Ж.Пиаже және оның мектебі

Презентация қосу

Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым Министрлігі
Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті

СӨЖ №5

Тақырыбы: Ж.Пиаже және оның мектебі

Орындаған: Төлеуханова Айдана П-407
Тексерген:Кулмышева Н.А.
Пиаже (1896-1980) – Швейцария психологі. Психиканың Ж.Пиаже
түрлі кезеңмен дамуы концепциясының авторы.
"Генетикалық эпистемология" ілімін жасаушы. Женева
және Париж университетінің профессоры. Сорбонна
(Франция), Гарвард және Чикаго университетінің
құрметті профессоры. 1929 жылдан Жан-Жак Руссо
атындағы институтты басқарады, 1940 жылдан Женева
университетінің эксперименталды психология кафедрасы
мен психологиялық лабораториясын меңгереді. 1955 ж.
"Генетикалық эпистемология жөнінде Халықаралы қ
Орталық" құрды. Ол бала интеллектісін зерттеу жайында
ғылыми мектеп ашты. Ол "Логика және эпистемология"
(таным теориясы) жөніндегі еңбектерімен әйгілі. Пиаже:
ойлау дегеніміз операциялар жүйесі — дейді. Операция
— ішкі қимыл-әрекеті, сыртқы заттық әрекеттің жемісі,
ішкі әрекет реалды объектілер арқылы іс ж үзіне
аспайды, образ, белгі, символ арқылы ж үзеге асады.
Операцияның концепциясы негізінде, ол баланы ң
эмоциялық іс-әрекетгенезисін, қабылдауының дамуын
қарастырады. Пиаженің концепциясы қазіргі кездегі әр
түрлі ғылымдардың (логика, психология, социология,
эпистемология т.б. тәсілдерін біріктіру негізінде жол
көрсетеді.
Ж.Пиаже 1921-1922 жж. Француз тілінде
аударылған еңбегінде «баланы оқытсаң да,
оқытпасаң да психикасының дамуына,
ақыл-ойының өріс алуына ықпалын
тигізбейді» деді.
Балалар психологиясының пайда болуы мен бала
психикасының даму заңдылықтарын зерттеу биология
ғылымының жүйесіне енген үлкен бір жаңалық
болды.XIX ғ. Чарлз Дарвиннің жасаған эволюциялық
ілімі аса маңызды кезең болды. Адам соған сәйкес
органикалық дүниенің дамуының тұтас жүйесіне енді.
XIX ғасырдың соңы XX ғасырдың бас кезінде шетел
психологтары В.Штерн, Э.Мейман, А.Бине, К.Коффка, К.Бюллер,
т.б өз еңбектерінде балалар психологиясы туралы мәселелерді
қорытындылап, негізгі бағыттарға қысқаша талдау жасады.
Революциядан кейінгі қайта өрлеу жылдарында диалектикалық
материализм негізінде де бала психикасының дамуы туралы
Ресейде эксперименталдық балалар психологиясы ерекше
қарқынмен жұмыс жасады. Атап айтар болсақ, А.Ф.Лазурский,
А.П.Нечаев, И.Кросногорский, В.М.Бехтерев,
Н.М.Шеловановтардың физиологиялық зерттеулері соның дәлелі.
Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым Министрлігі
Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті

СӨЖ №6

Тақырыбы: БАЛА ПСИХИКАСЫНЫҢ ДАМУЫНА
ӘСЕР ЕТУШІ ФАКТОРЛАР

Орындаған: Төлеуханова Айдана П-407
Тексерген:Кулмышева Н.А.
Н Ы Ң
К А С Ы
И Х И У Ш І
А П С Р Е Т
Б АЛ А Ә СЕ
У Ы Н Л А Р
ДА М Т О Р
Ф А К
ДАМУ ФАКТОРЛАРЫ

Даму факторлары — баланың психикалық және қылықты қ дамуын
анықтайтын факторлар жүйесі. Даму факторы т әрбиелеу, о қыту,
тәрбиешілер мен оқытушылардың педагогикалы қ дайынды қтарын, о қыту
құралдары мен әдістерін және баланы ң психологиялы қ дамуына әсер
ететін басқа да жағдайларды қарастырады. Даму шарты — адамның
дамуына ықпал ететін факторлар (оны ң айналасында ғы бала кезінен
қоршаған адамдар, олардың арасындағы қарым-қатынастар, материалды қ
және рухтық, мәдени заттар мен құбылыстар ж әне т.с.с.).
Дамудың эволюциялық теориясы — баланың психикалық және қылы қтық
дамуындағы үрдістердің барлығы генотиппен аны қталады ж әне ұры қта
болмаған нәрсенің ешқайсысы даму кезінде к өрініс бермейді деп
түсіндіретін теория. Сензитивтік кезе ң — адамда ғы психологиялы қ
қасиеттер мен қылық түрлерін дамыту ға ы ңғайлы жа ғдай тудыратын адам
өмірінің кезеңі
БАЛАНЫҢ ДАМУЫНА
ЫҚПАЛ ЕТЕТІН ФАКТОРЛАР:

ӘЛЕУМЕТТІК ОРТАТӘРБИЕ
ТҰҚЫМ ҚУАЛАУШЫЛЫҚ
ТҰҚЫМҚУАЛАУШЫЛЫ
Қ
Тұқым қуалаушылық — ұрпақтың ата-ананың
биологиялық ұқсастығын елестетуі. Кейбіреулері
баланың сыртқы пішініне қарап, бірден қалай
әкесіне не шешесіне ұқсап қалған деп таңданады.
Әрине бұл кездейсоқ нерсе емес. Өйткені, баланың
шашы мен көзінің бояуы, терісінің пигменті, бет
келбеті мен басының формасы, жүрісі мен өзін ұстау
қалпы тұқым қуалаушылық арқылы берілетін
биологиялық ұңсастықты еске түсіреді. Бала
қозғалыс мүшелерін, нерв жүйесінің функциялық
қасиеттерін, ал кейде дауыс тембрі, музыкаға, биге,
математикаға қабілеттілігі сияқты өте нәзік
ерекшеліктерді тұқым қуалау арқылы алады. Бірақ,
өте нәзік ерекшеліктердің тұқым қуалау жолымен
берілуі өте сирек кездесетін жағдай. Мысалы: әйгілі
ұлы компо-зитор Иоганн Себастьян Бахтың
ұрпақтарында 300 жыл ішінде тек қана 20 адамдай
музыканттар болған. Мұны бір жағынан отбасы
мүшелерінің табиғи мүмкіншіліктердің (нышанның)
болуына, екінші жағынан отбасындағы музыкалық
дәстүрге, музыкалық тәрбиеге байланысты деп
қарастырған жөн.
ТАБИҒИ ОРТА
Орта — адам дамуына табиғи және
әлеуметтік орта ықпал жасайды .
Табиғи орта — бұл түрлі табиғат
жағдайының адам тұрмысына
қызметіне ықпал жасауы. Жылы
және суық климат жағдайы
халықтардың тұрмысына әрекетіне
елеулі ықпал етеді. Климаты ыстық
жерлерде егін шаруашылығымен
шұғылданады. Ал солтүстіктегі
жерде балық, бұғы
шаруашылығымен айналысады.
Табиғат жағдайына байланысты
олардың мінез-құлықтары да
ерекшеліктер байқалады.
ӘЛЕУМЕТТІК ОРТА
Әлеуметтік орта — жеке адамның мінез-
құлқының дамуына ықпал жасайтын
әлеуметтік қатынас, олардың көп қырлы іс-
әрекеттері. Әлеуметтік ортаға мектептің
ықпал жасауы нәтижесінде баланың дүниеге
көзқарасы, құлықтық, эстетикалық және осы
сияқты болымды қасиеттері дамып
қалыптасады. Егер адамдардық қалыптасуына
ортаның қатысы шамалы болса, онда орта
адамдардық талабын қанағаттандырмайды.
Сондықтан адам өзінің дамуы үшін қажетті
материалдарды осы әлеуметтік ортадан
жинайды. Егер бала әлеуметтік ортадан тыс
қалса, онда оның даму дәрежесі
жануарлардан жоғары болмайды.
ТӘРБИЕ

Тәрбие, тәлім-тәрбие – жеке тұлғаның адамдық бейнесін, ұнамды мінез- құл қын қалыптастырып, өмірге
бейімдеу мақсатында жүргізілетін ж үйелі процесс.
Бесік тәрбиесі, балдырған тәрбиесі, өрен т әрбиесі, жас өспірім т әрбиесі, жастар т әрбиесі бір-бірімен
жалғасып, өз ерекшеліктерімен жүзеге асырылады. Т әрбиені ң ма қсаты адам бойында ізгілік, инабаттылы қ
қасиеттерін және тіршілікке қажетті дағдылар қалыптастыру болып табылады. Т әрбие - қо ғамны ң негізгі
қызметтерінің бірі, жеке адамды мақсатты, ж үйелі қалыптастыру процесі, а ға ұрпа қты ң т әжірибесін
кейінгі буынға меңгертіп, олардың сана-сезімін, жа ғымды мінез- құл қын дамытушы. Ересек буын
қоғамдыдтарихи өмірде жинаңталған тәжірибені, білімді жас буын ға т әрбие процесі ар қылы береді.
Тәрбие материалдық игіліктерді өндіруге қабілетті, іскер адамдарды дайындауға ба ғытталуы қажет. Басты
өндіруші күш - жеке тұлға. Адам жүйелі түрде күрделі қатынастар ға араласып, қо ғамда ғы қалыптас қан
идеяны, саяси және моральды қ көзқарастарды, сенімдерді қо ғамда ғы адамдарды қ өмір с үру т әртібін
меңгереді.
Педагогика баланы оқыту, тәрбиелеу тәжірибелерін қорытып, т әрбие ж әне даму үшін қажетті
жағдайларды анықтайды.
Қорыта айтқанда, тәрбие - қоғамны ң тарихи әлеуметтік-экономикалы қ жа ғдайларынан туатын
объективтік процесс.
Тәрбие процесінде бала өзіні ң дамуына қажетті жа ғдайларды пайдалануға тиіс. Таби ғи ж әне әлеуметтік
орта оның көзқарасын дамытады.
Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым Министрлігі
Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті

СӨЖ №7

Тақырыбы:Ойын түрлеріне сипаттма

Орындаған: Төлеуханова Айдана П-407
Тексерген:Кулмышева Н.А.
ОЙЫН ТҮРЛЕРІНЕ
СИПАТТМА
ОЙЫН ІС-ӘРЕКЕТ
(ҚЫЗМЕТІ)

Ойын іс-әрекет (қызметі) – негізінен
үлкендердің іс-әрекеттері мен қарым-
қатынастарын ерекше түрде елестетумен
сипатталатын мектеп жасына дейінгі
балалардың негізгі іс-әрекетінің басты түрі.
Ойын балалардың негізгі іс-әрекеті ретінде психологиялық, анатомиялы қ-
физиологиялық, педагогикалық маңызы зор қызметтер атқарады. Ойын баланың
даму қуралы, та-ным көзі, білімдік, тәрбиелік, дамытушылық м әнге ие бола
отырып, адамның жеке тұлға ретінде қалыптасуына ықпал етеді. Ойынды әрбір
адам ойнап өседі, ойынды көп ойнаған адамның дүниетанымы ке ң, жаны таза,
жүрегі нәзік, нағыз сезімтал тұлға болмақ. Әрине, ойын адамның дамуына,
қалыптасуына әртүрлі әсер береді. Кей бала ойында шынайы өмірді бейнелесе, кей
бала ішкі сезімін білдіреді. Ойынның дамуына және баланы ң ойын ға араласуына
әсер ететін факторлар өте көп. Мысалы, үлкендердің ойынға басшылық жасауы,
ойыншықтар, баланың өсетін ортасы, балалар ұжымы, баланың тәрбиесі т.б.
Дегенмен де ойын тек әрекет емес, балалардың да, үлкендердің де қызығушылы қ
ермегі, адамды рахат және қанағат сезіміне бөлейтін іс-әрекеті. Балалар т ұрма қ,
үлкен адамдар да әлі
күнге дейін ойнайды, әрине ойынның түрлері өте көп. Балалар ойынына талдау
жасайтын болсақ, оның өзгеріп отыруы балалардың жас және жеке дара
ерекшеліктеріне бай-ланысты. Мысалы, сюжеттік рөлді, қимыл- қозғалыс,
драматизациялық, музыкалық, дидактикалық, құрастыру, ұлттық, спорттық,
дамытушы ойындардың түрлері бар. Әрқайсысының өзіндік мәні, ерекшеліктері,
мазмұны, ережелері, тәртібі, білімдік, тәрбиелік, дамытушылық функциялары бар.
Оның әрқайсысына жеке тоқталатын болсақ, сюжеттік рөлді ойындар ойынның
алғашқы танымы десек, артық болмас.
Балалар ойындарының тәрбиелік маңызын жоғары
бағалай келіп, А.С.Макаренко былай деп жазды:
«Бала өмірінде ойынның маңызы зор, ересек адам
үшін еңбектің, жұмыстың, қызметтің қандай
маңызы болса, нақ сондай маңызы бар. Бала ойында
қандай болса, өскен соң жұмыста да көп жа ғынан
сондай болады. Сондықтан келешек қайраткерді
тәрбиелеу
алдымен ойында басталады». Мысалы; сюжеттік -
А.С. МАКАРЕНК
рөлді ойындар.
Ойынның негізгі ерекшелігі ол балаларды ң
қоршаған өмірді - адамдардың қимылын, іс-
әрекеттерін бейнелеу болып табылады. Ойында
бөлме теңіз, аспан кеңістігі де, темір жол вагоны да
болуы мүмкін. Балалар жағдайға ойынны ң өздері
ойлаған түпкі ниеті мен мазмұнына лайы қты ма ңыз
береді.
Ойын іс-әрекетінің тағы бір ерекшелігі - оның әрекеттік сипаты. Балалар
ойын шығарушылар, ойынды жасаушылар болып табылады. Олар ойында
өздеріне мәлім өмір құбылыстары мен оқиғалары туралы білімдерін
бейнелейді, оларға өзінің қатынасын білдіреді.
Балалар ойынының ерекшелігі сондай-ақ бейненің, ойын әрекеті мен с өзді ң
ұштасуымен өзара байланыстылығында. Бұл оның сыртқы белгісі емес, шын
мәні. Ойында бала өзі бейнелеген қаһарманның іс-әрекетімен, сезімімен
тыныстайды. Кейде бейненің баланы баурап әкететіні соншалы қ, ол тіпті өзін
әдеттегідей шақырғанға жауап та қатпайды.
Балалар үн-түнсіз ойнамайды. Тіпті бала жалғыз бол ғанны ң өзінде
ойыншықтармен сөйлесіп жүреді. Ойынға қиялдағы қатысушылармен
әңгімелеседі, өзі мен мамасы үшін, науқас кісі мен дәрігер үшін сөйлеседі
және т.б. Сөз нақ бір ойын әрекетін сүйемелдеуші болып табылады, бейнені,
оған баланың өз қатынасын толығырақ ашады.
ОЙЫННЫҢ НЕГІЗГІ
ҚҰРЫЛЫМДЫҚ ЭЛЕМЕНТТЕРІ

Ойынның негізгі құрылымдық элементтері мыналар:
ойынның түпкі ниеті,
сюжеті немесе мазмұны;
ойын әрекеттері, рөлдер;
ойынның өзінен туатын және балалар жасайтын немесе
ересектер ұсынатын ойын ережесі.
Бұл элементтер өзара тығыз байланысты ж әне ойынды
балалардың өзінше бір іс - әрекеті ретінде к өрсетеді.
ОЙЫННЫҢ ТҮПКІ
НИЕТІ
Ойынның түпкі ниеті - бұл балалардың нені
және қалай ойнайтынының жалпы
анықтамасы, мәселен: «дүкен», «аурухана»,
«әскер», «қызы мен шешесі», «мектеп» және
т.с.с. болып ойнау. Ол сөзде тұжырымдалып,
ойын әрекеттерінің өзінде бейнеленеді,
ойынның мазмұнында қалыптасады және
ойынның өзегі болып табылады.
Ойынның түпкі ниетіне қарай ойындарды азды-
көпті мынадай типтік топтарға бөлуге болады:
а) тұрмыстық құбылыстарды бейнелейтін
ойындар («отбасы», «мектеп», «балабақша»
және т.б. болып ойнау);
ә) жасампаз еңбекті бейнелейтін ойындар
(корабль салу, үйлер, стадиондар тұрғызу
жәнет.б.);
б) қоғамдық оқиғаларды, дәстүрлерді
бейнелейтін ойындар (мерекелер,
демонстрациялар, қонақтарды қарсы алу,
саяхаттар
т.т.).
ОЙЫННЫҢ СЮЖЕТІ, МАЗМҰНЫ

Ойынның сюжеті, мазмұны - бұл оның жанды тұлғасын
құрайтын, ойын әрекеттерінің, балалардың өзара қарым-
қатынастарының дамуын, көп жақтылығын және өзара
байланысын анықтайтын... Ойынны ң мазмұны оны қызы қты
етеді, ойнауға деген ықылас пен ынтаны қоздырады.
ОЙЫННЫҢ ҚҰРЫЛЫМДЫҚ
ЕРЕКШЕЛІГІ МЕН ТҮЙІНІ

Ойынның құрылымдық ерекшелігі мен т үйіні - бала атқаратын рөл.
Ойын процесінде рөлге берілетін ма ңызына қарай к өптеген ойындар р өлді
немесе рөлді-сюжетті ойындар деп аталады. Рөл әр қашан адам ға немесе
жануарға, ол қиялдағы қылықтарға, іс-әрекеттерге, қарым-қатынастар ға
қатысты болады. Солардың бейнесіне енген бала сол өзі қалап ал ған
нәрсеге айналады, яғни белгілі бір рөлді ойнайды.
ҚОРЫТЫНДЫ
Ойын іс-әрекеті ырықты зейін мен ырықты есті ң дамуына
көмектеседі. Ойын жағдайларында балалар лабораториялы қ
тәжірибелер жағдайларындағыдан зейінін жа қсы жина қтайды.
және көбірек есте сақтайды.Ойынның шарттарының өзі
қатысушылардан ойын ситуациясына ететін заттарға ойналатын іс-
әрекеттер мен сюжет мазмүныма зейін жииақтауды талап етеді.
Егер бала болашақ ойын ситуациясының талабына зейінді бол ғысы
келмесе, ойынның шарттарын есінде сақтамаса, онда оны
құрдастары ойыннан қуып жібереді. Қарым-қатынас жасауға,
эмоциялық мадақтауға деген қажеттілік балаларды ма қсатты т үрде
зейін жинақтауға және есте сақтауға мәжбүр етеді
Пайдаланылған әдебиеттер:

1. Мұқанов М. Жас және педагогикалық психология.
«Мектеп» 1981ж.
2. Дүйсенова Ж.Қ., Нығметова Қ.Н., Балалар
психологиясы, Алматы, 2012
3. Мухина В.С. Мектеп жасына дейінгі балалар
психологиясы. Мектеп 1986ж.

Ұқсас жұмыстар

Бала психикасының дамуына әсер етуші факторлар. Ойын түрлеріне сипаттама

СӨЖ

Пиаже Жан (1896-1980) - Швейцария психологі

Интербелсенді сабақтың құрылымы

Выготскийдің әлеуметтік - мәдени теориясы

Тұлға теориялары

Бірлескен жұмыстар

Шетелдік психологиялық тұжырымдамалардағы психикалық даму мәселелері

Оқушылардың жас

Балалардың жас ерекшеліктері

Пәндер