1.Экологиялық білім берудегі этикалық және эстетикалық проблемалар. 2.Ерекше қорылатын табиғи территориялар – қоршаған ортаны қорғау шараларының бір түрі

Презентация қосу

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
Шәкәрім атындағы Семей мемлекеттік университеті

С ӨЖ
Тақырыбы:
1.Экологиялық білім берудегі этикалық және эстетикалық проблемалар.
2.Ерекше қорылатын табиғи территориялар – қоршаған ортаны қорғау
шараларының бір түрі.
3.Табиғатты ұтымды пайдалану мен қоршаған ортаны пайдаланудың ғылыми
негіздерін жасау – биосфераны ноосфераға айналдырудың міндетті сатысы.

Орындаған:Байзақ Н.С.
Тексерген:Мурзалимова А.К.
Тобы:ВС-403

Cемей- 2015 жыл
1.Экологиялық білім берудегі этикалық және эстетикалық проблемалар.

Экологиялық білім беруге деген қажеттілік адамның өміріне қажет қолайлы ортаны қамтамасыз етумен
байланысты.Қоршаған ортаның сапасы адамның негізгі құқығының бірі-денсаулы қты ж әне дамудыды ң негізгі
мақсатын анықтайды.Экологиялық білім беру табиғатқа адамгершілік қатынасты қалыптастыру,таби ғатты
өзгертудің шекті мөлшерін анықтау үшін,адамның одан әрі өмір сүруі мен дамуына мүмкіндік беретін мінез-
құлқының арнайы әлеуметтік-табиғи заңдылықтарын меңгеру үшін қажет.
Жалпы халықта табиғатқа деген тұтынушылық қатынас басым;экологиялы қ мәселелерді ң әр адамны ң жеке
басы үшін маңызды екенін қабылдау деңгейі төмен;адамды қорша ған ортаны зерттеу мен сауы қтыруға арнал ған
жұмыстарға іс жүзінде қатысуға деген қажеттілік дамымаған.
Экологиялық білім берудің негізгі мақсаты — табиғатқа деген жауамкершілік қатынасты қамтамасыз
ету. Экологиялың білім беру дегенде әрбір адам-ның жалпы экологиялы қ м әдениеттілігін қалыптастыруға
бағытталған үздіксіз білім тәрбие беру және даму процетерін түсінеміз. Экодогиялы қ жауапкершілік
адамның мына қасиеттерімен байланысты өз іс-әрекетін бақылау, таби ғи ортада ғы өзіні ң іс- әрекетіні ң
жақын кезеңдегі және болашақтағы нәтижелерін болжай білу, өзіне жене бас қаларға сын көзбен қарай білу
және т.б. Қызметі табиғи ортаға және адамың денсаулы-ғына зиянды өсер етуімен байланысты адамдарды ң
барлығының қажетті деңгейде Экологиялы дайындыгы міндетті түрде болуы керек. Оны қызметке та ғайындау
кезіндегі аттестациялауда есепке алу қажет. Жоғарыда айтылғандар ға байланысты педагогтарды ң халы қаралы ң
экологиялық қозғалысы қоршаған орта саласындағы білім беруді (экологиялы қ білім беру) жалпы білім беру
жүйесін жетілдірудің маңызды бағыты деп есептейді. Бір бірімен байланысты экологиялы ң білім беру мен білім
беру жүйесін экологизациялауды бөліп көрсетуге болады. Экологиялы қ білім беру дегеніміз әр т үрлі
деңгейдегі экологиялық білімдерді меңгеру.
Экологиялық білім берудің екі негізгі бағыты бар:
қоршаған ортаны қорғаудың жалпы ілімі негізінде тәрбиелеу ж әне таби ғат мен антроиогенді
экожүйелердің өзара қатынасыныц жалпы заңдылықтары туралы арнайы білім беру. Ал білім беру ж үйесін
экологизациялау — экологиялың ойлардың, ұғымдар, иринциптер мен көзқарастарды ң бас қа п әндерге
енгізу және экологиялық білімді әр түрлі салалардың мамандарын дайындау.
Қазақстан Республикасының экологиялық проблемалары
Қазақстанның экологиялық проблемалары. ҚР табиғи ортаны тұрақсыздандырушы факторлар ж әне оларды ң
салдарлары. Арал теңізі бассейнінің әлеуметтік-экологиялы қ проблемалары, Арал айма ғында ғы экологиялы қ
апатты жоюдың ықтимал жолдары. Ядролық сынақтардың адамзатқа тигізген зардаптары. Семей ядролы қ сына қ
алаңы және ҚР территориясындағы өзге де полигондар. Ядролы қ сынақтар ға қарсы Невада-Семей қоз ғалысы.
Минералдық шикі заттарды игеру және олардың экологиялық зардаптары. Қазақстанны ң батысында ғы жа ңа
экологиялық шиеленіс аймақтары, Каспий маңы аймағы мен Каспий теңізінің экологиялық проблемалары. Қазіргі
әлемде экологиялық проблемалар өзінің қоғамдық мәні жағынан алдыңғы қатардағы мәселелерді ң біріне
айналды, тіпті ядролық соғыс қауіпі де оның көлеңкесінде қалып қойды. Адамны ң шаруашылы қ іс- әрекетіні ң
қауырт дамуы, айналадағы ортаға үдемелі, көбіне бүлдірушілік сипатта әсер етуде. Адамны ң таби ғат қа әсері
мыңдаған жылдар бойында қалыптасқан табиғи жүйелерді өзгерту, сондай-а қ, топыра қты, су к өздерін, ауаны
ластау арқылы жүзеге асуда. Бұл табиғат ахуалының күрт төмендеуіне әкеліп со қты, к өп жа ғдайларда орны толмас
зардаптар қалдырды. Экологиялық дағдарыс шын мәніндегі қауіпті т өндіріп отыр: іс ж үзінде тез өріс алып бара
жатқан дағдарыстық жағдайларды кез келген аймақтардан көруге болады. 1992 ж. таби ғатты қор ғау ж өніндегі
облыстық мемлекеттік комитет негізінде құрылды. Ол комитет 1991-92 ж. “Экология ж әне таби ғатты пайдалану
жөніндегі облыстық комитет” деп аталды. Экология және биоресурстар ж өніндегі облысты қ бас қарманы ң негізгі
міндеті-облыста табиғатты қорғау жөнінде, бірыңғай мемлекеттік саясатты ж үргізу, таби ғи ресурстарды пайдалану
және оларды қалпына келтіруді реттеп отыру; облыс ауқымындағы таби ғатты қор ғау жұмыстарын үйлестіру,
“Қазақстан Республикасындағы қоршаған табиғи ортаны қорғау жөніндегі” заң талаптарыны ң са қталуын
ұйымдастыру және бақылау. Қоршаған ортаның күйіне және оның өндіріс пен адамдарды ң т ұрмыс-тіршілігіне
әсерін талдау үшін 1993 ж. сәуір айында облыста экология м әселелеріне арналған т ұңғыш ке ңес өтті. Климаты.
Облыс аумағындағы ғасырлар бойы үстем болған табиғи құбылыстарды ң әсерінен тым континенттік климат
басым қалыптасқан және бұл сипат солтүстік-батыстан оңтүстік–шы ғысқа қарай күшейе т үседі. Континенттік
климат нәтижесінде күн мен түн, қыс пен жаздағы ауа райының шұғыл қарама– қарсылы ғы бай қалып, қыс
маусымы жазға тез ауысады. Әлеуметтік-экологиялық проблемалар: халық саныны ң өсуі, ресурсты қ дағдарыс,
халықтың генофондының өзгеруі, ортаның жалпы агрессивтілігіні ң артуы, зиянды әсерлерді ң жа ңа т үрлері.
Экологиялық іргелі «Минимум заңының» әлеуметтік экожүйеде көрініс беруі. Соғыстар ж әне терроризм:
экологиялық зардаптары. Әскери-өнеркәсіптік кешен және тіршілік ету ортасы. Радиоактавті изотоптарды ң
биосферадағы тасымалдануының кейбір мысалдары. Қоршаған ортаны ң к үйін ба ғалауды ң әдістері ж әне
критерийлері. Экологиялық мониторинг, ұйымдастырылу принциптері. Қо ғамны ң қорша ған ортамен қарым-
2.Ерекше қорылатын табиғи территориялар – қоршаған ортаны қорғау
шараларының бір түрі.
Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар – қоршаған табиғи ортаны қорғауға
байланысты мемлекет және жеке адамдар тарапынан арнайы бөлініп қорғауға алынған
жер телімдері мен су айдындарының жеке бөлімдері. Қазіргі кезде д үние ж үзінде
Ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың саны 13 мыңнан асты, бұл Жер бетінің 8,5
%-ына тең. Халықар. жіктеу бойынша Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар 10 топқа
бөлінеді: 1. Қатаң түрде қорғалатын табиғи-ғыл. резерваттар; 2. Ұлттық
саябақтар; 3. Табиғат ескерткіштері мен табиғаттың ерекше көрікті нысандары; 4.
Табиғат қорғауға арналған резерваттар; 5. Қорғалатын ландшафтылар; 6. Табиғат
ресурстарын сақтауға арналған резерваттар; 7. Антропол. резерваттар (адамның іс-
әрекеттерімен жасалған нысандарды қорғау); 8. Жергілікті жердің өзіне тән
табиғаты қорғалатын және түрлі мақсатта пайдаланатын аумақтар; 9.
Биосфералық резерваттар; 10. Бүкіләлемдік маңызы бар тарихи ж әне табиғи
орындар.Қазақстан Республикасы 2006 ж. 7 шілдесінде қабылданған «Ерекше
қорғалатын табиғи аумақтар туралы» Заңының 4-тарауының 4-бабында респ.
маңызы бар Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар туралы түрлері: мемлекеттік
табиғи қорықтар; мемлекеттік ұлттық табиғи саябақтар; мемл. табиғи
резерваттар; мемлекеттік зоология саябақтар; мемлекеттік ботаникалық саябақтар;
мемлекеттік дендрол. саябақтар; мемлекеттік табиғат ескерткіштері; мемлекеттік
табиғи қорықшалар; мемлекеттік қорықтық аймақтар. Қазақстан бойынша Ерекше
қорғалатын табиғи аумақтарға: 10 мемлекеттік қорықтар, 10 мемлекеттік ұлттық
саябақтар; 3 табиғи резерваттар; 49 табиғи қорықшалар, 127 геологиялық табиғи-
қорықтық қор, 5 қорықтық аймақ, 6 ботаникалық және 3 зоологиялық бақтар, 26
Ақсу-Жабағылы. 1926 жылы құрылған, ертеден келе
жатқан қорық. Талас Алатауының солтүстік-батыс бөлігін
алып жатыр (оңтүстік Қазақстан облысы). Ауданы 73 мың га.
Территория құрамында тұрғын жерлер жоқ. Физико-
географиялық ерекшеліктеріне байланысты екі бөлікке
бөлінеді. Бес өсімдік белдеулеріне бір мыңнан астам
өсімдіктер, құстардың – 130-дан астам түрлері,
сүтқоректілерден арқарлар, маралдар, суырлар және т.б.
кіреді.

Барса-келмес. Арал теңізінің солтүстік бөлігінде Барса-келмес
аралында орналасқан. 1939 жылы құрылған. Аралдың ауданы 198
шаршы км. Аралдың хлорасына 130-дан астам өсімдіктердің түрлері
кіреді. Жануарлар түрлері көп емес. Сүтқоректілердің алты түрі,
амфибиялардың екі түрі және құстардың 110 түрі тіршілік етеді.
Олардың барлығы 1927 жылы сырттан әкелінген сайғақтар,
қарақұйрықтар, құландар, құм сарышұнағынан басқалары
аборигенді түрлер болып табылады.

Наурызым. 1931 жылы құрылған. Қостанай
облысының Жетісу ауданында орналасқан. Ауданы
100 мың га. Қорықта 151 құстардың, 25
сүтқоректілердің, рептилиялардың 5 түрі,
амфибиялардың 8 түрі кездеседі.

Алакөл қорығы
1998 жылы құрылған. Ауданы 197,1 мың гектар. Қорық
Алматы облысындағы Алакөл ауданында орналасқан.
Атыраулық сулы-батпақты ландшафтылары қорғалады.
Құстардың 257 түрі (олардың 12-сі «Қызыл кітапқа» енген),
өсімдіктердің 270 түрі, сүтқоректілердің 21 түрі,
қосмекенділердің 2 түрі, бауырымен жорғалаушылардың 3
түрі бар. Қорықтың негізгі мақсаты Алакөл жүйесіне енетін
көлдерді мекендейтін су құстарын (аққу, реликті
шағала, қаз, тырна және т.б.) қорғау.
Алматы. 1934 жылы құрылған. Алматы облысының Шелек ауданында
орналасқан. Іле Алатауының тау жотасының топыра қ жабыны альпілік
өсімдіктер жабыны бар таулы-шалғындық топыра ғына жатады.
Өсімдіктердің 1300 түрінен астамы кездеседі. Жануарлар әлеміне
құстардың 200 түрі, сүтқоректілердің 62, амфибияларды ң 3 түрі,
рептилиялардың 16 және балықтардың 8 түрі кіреді.

Қорғалжын. 1958 жылы құрылған. Ауданы 237 мың
га. Ақмола облысының Қорғалжын ауданында
орналасқан. Қорық Қорғалжын мемлекеттік
қорықтық аңшылық шаруашылығымен байланысты.
Қорықта ғылыми – зерттеу жұмыстары жүргізіледі.
Әсем Қорғалжын көлдерінің тізбегі қызғылт
фламинго популяцияларының ұя салуының ең
солтүстік орны болып табылады. Су құстарының
табиғи резерваты ретінде маңызы зор.

Марқакөл. 1976 жылы құрылған. 71мың га
территорияы алып жатыр, оның 44 мы ң га-ын Мар қак өл
көлі алып жатыр.
Қорық территориясына Азутау жотасының солтүстік
беткейлері және Күршім тау жотасының оңтүстігі
кіреді. Марқакөл ойпатының өсімдіктер жабыны өте
бай және алуан түрлі. Оның құрамына жоғары
сатыдағы өсімдіктердің бір мыңнан астам түрлері
кіреді. Жануарлар дүниесі де бай, құстардың 232 түрі
мекендейді, олардың 125 түрі ұя салады.
Бетпақ-дала. Сарысу өзені мен Балқаш
көлінің арасында территорияда орналасқан.
Ол Қазақстанның төрт оңтүстік
облыстарының территориясына кіреді.
Үстірт қорығы
Ол Маңғыстау облысында 1984 жылы құрылды. Ауданы 223,3 мың
гектар республикадағы ең үлкен бұл қорық Үстірт жерінде орналас қан.
Қорықта сүтқоректінің 227, құстың 11 түрі, өсімдікті ң 261 түрі кездеседі.
Климаты солтүстік шөл зонасына тән: жазы ысты қ, ұза қ, қысы қата ң, жауын-
шашын мөлшері тым аз (жылына 120 мм). Қоры қты ұйымдастыруда ғы ма қсат
Қазақстандағы Қызыл кітапқа тіркелетін шөл зонасында ғы 12 т үрлі а ң мен
құстарды корғау мен сақтау. Жануарлар арасынан қорғауға жататыны: жабайы
қойдың ерекше түрі - үстірт муфлоны және қара құйры қ, ұзын тікенді
кірпі, шұбар күзен, төрт жолақты қарашұбар жылан. Құстардан
ұялайтыны: қарабауыр шіл, кекілік, ителгі, ш өл кекілігі.

Қаратау (Қызылқұм) қорығы. Оңтүстік Қазақстан облысының
Арыс және Шардара аудандарының территориясында орналасқан
көлемі 150,6 мың га 1990 жылы Шымкент облыстық Атқару
Комитетінің шешімімен құрылған. Қаратау қорығы Қаратау тау
жоталарының өте бай табиғатын қорғауға арналған. Мұнда
өсімдіктердің шамамен 1,5 мың түрлері кездеседі. Өсімдіктердің
эндемик түрлерінің саны бойынша Қаратау тау жоталары
республикада бірінші орында тұр.

Батыс Алтай қорығы
1992 жылы құрылған, ауданы 56 мың гектар. Қорық Шығыс Қазақстан
облысы Глубокое ауданында орналасқан. Алтай тау жүйесінің қазақстандық
бөлігінің солтүстік-батыс жағын, Батыс Алтайға тән өсімдік жамылғысының
бірнеше типі (қылқан жапырақты ормандар, субальпі және альпі
шалғындары) сақталған. Қорықта жоғары сатыдағы өсімдіктердің 564,
жануар дүниесінің 161 түрі, құстардың 120, сүтқоректілердің 20,
балықтың 5 түрі кездеседі. Өсімдіктерден марал оты, алтын тамыр,
жануарлардан бұлғын, аю, құндыз, сусар, борша және т.б. сирек аңдар
кездеседі.
3.Табиғатты ұтымды пайдалану мен қоршаған ортаны пайдаланудың ғылыми
негіздерін жасау – биосфераны ноосфераға айналдырудың міндетті сатысы.
Табиғатты қорғауға қол жеткізудің негізгі әдістерінің бірі табиғатты ұтымды пайдалану болып табылады.
Табиғатты ұтымды пайдалану – адамдардың материалдық және материалдық емес игіліктердегі қажеттіліктерін қанағаттандыру
мақсатында табиғатты пайдалану процесінде адамның табиғи ортаға әсер ету теориясы және практикасы.
Табиғатты ұтымды пайдалануды анықтайтын критерийлерге мыналар жатады:
- минералдық ресурстарды тиімді кешенді пайдалану;
- ауа райы мен климаттың ауытқуларын болжау. Берілген мәселенің тиімді шешілуіне адамның шаруашылық қызметіні ң көптеген
салаларының өнімділігі, ауыл шаруашылығындағы, авиациядағы шығындардың азаюы және т.б. байланысты болады;
- литосфера ресурстарын ұтымды пайдалануды қамтамасыз ету мақсатында жер қыртысында геологиялық өзгерістерді тудыратын
табиғи және техногенді факторларды айқындау және зерделеу;
- биосфераның даму процестерін реттеу. Негізгі міндеті – адамның материалдық қажеттіліктерін толы қ қамтамасыз ету үшін
биосфераның өнімділігін арттырудың жаңа тәсілдерін әзірлеу;
- өндірісте жаңа техника мен технологияларды пайдалану, ал атап айтқанда: көп салалы аз қалдықты және ресурс сақтайтын
технологияны қолдану, су және газ айналымдары циклдерін пайдалану, энергияны алудың балама к өздерін пайдалану,
биотехнологияны, ферменттер химиясын, сұрыптық және гетерогенді электркатализді дамыту (ағынды суларды, газдарды және т.б.
тазарту қалдықтарын пайдаға асыру кезінде теңіз суынан металдар бөлінуі);
- қоршаған ортаның көп компонентті мониторингін ұйымдастыру. Адам табиғатты ұтымды пайдалану үшін оны ң қызметіне әсер
ететін барлық құбылыстар мен процестер туралы жан-жақты ақпаратты алуы тиіс. Тек шұғыл араласу ғана қалаусыз процестер
барысын өзгертуі, адамның табиғатпен әрі қарай өзара әрекеттесу қауіпсіздігін қамтамасыз етуі, сол немесе басқа шаруашылық
шараларын ұзақ мерзімді жоспарлуы, ландшафтты-экологиялық ортаның өзгерісіндегі жаһандық заңдылықтарды ай қындауы м үмкін
және т.с.с.
- табиғатты ұтымды пайдаланудың теориялық және әдіснамалық тұжырымдамаларын әзірлеу;
- табиғатты ұтымды пайдаланудың және қоршаған ортаны қорғаудың жеке салалары бойынша ұлттық және халықаралық зерттеулерді
ұйымдастыру.
- экологияны ғылым ретінде дамыту, экономика мен техниканы экологияландыру.
Табиғатты ұтымды пайдалану экономикалық категория ретінде табиғи ресурстар мен қоршаған ортаны пайдалануға байланысты
экономикалық қатынастардың санада көрсетілген белгілі жүйесін білдіреді.
Аз қалдықты және ресурс сақтайтын технологияларды дамытудың ма қсаты – түсетін шикізат пен қалдықтарды толық
пайдалану арқылы тұйық технологиялық циклдерді жасау. Дәстүрлі технологияларды аз қалдықты ж әне ресурс са қтайтын
технологияларға кезеңмен ауыстыру қалдықтар еркін кіретін және шығатын ашық өндірістік жүйелерден алынатын материалдарды
жарты-лай пайдалану және қалдықтарды тазарту арқылы жартылай ашық жүйелерге, сонан соң барлық түсетін ресурстар мен
қалдықтарды толығымен қайта өңдеу және пайдаға асыру және қоршаған ортаның соңғылармен ластануын тоқтату арқылы жабық
типті жүйелерге біртіндеп өтуге мүмкіндік береді.
Адам санасы мен ғылыми ойдың рөлін бағалай келе В.И.Вернадский мынандай
қортындылар жасады: Ғылыми шығармашылықтың дамуы адамның өзі тұратын биосфераны өзгертетін к үш
болып табылады.Биосфераның өзгерістері ғылыми ойды ң өсуі мен қатар ж үретін құбылыстар.Биосфераны ң б ұл
өзгерістері адам еркінен тыс, стихиялы түрде, табиғи процесс ретінде ж үреді.Тіршілік ортасы-биосфера
планетасының ұйымдасқан қабықшасы болғандықтан, оның геологялы қ тарихына да оны өзгертуді ң жа ңа
факторы-адамзаттың ғылыми жұмысының енуі биосфераны ң жаңа фаза ға, жаңа к үйге-ноосфера ға өтуі таби ғи
прцесс.
Биосфераның ноосфераға (ақыл-ой сферасына) ауысуын қарастыра отырып, И.В. Вернадский ноосфераны ң
қалыптасуының нақты шарттарын көрсетті. Олар:
Адамдар планетаға қоныстанып және оны жаңғыртып біртұтас болулары керек;Байланыс құралдары, елдер бір-
бірімен ақпарат алмасуы көкейкестілік тездетілуі керек;Жер бетіндегі барлы қ елдерді ң арасында ғы байланыстар,
оның ішінде саяси байланыстар күшейтілуі керек;Биосфераны ң шегі ке ңейіп, космос қа ұшу керек;Энергияны ң
жаңа көздері ашылып, оларды пайдаланып, энергияны ң дамуы керек;Адамдар арасында н әсіліне, дініне қарамай
нақты теңдік орнауы керек; Жердің алғашқы табиғатын халықтың саныны ң өсуіне байланысты оларды ң
материалдық, эстетикалық және рухани қажеттіліктерін қамтамасыз ететіндей етіп ақылмен көркейту керек; Қоғам
өмірінде ешқандай соғыс болмауы керек.Өмір сүрудың жалпы деңгейі өсіп, ашты қты және ауруларды олдырмау
керек. Ноосфера-биосфера дамуының ең жоғарғ сатысы; бұл сатыда адамдардың көркейту әрекетін табиғат
дамуының жалпы заңдарын ескере отырып, табиғи және әлеуметтік процестерді ғылыми т ұр ғыдан т үсінуге
негізделеді. Ноосфераның қалыптасуы стихиялық емес, оны ң қалыптасуына ажамдарды ң саналы т үрдегі іс-
әрекеті, табиғатқа ақыл-ойдың белсенді араласуы қажет. Биосфераны ң өзгерістері адам м ұқтажымен байланысты
болуы қажет, бірақ биосфераның өзіне зиян келмеуі керек. Адам мен биосфераны ң осындай қарым- қатынасы
коэволюция деп аталады.Ноосфераның құрылымы мынадай компоненттерден т ұрады: адамзат, ғылыми білімдерді ң
жиынтығы, биосферамен тұтастықта болатын техника және технология.Ноосфера адамзатты ң тіршілігін ғана емес,
экосфераның тірі және өлі табиғаттарының үйлесімді са қталуын, биогеоценозда ғы органикалы қ организмдер
ресурстарының сақталуымен бірге табиғаттың сақталуын қарастырады. Тұра қты даму-экономиканы ң өсу
қарқынының үдемелі қозғалысы, мұндай көзқараста қоршаған ортаға жасалатын қысым оны ң қасиеттерін
қайта жақсартумен теңдесуі керек. Ноосфералық көркейтулер адамзаттан рационалды (орынды, ұтымды) ойлауды,
алдын-ала ғылыми болжауды, экология, эконогмика ж әне саясаттың бірлігін са қтауды талап етеді.
Ноосфера- биосфераның сапалы жаңа күйі, ол ылғи да эволюциялық дамуда болады.
Пайданылған әдебиеттер:
1.Г.С.Оспанова , Г.Т.Бозшатаева “Экология” Алматы 2009,155-321-336-337 беттер
2.Стамқұлұлы.Ә "ҚР Экология құқығы” Алматы Жеті жарғы 1995ж. 230-233 беттер
3. http://www.studfiles.ru/preview/2460069/page:3/

Ұқсас жұмыстар

Ерекше қорылатын табиғи территориялар – қоршаған ортаны қорғау шараларының бір түрі

Экологиялық білім берудегі этикалық және эстетикалық проблемалар. Ерекше қорылатын табиғи территориялар – қоршаған ортаны қорғау шараларының бір түрі. Табиғатты ұтымды пайдалану мен қоршаған ортаны пайдаланудың ғылыми негіздерін жасау – биосфераны ноосфераға айналдырудың міндетті сатысы

Экологиялық білім берудегі этикалық және эстетикалық проблемалар туралы ақпарат

Экологиялық білім берудегі этикалық және эстетикалық проблемалар жайлы ақпарат

Табиғатты ұтымды пайдалану мен қоршаған ортаны пайдаланудың ғылыми негіздерін жасау – биосфераны ноосфераға айналдырудың міндетті сатысы

Экологиялық этика табиғаттың эстетикасы спетті

Экологиялық білім берудегі этикалық және эстетикалық проблемалар - 2 нұсқа

Экологиялық білім берудегі этикалық және эстетикалық мәселелер

Экологиялық тәрбие берудің мазмұны

Мемлекеттік корықтың аймақтар

Пәндер