Жұпсыз көбелек (Lymanria dispar Lнепарный шелкопряд)

Презентация қосу

ЖҰПСЫЗ
КӨБЕЛЕК
(LYMANRIA
DISPAR L-
НЕПАРНЫЙ
ШЕЛКОПРЯД)

Орындаған: Омарова Алуа
Топ: АГ – 213
Тексерген: Сагандыков С.Н
Жоспар
КІРІСПЕ
1.1 Қабырша қ қанаттылар отрядына қысқаша сипаттама
жоспар
НЕГІЗГІ БӨЛІМ
2.1 Жұпсыз көбелектің пайда болу тарихы
2.2 Жұпсыз көбелекке қысқаша сипаттама
2.3 Жұпсыз көбелектің даму фазалары
2.4 Таралуы және зиян келтіретін өсімдіктері
2.5 Жұпсыз көбелекті есептеу әдістемесі
ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
Жұпсыз көбелек -қабыршақ қанаттылар отрядына жатады. Қабыршақ қанаттылар,
көбелектер (гр. Лепідóптера, көне грекше: λεπίς, көне грекше: λεπίδος — қабыршақ және
көне грекше: πτερόν — қанат) – жәндіктер класының бір отряды. Жер шарында кең
тараған. Қабыршақ қанаттылырдың 200-ге жуық тұқымдасқа бірігетін 140 мыңдай т үрі
белгілі. Қазақстанда 3 мыңнан астам түрі кездеседі. Екі жұп қанаттары болады, оларды ң
беттерін ұлпа қабыршақ басып жатады (отрядтың аты осыған байланысты қойылған).
Бұл қабыршақтар көбелектің қанаттарын алуан түске құбылтып тұрады.
Қабыршақтарының құрылысы, ондағы пигмент түсі әрбір түр, жүйеленімдік топта әр
түрлі болады. Қанаттары бір-бірімен ілмек арқылы жалғасады. Қанатының түсі арқылы
күндіз ұшатын көбелектер өз түріне жататын көбелектерді ажыратады, сондай-ақ
қанатының түсі мен оның бетіндегі өрнегінің қорғаныштық та маңызы бар. Қабыршақ
қанаттылырдың денесінің ұзындығы 3 – 8 мм-ден 200 – 300 мм-ге дейін жетеді. Аузы
гүлдің шырынын соруға бейімделген, ұзын тұмсыққа айналған. Тыныштық күйде ол
шиыршықталып оралып жатады. Кейбір түрлерінде мұндай тұмсық жетілмеген. Денесі
бас, кеуде және құрсақ бөлімдерінен тұрады. Басында бір жұп фасетті к өздері, к өзшелері
және иіс, дәм сезу қызметін атқаратын мұртшалары орналасқан. Бұлардың көру органы
жақсы жетілген. Дәм сезу органдары тек аузында емес, кейде аяғында да болады.
Кеудесінде үш жұп аяқтары және екі жұп қанаттары бар. Құрсағында 2 – 5 қос «жалған»
аяқтары болады.
Жұпсыз көбелектің пайда болу тарихы
Ең бірініші бұл көбелек Солтүстік Америкада пайда болды. 1860
жылдары астроном – энтомолог Этьен Леопольд Трувелотты ң ж үргізген
зерттеулері кезінде АҚШ жеріне ең бірінші осы к өбелекті ң ж ұмырт қалары
әкелінген болатын. Зерттеу жұмыстары Трувелотты ң арнайы зерртеу
жұмыстары жүргізілетін жерінде өткізгенділігіне қарамастан, б ұл к өбелек
дернәсілдері маңайдағы барлық ормандарға тарап кетті. Трувелот бұл
қиындықтарды шешу үшін әріптестерінен көмек с ұрады, біра қ б ұдан
ешқандай нәтиже болмады. Тек 1889 жылы АҚШ- та жұпсыз көбелек зиянкес
ретінде танылды.
Жалпы сипаттамасы
Аталығы мен аналығының сырт
пішіндері өте күрт ерекшеленеді, осыдан
да жұпсыз көбелек атауы пайда болған
шығар. Аналығының қанаттарының
жайғандағы ұзындығы 9 см жетеді.
Алдыңғы қанаттары сарғыш немесе
сұрғылт – ақ, алдыңғы жағында ақшыл
дағы бар, аяқтары және мұртшалары –
қара түсті.
Аталығы қанаттарының жайғанда 4
см болады. Мұртшалары қара , кеудесінің
алдында ала дақтары бар. Жұмыртқалары
басында сары, кейін қызғылттау болады,
домалақ, тегіс, үстінгі жағы кішілеу,
диаметрі – 1- 1,2 мм.
Құрттарының ұзындығы 1 – 7 см
аралығында болады, 16 аяқтары бар,
түкті, арқа жағында ала сызықтары бар ,
5- көк, 6 – қызыл, басы - сұр.
Қуыршақтары – қара немесе қоңыр,
бірнеше қызғылт түктері бар.
Жұпсыз көбелектің
даму фазалары
Аналықтары жұмыртқаларын
томарларға салады, бір – бірден емес
топтап салады, сырттарында
қапшықтары болады. Жұмыртқаларын
салып болғаннан соң аналықтары
бірден өліп қалуы мүмкін.
Жұмыртқалары қыстай алады, ылғал
мен суыққа төзімді(-25..-30С), 10 күн су
астында болса да, өз тіршілігін
жоймайды. Жаздың жаңбырлы күндері
аналықтардың жұмыртқа салуына
кедергі жасайды, құрттары дамымай
қалады. Көбелектің құрттары ерте
көктемде шыға бастайды, олардың А, Б,В, - көбелек құрттарының әр
денесін түк басқан, олар жел арқылы түрлі даму фазалары
таралып кетеді. Құрттар өсе келе азық Г )ересек көбелек (аналық)
іздеу мақсатында алысқа кете алады. Д)ересек көбелек (аталық )
Кей кездері темір жолдарынан өткен
кездер байқалған. Маусымның аяғы
мен шілдесінің басында қуыршақтану
басталады. 10- 15 күннен көбелектердің
ұшуы басталады.
Аналық
Аналық көбелек жұмыртқа
салу барысында

Ағаш дініндегі көбелек Аталық
жұмыртқасы
1.Аналық
2.Аталық
3.Ағаш дініндегі
көбелек жұмыртқасы
4-5. Зақымдалған
бұталар
6.Көбелек құрты
Таралуы:
Еуропа Түркіста
н
Азия Кавказ

Сібір
Жапония

Солтүстік Америка
Зиян келтіретін өсімдіктері:
Жұпсыз көбелек - өсімдіктердің 300 түрін зақымдайды, а ғаш
текті өсімдіктердің барлығын, кейбір қылқан жапырақты
өсімдіктерді , сонымен қоса бұталарға көп зиян келтіреді. Е ң к өп
зиян келтіретіндері: емен , қайың, алма ағашы, терек, үйе ңкі, қара
өрік. Ол орман зиянкесі болып табылады. Жаппай көбею кезінде өте
үлкен аумақтарға зиян келтіреді.
Күрес шаралары

Ең біріншіден біз Сібір және
Қиыр Шығыс түсетін тауарлар мен
көлік құралдарын мұқият тексеруіміз
қажет. Феромонды қапқандарды
пайдалану арқылы порттар мен оған
іргелес облыстарды зерттеу .
Химиялық күресу шараларына келетін
болсақ, әр түрлі инсектицидтер шашу,
фосфорорганикалық қосылыстар мен
өңдеу, Ал биологиялық күрес
шараларына өсімдіктердің өздерін
биологиялық пестицидтармен өңдеу
жатқызылады. Сонымен қоса күзде
немесе ерте көктемде пайда болған
жұпсыз көбелектің жұмыртқаларын
бірден жойып отыру қажет. Жаппай
таралған жылдары инсектицидтармен
бүрку қажет. Жұпсыз көбелектің
санын азайтуда 200 түрлі
энтомофагтар,аурулар зор рөл
атқарады. Жауын – шашын мол
болған жылдары көбелек
құрттары жойылып кетеді.
Жұпсыз көбелекті есептеу әдістемесі

Біріншіден, жұпсыз көбелекті
есептеп алу үшін бұл зиянкестердің
биологиялық белсенділігін арттыру ға
ең қолайлы жерлерін таңдап алуымыз
қажет. Көбінесе олар орманды және
тасты жерлерді мекен етеді. Жұпсыз
көбелекті есептеу жұмыстарын маусым
айларында жүргізеді, әрбір 500м 7-10
ағашты тексереді. Егер де бір ағашта
көбелектің құрттарының саны 100-ден
асатын болса, келесі жылға егжей-
тегжейлі сараптама
жоспарлауымыздың қажеттілігі
көрсетеді. Сараптама нәтижесі дұрыс
болуы үшін арнайы бір аумақты таңдап
алу қажет. Тек қана үздіксіз мониторинг
жүргізу арқылы біз дезинсекциялық іс
– әрекеттер тағайындай аламыз.
Қорытынды
Жалпы қорытындылай кете айтатын болсам, біз жұпсыз көбелекті
орман зиянкесі ретінде қарастырдық, сонымен қоймай б ұл к өбелектің
адам ағзасына да тигізер зиянын да айта кету керек деп есептеймін.
Мысалы үшін көбіне көздің,терінің ,тыныс жолдарының аллергиялы қ
ауруларына себепші. Құрттарының улы түтікшелері қуыршақтанған
жерлерінде,ағаш діндерінде қалып қойып желмен біршама жерлерге
таралып кетеді. Қазіргі кезде бұл айтарлықтай ш ұғыл мәселе екендігіне
қарамастан, ол іс – жүзінде қарастырылмаған. Сол себептен де біз к үресу
шараларын барынша мұқият әрі уақытылы, дер кезінде ,дұрыс болжамдар
жасап жүргізуіміз қажет. Тек осы жағдайда ғана біз бұл барынша тарал ған
зиянкестің алдын ала аламыз. Оған қоса болжамдар жасау ар қылы біз
зиянкестің алдын алып қана қоймай, шығын мөлшерін азайтып, өнім
сапасын жоғары деңдейде ұстап қалуымыз әбден мүмкін.
Пайданаланылған әдебиеттер
-Cулейменова З.Ш «Методические указания по мониторингу
численности вредителей, сорных растений и развития болезней
сельскохозяйственных культур », Астана ,Фоллиант 2004

- Ә.Т. Тілменбаев , Г.Ә. Жармұхамедова «Энтомология»

- Агибаев А.Ж, Тулеева А.К, Сулейменова З.Ш «Ауылшаруашылы қ
дақылдарын зиянкестер мен аурулардан қорғау», Алматы 2010

Ұқсас жұмыстар

ҚР облыстарының фитосанитария карантиндерінің жағдайы

Жұпсыз жібек көбелегі

HTML - басы мен соңы

Зиялы педагогтар еңбектері

Төменгі жақ - бассүйек сүйектерінің ішіндегі жалғыз қозғалмалы, жұпсыз сүйек

Түрлі қанатты ірі ақ көбелек

Бисерден көбелек бейнесін жасау

Мәтінді жылжыту және көшіру

Жүгерінің сабақ көбелегі (Ostrinia nubilalis)

Карантиндік нысандар

Пәндер