден өзгеріп
тұрады . Бірақ шын мәнінде жанақы әрқашан икемді
болмайды . Кейде нақты жалақы тепе – теңдіктен
жоғары деңгейде болады . . Жалақы сұраныс пен
ұсыныс  тепе – теңдігіне  сай  келетін  деңгейден  жоғары
тұрғанда ,  нарықтағы  еңбекке ұсыныс  оған  сұраныстан
артық  болады . Фирмалар  тапшы  орын  санын  барлық
талапкерлер арасында таратуға мәжбүр болады .
Сондықтан , нақты жалақының қатаңдығы жұмысқа
орналасу ықтималдығының көрсеткішін төмендетеді
және   жұмыссыздық  деңгейін   жоғарылатады.
Семейде өткен жылмен салыстырғанда
жұмыссыздық деңгейі 7%-ға төмендеген. Сондай-
ақ, жыл басынан бері 500-ден астам адам
жұмысынан айрылуына байланысты жәрдемақы
алған. Семейдің еңбек нарығындағы жағдай
тұрақты. Қалалық жұмыспен қамту және
әлеуметтік бағдарламалар бөлімінің ақпаратына
қарағанда, жыл басынан бері 7 мыңға жуық адам
орталыққа жұмыс іздеп келген. Бүгінде олардың
66%-ы еңбекпен қамтылған. Қазір Семейде 1 023
адам ресми түрде жұмыссыз ретінде тіркелген.
Биыл жыл басында қалалық әкімшілік пен жұмыс
берушілер еңбек нарығындағы жағдайды
тұрақтандыру мақсатында меморандумға қол
қойған. Соған сәйкес, жұмыс беруші кәсіпорын
немесе мекемедегі болатын қысқартулар
жөніндебөлімге 2 ай бұрын хабарлауы тиіс.

Қорытынды:
Елдегі әлеуметтік тұрақтылықты қалыптастыруда
жұмыссыздық деңгейін жоғарыда аталғандар арқылы
төмендету жолымен жұмыспен қамту саясатын іске
асыру аясында кәсіпкерлікті дамыту және бизнесті
қолдау жөніндегі бұрын қабылданған барлық
бағдарламаларды ықпалдастыру қажет және
бюджеттік қаражатты жұмыссыздардың және кірісі аз
адамдардың көрсеткіші жоғары өңірлерге бөлу
тетіктерін әзірлеу қажет болып табылады. Яғни
еңбеккерлер мүддесін ескерген кәсіпкерлік қолдауын
қамтитын еңбек қатынастарының түбірімен жаңа
үлгісін жасау басты назарда болуы тиіс. Сонда ғана
еліміздің әлеуметтік-экономикалық жағдайы одан әрі
жақсара түспек.
Пайдаланылған әдебиеттер:
1. Жолдасова Г.А. «Экономика негіздерінен сабақ беру әдістемесі» Астана 2003

2. Я.Ә.Әубакіров.Б.Б.Байжуманов «Экономикалық теория»

3. Аналитическая информация о состояниирынка ценных бумаг Республмкиа
Казахстан. // Рынок ценныхбумаг Казахстана. N° 1. 2006г,

4. М.В Ивошин «Инвестиция. Организация управления и
финонсирования.»//Москва 1999 год//

5. Қазақстан Республикасының “Инвестиция туралы” заңы. 2003 жыл және 2005,
2006 жылдардағ ы енгізілген өзгертулермен

Ұқсас жұмыстар

Қазақстан Республикасындағы жұмыссыздық себептері мен формаларықажыг

Экономикалық ауытқудың себептері

ӨНДІРІСТІ ЖҰМЫС КҮШІМЕН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУ

Жұмыспен қамту мен жұмыссыздықты статистикалық талдау

Жұмыссыздық мəселесі

Оңтүстік Корея инновациясы

Қазақстан Республикасындағы жұмыссыздық деңгейін төмендету бойынша мемлекеттік іс шаралар

Экономикадағы кәсіпкерліктің мәні

Халық және еңбек статистика сы

Жұмыссыздықтың негізгі экономикалық формалары

Пәндер