Қан патологиясы

Презентация қосу

Қазқстан Республикасы білім және ғылым министрлігі
Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті

БӨЖ
Тақырыбы: Қан патологиясы

Тобы: ВМ – 305
Орындаған: Мырзағалиқызы А
Тексерген: Нуркенова М.К.

Семей 2015
Жоспары:
1. Кіріспе
Қанға жалпы сипаттама
2. Негізгі бөлім
2.1. Қан құрамы және қан құю
2.2. Эритроциттердегі өзгерістер (анемия)
2.3. Лейкоцитоз, лейкопения
2.4.Қанның ұюы
2.5. Қанның биохимиялық құрамының өзгеруі
3. Қорытынды
4. Пайдаланылған әдебиеттер
КІРІСПЕ
Қан (гр. haemo ; лат. sanguis — қан) — ағзадағы ішкі сұйық ортаның бірі. Ол қан
тамырларының тұйық жүйесін бойлай ағып, тасымалдау қызметін ат қарады. Қан барлы қ
мүшелердің жасушаларына қоректік заттар мен оттегін жеткізеді ж әне тіршілік
әрекетінің өнімдерін зәр шығару мүшелеріне тасымалдайды. Организмдегі биологиялы қ
әрекетшіл заттардың гуморальдық реттелу қызметі қанны ң қатысуымен іске асады. Қан
ағзаның инфекциядан қорғаныш реакциясын қамтамасыз етеді.
Ересек мал ағзасында шамамен бес литр қан болады. Қан — а ғзада ғы д әнекер
ұлпасының бір түрі. Оның негізгі бөлігі жасуша аралық сұйық зат — плазмадан
құралады. Плазмадан қан жасушалары— эритроциттер мен лейкоциттер ж әне қан
пластинкалары — тромбоциттер болады. Тромбоциттер сүйекті ң кемік майында ғы
жасушалардан түзіледі. Олардың жетілуі, қорға жиналып, б ұзылуы бас қа м үшелерде
өтеді.
Плазма негізінде еріген органикалық және бейорганикалы қ заттары бар судан т ұрады.
Плазма құрамының өзгеруі ағза үшін өте қауіпті. Қанға үздіксіз көптеген заттарды ң
қосылуына қарамастан, плазманың құрамы өзгермейді. Плазмада ғы арты қ заттар з әр
шығару мүшелері арқылы шығарылады: қан өкпеде к өмір қыш қыл газынан, ал
бүйректе — судың артық мөлшері мен онда еріген минералды т ұздардан арылады.
Қанның атқаратын қызметтері:

Асқорыту Тыныс алу - өкпе
Регуляторлық -
қан, ұлпалар мен мен ұлпалардың
әр түрлі
мүшелерге арасында газ алмасу
мүшелердің
қоректік заттарды, процесін
гуморальдық
суды, минералды қамтамасыз етеді;
реттелуін
тұздарды және Бөліп шығару анықтайды, ағзада
витаминдерді Терморегуля
қан бөліп гормондар мен
тасымалдайды; торлық – қан
шығару басқа заттарды
ағзаның
мүшелері жеткізеді, олар
тұрақты дене
арқылы ыдырау мүшелердің
қызуын
өнімдерін
сақтайды.
шығарады;
Негізгі бөлім
Қанның құрамы плазма мен жасушалардан тұрады (лейкоциттер, эритроциттер
мен тромбоциттер). Ол жүрек соғуы әсерімен тамырлар ж үйесі бойынша айналады
және дененің өзге тіндермен ұйқаспайды. Орташа есеппен, адамны ң жалпы
салмағына шаққанда қанның жалпы үлесі 6,5-7 % құрайды.
Қан плазмасы – құрамында су және басқа да заттар бар (ақуыздар және өзге де
қоспалар) бар қанның сұйық бөлімі. Альбуминдер, глобулиндер және фибриноген
плазманың негізгі ақуыздары болып табылады. Плазманы ң 85 % су құрайды.
Органикалық емес заттар шамамен 2-3 %; катиондар (Na+, K+, Mg2+, Ca2+) ж әне
аниондар (HCO3-, Cl-, PO43-, SO42-). Қан құрамындағы органикалық заттар (шамамен
9 %) құрамында азот бар (ақуыздар, аминоқышқылдар, несепнәр, пуриндік ж әне
пиримидингтік нуклеотидтердің алмасу өнімдері) ж әне құрамында азот жо қ болып
бөлінеді. Сонымен бірге, қан плазмасында газдар ж әне биологиялы қ белсенді заттар
бар.
Ауыл шаруашылық малдарында қалыпты жағдайда қанны ң жалпы массасы дене
массасының 5 – 9 процентін құрайды. Соның ішінде 55 – 60 проценті сұйы қ бөлігіне,
40 – 45 проценті формалық элементтерге жатады. Плазманы ң жалпы к өлеміне
формалық элементтердің проценттік қатынасын нормоволемия деп атайды.
Әр түрлі патология жағдайында айналыстағы қан мөлшері эритроциттер мен плазма
арасындағы қатынастың өзгеруімен сипатталады.
Қан құрамының шамамен 60%
плазма

40% қан жасушалары
АЛЬБУМИНДЕР 4,5%

Плазмадағы нәруыздар

Глобулиндер 1,3 – 3,5 Фибриногендер 0.4%
Қан көлемінің өзгеру формасы:

Гиперволемия Гиповолемия

Қарапайым
Олигоцитемиялық
Полицитемиялық
Қан мөлшерінің көбеюін - гиперволемия деп атайды.
Гиперволемияның 3 түрі бар.
Қарапайым гиперволемия – формалық элементтер мен плазманың біркелкі
көбеюі. Бұл денеге көр мөлшерде қан құйғанда, қарқынды дене жұмысы
кезінде тамыр арнасына қан мен ткань сұйығы көптеп келгенде уақытша
байқалатын құбылыс.
Олигоцитемиялық гиперволемия – жалпы қан мөлшерінің ондағы сұйық
есебінен көбеюі, ал форалық элементтердің азаюы.
Полицитемиялық гиперволемия – эритроцитте есебінен қан көлемінің
көбеюі. Эритроциттердің көбеюі қан құрайтын органдарда қатерлі ісіктің
зардабынан, ал биік тауда компенсаторлық сипатта болуы мүмкін.
Жалпы қан мөлшерінің кемуін – гиповолемия деп атайды.
Гиповолемияның 3 түрі бар
Қарапайым гиповолемия – плазманың және клетка элементтерінің біркелкі
кемуі. Көп қан кеткенде немесе талықсыған кезде қанның едәір к өлемі
айналысқа қатыспағанда пайда болады.
Олигоцитемиялық гиповолемия – эритроциттер мөлшерінің, кемуі есебінен
қан көлемінің азаюы.
Полицитемиялық гиповолемия – қанның сұйық бөлігінің кемуі есебінен
оның көлемінің азаюы. Мүндай жағдайда эритроцит мөлшері бірқалыпты
болады.
Қан құю
Қан құю әр түрлі реакцияларда және жарақатта қан азайғандығы
байқаладыү қансыраған кезде организмде байқалатын негізгі зардапты
белгісі – айналыстағы қан көлемінің азаюы және органдар мен тканьдерде
басталатын гипоксемия , гипоксия.
Мал көп қан жоғалтқан жағдайда неғұрлым тиімді құрал – қан құю.
мал дәрігерлігі практикасында қан құю көбінесе жылқыларды, кейде
басқа малдарды емдеу үшін қолданылады. Құйылатын қан үйлесетін болуы
тиіс.
Үйлеспейтін қанды құйған жағдайда гемотрансфузиялық талықсу
пайда болады. Талықсу үйлеспейтін қанды құйғаннан кейін бірнеше
минуттан кейін басталады. Талықсудың себебі:
Реципиенттің изоантителасы донор эритроциттерімен ерекше реакция ға
түсіп, оларды агглютинациялайды. Мұндайда малда бірден қозу паййда
болады, қатты демігіп, жүрек соғуы жиілейді. Реципиент күйзеледі, тамыр
соғуы әлсірейді, тыныс алуы ауырлап, сырыл пайда болады, кілегей
қабықтары көгереді. Қан қысымы түседі, құсады, еріксі несеп және нәжіс
бөледі. Мал талықсиды немесе өледі.
Алғашқы қан құюдың
тарихы
1881 жылы англиялық туыт дәрігері Джеймс Бланделл ауырлық күші
арқылы қан құятын жабдық ойлап тауып, көп қан жоғалтқан босанып жатқан
әйелге қан құйып, тарихтағы алғаш қан құю процесін сәтті орындады. Бұл
қан құю технологиясы денсаулық сақтау саласында ұлы төңкеріс тудырды.
1628 жылы Уильям Гарвей адам денесіндегі қан айналым ж үйесін бай қап,
адамзаттың тіршілік қайнарына жаңа мән қосты. 1665 жылы англиялы қ
анатомия-физиология маманы Ричард Лауер екі итке қан құю сынағын жасады.
Ол бір иттің күре тамырының қанын жіңішке түтік арқылы қансыраған
екінші бір иттің артериясына құяды. Тәжірибе аяқталғанда қансыра ған ит
дереу қалпына келеді де, қан берген ит жалп етіп құлап түседі. Осылайша б ұл
тәжірибе бүкіл әлемге тіршілік иесінің өмірін сақтап қалу үшін қан құю
әдісін пайдалануға болатындығын дәлелдеді.
Қан құю арқылы басқаларды ажалдан арашалауға болатындықтан, б үгінгі
күнде қан беру құрметті іс екендігі белгілі. Адам денесінің қан жасау
қызметіне зерттеу жүргізу арқылы, лайықты мөлшерде қан берудің адам
денесіне зиянсыз ғана емес, тіпті пайдалы екендігі белгілі болды.
Эритроцит
Эритроциттер ” (грек. erythros
– қызыл және kytos – ыдыс) –
адам мен жануарлар қанындағы
қызыл түйіршіктер.
Эритроциттер омыртқасыз
жануарлардың
(тікентерілердің) қанында да
болады. Сүтқоректі
жануарларда (7 млн-дай не
бұдан да көп), құстарда 3 млн-
дай, ең аз мөлшерде балықтар
мен құйрықты
қосмекенділерде (150 мыңдай).
Эритроцитдің тіршілік ету
ұзақ. 125 тәуліктей (әрбір
секундта 2,5 млн-дай
эритроцит түзіледі.
Тасымалдау Тыныс алу

Қызметтері

Адсорбциялау Қан ұюы,
қан топтары
Эритроциттердің құрамындағы өзгерістер.
Қандағы формалы элементтердің өзгеруі сандық және сапалық болып
бөлінеді.
Эритропоэз (эритроциттер өнімі)Эритроциттердің өнімі және
эритроциттердің бүлінуі процестрі организмде тепе те ңдік к үйінде болады
осы процестердің өзара қатынастарының бұзылуы қандағы
эритроциттердің көбейтуі (эритроцитоз,полицитемия) немесе кемітуі
(анемия, олигоцетемия) мүмкін.
Эритроцитоз - эритроциттер санының көбеюі арқылы қанның өзгеруін
айтады. Эритроцитолдар абсолюттік және салыстырмалы болып бөлінеді.
Эритремия- Вакез ауруы эритроциттердің де, гемоглобинніңде көп
мөлшерде болуы. Эритромияда негізінен қан құрау жүйелері ауруға
шалдығады.Эритромия кезінде қан тамырларында қоюланған қанның
жалпы массасының артуы артерия қысымын жоғарлатады,жүрек жұмысы
қиындайды,капиллярлар кеңейеді,оларда қан ағысы баяулайды, соның
салдарынан тромбалар пайда болуы мүмкін. Тамырлар үнемі
қанталағандықтан тері қызғылттанады.
Анемия
Анемия немесе қан аздық - қан
көлемінің бірлігімен
салыстырғанда эритроциттер мен
гемоглобиндер мөлшерінің азаюын
айтады.Анемия әртүрлі
аурулардан,уланулардан,қан
құрауға қатысатын фактролардың
жеткіліксіздігінен жілік майындағы
гипоплпзиядан,эритроциттер
гемолизінен т.б пайда болады.
Анемия кезінде қанның тыныс алу
функциясы бұзылады. Асқынған
анемия жағдайында оттегі
жетіспеушілігі ауыр зардапқа
ұшыратып, организм өлуі мүмкін.
Анемия түрлері
Регенеративтік анемия
жілік майының гиперплазиясымен, эритроциттердің күшті бөлінуімен
сипатталады. Анемияның бұл түрі көп қан кеткенде және эритроциттер
гемолизінде байкалады

Гипорегенеративті анемия
эритропоэз бұзылады немесе зардап шегеді. Қан құрайтын факторлардың
жеткіліксіздігінен немесе организмде темірдің азды ғымен, қансыраудан,
инфекциялық аурулардан эритропоэз бұзылуы

Арегенеративті анемия
мұнда жілік майының функциясы едәуір тежеліп, эритропоэз процесі м үде
тоқтауы мүмкін. Жілік кемігі сарғаяды
Постгеморрагиялық Гемолиздік

Анемия этиологиясы
бөлінеді

Анапластикалы Апластикалық
қ
Эритроциттердің патологиялық формалары:
Әр түрлі анемияға эритроциттер
гемоглобиндердің саны азаюы ғана емес, сондай-
ақ эритроциттердің сапалық өзгеріске
ұшырап,түсі, мөлшері формасы құрлымы және
қасиеті өзгеруі де тән сипат.
Гемоглобиноз- эритроцитте патологиялық
гемоглобиндердің болуы.
Талласемия- А2 гемоглобині мен Ғ гемоглобині
көп мөлшерде болғанда агемоглобин синтезінің
бұзылуына негізделген.
Эритроцитопатия- қанда тұрақсыз шар тәрізді
эритроциттердің болуымен сипатталады.
Лейкоциттер
Лейкоциттер – қанның ақ
жасушалары.
Қандағы мөлшері 4-8,8х109/л.
Лейкоциттер санының артуы
лейкоцитоз, азаюы лейкоцитопения
деп аталады.
Лейкоциттердің қызметі
Фагоциттік.
Антитоксиндік қызмет. Эозинофилдер
табиғаты белок токсиндерді, антиген-антидене
кешенін залалсыздандырып, бұзады, гистаминді
бұзатын гистаминаза жасап шығарады
(аллергиялық реакциялар).
Биологиялық белсенді заттар түзеді.
Базофилдер гистамин және гепарин жасап
шығарады.
Лейкоциттер белок алмасу өнімдері мен
қоректік заттарды адсорбциялап, тасымалдай
алады.
ЛЕЙКОЦИТОЗ,ЛЕЙКОПЕНИЯ
Лейкоциттер санының нормадан артып
кетуі –лейкоцитоз , кеміп кетуін-
лейкопения дейді.
Абсолюттік лейкоцитоз-қан көлемінің бірлігінде
лейкоциттердің жалпы санының көбеюі.
Салыстырмалы лейкоцитоз-лейкоциттердің бір
түрінің кемуінен екінші түрінің көбеюі арқылы
пайда болады.
Патологиялық лейкоцитоз –инфекциялық
аурулардан уланудан қабыну процестерінен ішкі
секреция бездерінің қан құраудың нервтік
регуляциясы бұзылудан пайда болады
Физиологиялық лейкоцитозға
мыналар жатады:
а) жаңа туған төл лейкоцитозы
б) ас қорыту лейкоцитозы
в) миогенді лейкоцитоз дене жұмысына
байланысты
г) буаз малдың лейкоцитозы
Лейкопения лейкоциттердің мөлшерінің кемуімен
сипатталады.
Лейкопенияның пайда болуына мынадай факторлар ықпал
етеді:
а) лейкоциттердің қан арнасына бөлінуі
б) лейкоцттердің тез бүлініп олардың тепе-тең
өнімдерінің толықпауы
в) лейкопоэздің бәсеңдеуі
Қандағы лейкопениялық көрініс шошқа обасында, бұзау
сальмонеллезінде, өкпе қабынғанда, мышьякпен, бензолмен,
сульфаниламидтермен уланғанда, рентген сәулесінің көп
дозасы сәулелендіргенде, ионды радиация әсер еткенде
байқалады. Лейкоцитоз бен лейкопенияның әр түрлі
формаларына баға бергенде-ақ денешіктердің жекелеген
формаларының проценттік қатынасына ғана емес, олардың
сапасына да, атап айтқанда, нейтрофильдер ядросының
сегменттелуіне де көңіл бөледі.
Анықтамалар
Гиперволемия – қан мөлшерінің көбеюі.
Гиповолемия – қан мөлшерінің кемуі.
Эритремия – эритроциттердің де, гемоглобиннің де көп мөлшерде болуы.
Анемия (қан аздық) – қан көлемінің бірлігімен салыстырғанда эритроциттер
мен гемоглобиндер мөлшерінің азаюы.
Лейкоцитоз – лейкоциттер санының нормадан артып кетуі.
Лейкопения – лейкоциттер санының нормадан кеміп кетуі.
Лейкоз – қанның ісік сипатындағы ауруы.
Гиперемия – жеке бір органда немесе ұлпа учаскесінде қанның әдеттегіден
көп болуы.
Ишемия (қанның бір жерде азаюы) – ұлпаның белгілі бір учаскесіне артерия
арқылы келетін қанның баяулауы немесе тоқталуы салдарынан онда қан
толуының азаюы.
Стаз – ұсақ тамырларда, негізінен, капиллярларда қан жүруінің тоқтап қалуы.
Нейтропения –қанда нейтрофильді лейкоциттердің азаюы.
Эозинопения – эозинофильдердің санының азаюы
Лимфоцитопения- канда лимфоциттердің азаюы.
Моноцитопения-қанда моноциттер санының азаюы.
Лейкоз
Лейкоз – қанның ісік сипатындағы ауруы. Мұндайда
қан құрайтын органдар зақымданады.
Кәдімгі патологиялық лейкоздардан лейкоздың
ерекшелік сипаты мынада: қан құрайтын органдар
өзгереді, лейкоциттер саны едәуір, оның үстіне
үдемелі, әрі тұрақты көбейеді, қанда лейкоциттердің
жетілмеген формалары, мәселен, миеолоциттер,
миелобласатар, лимфобластар т.б. пайда болады.
Клиникалық белгісіне қарай лейкоздар жіті және
созылмалы болып бөлінеді.
Созылмалы лейкоз
Гемобластоздар
Гемобластоздар деп ісік
ауруларын айтады, оның
негізгі белгілері – қан
құрайтын және
лимфоидтық тканьдерде
қатерлі ісіктің көбеюі,
сонымен бір мезетте
клеткалық жіктелудің
бұзылуы (бластома-ісік).
Пролиферацияланатын
тканьдердегі лейкоз

лимфолейкоз
миелолейкоз
эритромиелоз
ретикулоз
Тромбоциттер
Қан пластинкаларында қан құрамының өзгеруі қанның біркелкі
орналаспауынан, олардың көптеп бүлінуінен, сондай-ақ қан
құрайтын аппарат функциясының бұзылуынан болуы мүмкін.
Тромбоциттер санының азаюы (тромбопения) зілді лейкемиядан,
қатерлі анемиядан және кейбір инфекциялық аурулардан (инан, қан
теңбілді ауру) пайда болады. Тромбопения бензолмен уланғанда,
сәуле ауруларында да өршиді. Тромбопенияда, әсіресе оның
қатерлі түрінде қанның ұйығыштығы кемиді, тері және асқазан-
ішек жолдарының кілегей қабықтары қанталайды.
Тромбоциттер мөлшерінің көбеюі – тромбоцитоз қан қоюланғанда,
полицитемияда, кейбір гипохромды регенеративтік анемияда,
инфекциялық аурулардан айыға бастаған кезде байқалады.
Қанның ұюы (гемостаз, коагуляция) – қан
сұйық түрінен қоймалжың ұйынды – тромбқа
ауысатын биологиялық және биохимиялық
үрдіс. Тромб тамырды тығындап, қан кетуді
тоқтатады.
Қанның ұю кезеңдері:
Алғашқы кезеңі (тамырлық-тромбоциттік
гемостаз)
Коагуляциялық гемостаз.
Соңғы кезеңі (ретракция, фибринолиз)
НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА РАХМЕТ!

Ұқсас жұмыстар

Жүйке жүйе патологиясы

Бүйрек патологиясы

Жүктілік патологиясы

Перифериялық қан айналым

Жылу реттеу патологиясы

Бүйрек үсті безі

Жасуша патологиясы

Жасушалар мен тіндер патологиясы

Жүрек және қан айналымы патологиясы

Зат алмасудың типтік бұзылу патологиясы

Пәндер