Организмнің иммуннды жүйесі. Иммунокомпетентті жасушалар, олардың негізгі қызметі. Иммуногенездегі жасушааралық кооперация туралы түсінік

Презентация қосу

Қазақстан Республикасының Денсаулық Сақтау
Министірлігі

С.Ж.АСФЕНДИЯРОВ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ МЕДИЦИНА
УНИВЕРСИТЕТІ
Микробиология , вирусология және
иммунология кафедрасы

Организмнің иммуннды жүйесі.
Иммунокомпетентті жасушалар,
олардың негізгі қызметі.
Иммуногенездегі жасушааралық
кооперация туралы түсінік.
Тексерген: Егенбердиев
М.Н.
Орындаған:Мырзақұлова А.
2038топ,2 курс
ЖОСПАР:
І. Кіріспе
1. Жалпы иммунологияға түсінік

2. Иммунитетің мәні және рөлі

ІІ. Негізгі бөлім
3. Иммунитетің иммунитеттің жасушалық құрамы.
Иммунитетің мүшелері.
4. Иммунокомпетентік жасушаларының негізгі
популяциясы.
5. Макрофагтардың кооперативтік қарым-қатынасы,
Т - және В-лимфоциттердің иммунды жауабы.
ІІІ. Қорытынды
ІV. Пайдалынылған әдебиеттер
ИММУНОЛОГИЯ

Адам ағзасы айналадағы ортаның табиғи тірі өкілдерімен
үздіксіз қарым – қатынаста болуымен бірге организмге
биологиялық белсенді әсері бар көптеген
макромолекулаларымен кездесіп отырады. Ол
макромалекуулалар жануларлар және өсімдік өкілдерінің
тіршілік ету кезінде пайда болып, ақуыздардан ,
полисахаридтерден, нуклеин қышқылдарынан және де
оның қосындыларынан тұрады. Сонымен қатар, адам
тіршілігіне қажетті ондай заттар жасанды түрде
синтезделуі мүмкін ( дәрі-дәрмек, тағамдық ақуыздар,
ферменттер).
Биологиялық белсенді макромалекулалар адам ағзасына
еңген кезде биологиялық процестердің жүруіне кедергі
жасауы мүмкін. Ондай заттар адам ағзасына бөгде
болғандықтан олардың барлық түрлері бар топқа
жатқызылып, “антигендер” деп аталған. Эволюциялық
даму барысында ағзаны заттардан қорғау үшін
ИММУНИТЕТТІҢ МӘНІ ЖӘНЕ
РӨЛІ
“Иммунитет” ( Immunitas) латын тілінен аударғанда – деррбес құқықтық,
бір нәрседен не әртүрлі себептен босатылған,арылған деген мағына береді.
Бұл түсінік адам қоғамның арасында ерте заманнан бері белгілі, мысалы,
шаруаларды салықтан босату, ал кейінірек дербестігі үшін қолданылады. Ол
сөздің биологиялық маңызы ағзаны антигендерден қорғап, босандыру
жолында жүретін биологиялық процестер түсінігіне дәл сәйкес келеді.
Эволюциялық даму жолында ағзаны антигендерден қорғау үшін арнаулы
күрделі қорғаныс жүйесі құрылған. Ол жүйені “ иммунитет жүйесі” деп
атайды.
Иммунитете жүйесінің атқаратын басты жұмыстары төменгідей:
1. Антигенді ажыратып тану, яғни оның генетикалық бөгделігін және оның
ағзаның антигендерінен өзгешілігін дәлелдеу,
2. Иммунитет жүйесіне тән реакциялар мен механизмдер кешені арқылы
ағзаның құрылыстық, функционалдық қалыптылығын сақтау үшін ағзада
жүретін биологиялық процестерге антигеннің әсерін тигізбеуден сақтау;
3. Ағзада сол антиген туралы өзіндік мәліметті өмір бойына есте сақтап қалу.
Иммунитет, басқа да ағзаның
ИММУНИТЕТ қызметі сияқты, өзінің де атқаратын
ТІҢ қызметі бар. Бірақ, басқалардан
айырмашылығы, бұл мүше
ЖАСУШАЛЫ анатомиялық
болмаса,
құрылымның
барлық
бірі
мүшелердің
Қ құрамында таралады және
қантамырлар, лимфатикалық
ҚҰРАМЫ.ИМ жасушаларда өте оңай таралады.
Оның қасиеті мынамен байланысуы,
МУНИТЕТІҢ иммунологиялық қызметі ағзада
МҮШЕЛЕРІ. жүреді, барлық мүшелерде және
ұлпаларда.Иммунитеттің мүшелері
лимфоидтық ұлпа болып табылады,ал
оның негізгі орындаушысы-
макрофактар ( басқа да антигенді
жасушалар), көптеген популяциялар
және субпопуляциялар Т-В-
лифоциттер.Жасушалар және ортаңғы
мүшелердің иммунды жүйеден жүріп
өткенде, Т-В лимфоциттер иммунды
жүйені құрайды, қанға еніп және
Иммунитетің
орталық
мүшелері
Иммунитетің орталық мүшесінің рөлі
болып популяцияның жасушаның
қантамыры және иммунды жүйе
болуында. Осы себептен сүйекті-ми
бағаналы қанда жасушалар болып
аталынды. Морфологиялық олар
идентифицираланбаған, бірақ оларды
бағаналы жасушаларда коллона
түзеді. Егер летальды сәулені
тышқандар арқылы сүйекті миының
жасушаларына еңгізсек, онда 8-10
күннен реципиенттің көкбауырында
бөлектенген колониялар түзеді, оның
әрқайсысы 106 бағаналы жасушалар.
Сүйекті –мидан бағаналы жасушалар қанға түседі.
Бұл процесс гипоталамо-гипофизо-адреналық
жүйемен реттеледі. Адренокортикотропты
гормонның ( АКТГ ) т өмендеуі
бағаналы жасушалық қанға жоғары темпті
миграциясына алып келеді.Керісінше, бұл
гормонның жоғарлауы сүйекті-мидың бағаналы
жасушаның төмен темппен шығуына алып
келеді.
Тимус

Тимус екі негізгі бөліктен тұрады,оның әрқайсысы көптеген кішкентай
бөліктерге,олар милы және қыртысты қабаттан тұрады. Қыртысты қабаттың
құрамында көптеген кішкентай лимфоциттер (тимоцит),активті көбеюі қасиеті
бар. Тимус эпителиалды жасушалар кіші формалар құрайды.
Тимустың рөлі орталық иммунитет мүшенің бірі сияқты 1961 жылы Дж. Миллер
ашқан. Ол көрсетті, тимустың жаңадан туылған тышқанның тимусы жойылса
1,5 -3 айдан соң вастинг –синдромы(ағыл.waste-босаңсу,жүдеу). Бұндай
тышқандар дамудан кеш қалады,оларда арықтау шашының түсуі ,диареяның
пайда болуы, дерматит, ал негізгісі-иммунитет бұзылады. Иммунитет
жасушаның реакциялары өте қатты төмен тимустан алынған экстракт
жанурларға еңгізгенде вастинг-синдромытөмендейді.Сол себептен, тимус
жасушаның иммунитетінің орталық қызметі болып табылады.Үш гипотея:
жасушалы,гуморальды және гипотезалық “оқулы”.
Иммунокомпететі жасушаларда пайда ету үшін тимус ұлпасының қатысы жоқ. Сол
себептен Т-лимфоциттерден иммунокомпететерденжасушалардың құрамында
маңызды рөл атқарды.Оған гуморальды факторлар қатысып тимус пайда
болады.
Тимус ұлпасынан көптеген 10 шақты пептитік гуморальды факторлар шығады.
Химиялық синтездеуге және идентифицироваланған.Оған :
тимозиндер( пептидтік жанұясы, 5-тимозин тФ5); тимопоэтин және олардың
құрылымы; сарысулы тимустың факторы ( СТФ), ол оның комплексі тимулин
атауын алған; тимуста гуморальды фактор 2 – ТТФ 2, тимустық гармон.
тимустың гуморальды факторы лимфоидтық өнімдік және лимфоидтық өнімдік
емес ( эпителиолдық) жасушалар. Мыс: -1, -7, -4, тимпоэтин және
эпителиолды жасушалар арқылы синтездейді және секреттейді. Бірақ тимозин
-1 және оның қосындысы ( протимиозин ) тимоцитпен секреталынады,
Фабрициустың сөмкесі
Фабрициустық сөмке құста антителаның
биосинтезінің процесінің төмендеуіне алып
келеді, бірақ құстардың оған гиперсезімдік
реакциясы орында қалады. Адамдар да
агаммаглобулинемин сиптомы жүреді,
иммуноглобулиннің қанда жоқ болуы.
Мұндай адамдардың антителалары жұмыс
істемейді. Бірақ иммунды жасушалардың
реакциясы бұзылмайды. Тимустың
гипоплазиясы жасуша иммунитетінің
дифицитіне алып келеді. Соған орай
антителалар бейімделуі сақталады, соған
орай, тимус жасушалы иммунитетің
орталық мүшесі болып табылады, ал сөмке
Фабрициус құстарда және оның құрылысы
– сүйекті ми- жәндікті қоректілерде-
гуморальды иммунитетің орталық мүшесі
болып табылады. Сол себептен,
лимфоциттер иммунитеті жасушалардың
атқарушысы болып табылады және
тимустың иммунокомпетентіннің пайда
болуына әсер етеді. Сол себептен , Т-
лимфоцит ( thymus- тимус) ал лимфоциттер
гуморальды иммунитетінің дамушысы
болып табылады және құстардың сөмке
Иммунитетінің орталық мүшесінің қызметі блып оның
эмбриональды кезеңде 1-к -лимфоциттің пайда болуына Бауыр
қызмет етеді-антителалық жасушалар пайда болады.
Бауырда антигендік диференциялды және піскен -
лимфоциттердің пайда болуына алып келеді.
Эмбриональды бауыр супрессорлық диференциялдық
піскен -лимфоциттер болып табылады одан басқа , бауыр
қан тамыр жүйесінің қызметін атқарады. Патогендердің
,антигендердің, ісікті жасушаларды басқа типті заттарды
сақтайды және иммунакомпитетінің жасушаларды бұзады.
Оған жатады: 1. Купферовтың жасушалары. Бауыр ұстап
алуда және церкуляцияның иммундық иммундық
комплексінің жойуына және қандағы эндотаксиндердің
тазалауына маңызды рөл атқарады. Купфердің
жасушалары фагоцитоздық қызмет қана емес басқада
процессинг және Т-жасушалы антигеннің орнын атқарады:
интерлейкин-1 секреттейді, ісікті некрозды фактор,
жәйгландиндер Е2 және Д2 ; рецепторлар Fc-фрагметіне
иммуноглабулинді апарады. 2. Эмбриональды бауырда
жасушалы Т-лимфоциттің жасушалары болады, соның
ішінде диференциялдық ломфоциттық супрессорлық
қызмет атқарады. 3. Бауырда көптеген лимфоциттер
құрайды, цитотаксикалық құрамымен қызмет атқарады;
Т-киллер, NK- жасуша, Pit-жасушалар ( ағыл. Pit-тұтық
жеміс ) дән тәрізді лимфоциттер, олар табиғи киллерлар.
Pit-жасушалар бауыр ісікті жасушаларын табады және
жояды,.Жасушалар, вирусты гепотитпен жұқтырылған.
Ақуыздардың орын алатыны бауырдың
жасушаларының синтезделуіне қатысады -
фетопротейнді орын алады , иммуносупрессорлық
құрамы бар.
Иммунды жүйенің

Оған жатады бауыр, лиммфатикалық
түйіндер, асқазан-ішек трактілерінің
лимфоидтық ұлпалары
( солитарлық фоликулалар ),тағы да қан, лимфа,
оларға церкуляция арқылы иммунокомпитентік
жасушалар түседі. Көкбауырда плазматикалық
жасушалар бар. -лимфоциттердің
нәтижесінде диференционалды және
антителалық негізгі өкілдері болып табылады.
ИММУНОКОМПЕТЕНТІК ЖАСУШАЛАРЫНЫҢ НЕГІЗГІ
ПОПУЛЯЦИЯСЫ. Т- ЛИМФОЦИТТЕР ЖӘНЕ ОНЫҢ ҚЫЗМЕТТЕРІ .

Нағыз цитотаксикалық
құрамы бар- ісікті
жасушаларды жояды
вирустың инфекциялық
жасушаларды, жасушалық
транспланттарды және сол
сияқты; NK-жасуша,Pit-
жасуша, нөлдік жасушасы.
Морфологиялық құрамы т
және В лимфоциттер бір-
бірінен айырмашылығы оқ.
Бірақ иммунитет
реакциялары әр түрлі, басқа
да құрамымен құрлысымен,
рецепторлы қызметтерімен
және антигендік
құрлысымен
Т- және В – лимфоциттерге
сипаттама
Признак
Иммундық процестің ең маңызды реакциясы- химиялық маркерларды табу. Басқа бөгде заттарға жауап береді және
ерекшеленеді.
Осыларды атқаратыңдар макрофагтар, антителалар, Т-В-лимфоциттер.
Антителаантигенді активті орталықтары арқылы табады,ал макрофактар,Т-В- лимфа мембраналарындағы ерекше
рецепторлар арқылы табады.
ХХғ. 60ж. Эксперементті жасағанда, лимфоцитердің жасушалары екі үлкен маңызды феномендерді тапты,
цитоплазмалық қызметі бар лимфоциттер және разетко- пайда болады.( иммунды жабысу).
Сенсибилизировалық лимфоциттер трансплантациялық антигендерді таба біледі және активті түрде мекенді
жасушаларына жабысады.
Феномен иммунды жабысу қалыпты иммунды лимфоциттерді қандай да бір антигенге, мыс: басқа текті
эритроциттер, соңында, лимфоциттерге жабысады, разедкалардың типтік құрылысын құрайды феномен:
лимфоциттерді жояды эритроциттер арқылы разедкалардың жануарларда пайда болуына алып
келеді.Лимфоциттердің жасушаларына жабысуна жол бермейді.
Бастапқыда Т-лимфоциттерді қызметіне байланысты 3 субклассқа бөлген.
1.Т-хелперлер немесе Т-көмекшілер (ағыл.help- көмектесу)
2.Т-киллерлер (ағыл.kill-жою) немесе Т-цитотаксикалық лимфоциттер.
3.Т-супрессорлар ( ағыл.suppress-басу)
Т-хелперлер В-лимфоциттерді антидене жасушалар және жасуша жадына айналдыру үшін керек.
Т-киллерлер – жасуша трансплантатын, жасуша және ісік жасушаның,вирусты,бактериалды және
басқа да антигендермен инфицирленген жасушаларды бұзады.
Т- супрессорлар- арнайы эфекторлы Т және В- жасушада басады және иммуналогиялық
тұрақтылығын қамтамасыз етеді.
Қазіргі кезде т-лимфоциттердің 7 негізгі субклассқа бөледі. Олар 3 топқа біріктірілген.
1. Т-көмекшілер немесе активаторлар: Т-хелпер индукторлары, Т-супрессорлар индукторлары, Т-
хелпер 1, Т-хелпер 2.
2. Т-эффекторлар – Т- цитотаксикалық лимфоциттер.
3. Т-регуляторлар: Т-супрессор, Т-контрсупрессорлар.
Т-ЛИМФОЦИТТЕРДІҢ СУБКЛАССЫ, ОЛАРДЫҢ
СПЕЦИФИКАЛЫҚ РЕЦЕПТОРЫ ЖӘНЕ
ФУНКЦИЯСЫ
МАКРОФАГТАРДЫҢ КООПЕРАТИВТІК ҚАРЫМ-ҚАТЫНАСЫ,
Т - ЖӘНЕ В-ЛИМФОЦИТТЕРДІҢ ИММУНДЫ ЖАУАБЫ.
Антидененің биосинтезімен аяқталатын, иммундық жауабының бастапқы сатысы –процессинг және көрініс табуы.
Антигеннің процесингі ретінде А- жасушаның өнделуі нәтижесінде атигеннің ІІ классты МНС белоктарының қосылуы
айтылады.
Көп жағдайларда Т-жасушаның активтенуі үшін қысқа пептидті ретінде антигеннің детермианттық беткей
құрылымын анықтайды МНС белоктар мен антиген кешен түзіп активті макрофагтар процессинг функциясын
атқарады. Сондықтан олар антидене көрсетуші немесе А-клеткалар ) қосымша жасушалар, ағыл.accessory-
қосымша ).Процессинг және антиген тануға негізгі рөлді –макрофагтар атқарады. МНс класты молекула құрылымында
арнайы орталық бар, яғни ол біртектес емес антигендерді байланыстырады. МНС- класты белок+антигенді пептид
кешенінің түзілуі жасуша ішінде жүреді.
Макрофагтардың кооперативті қарым-қатынасының схемасы былайша, т және В лимфоциттер және иммунды жауап
ретінде:
1.Макрофаг антигенмен басылады.
2Макрофаг антиген процесинг ін жүзеге асады.
3Макрофаг МНС ІІ класс белогының көмегімен,Т-лимфоциттермен активтенеді ( хелперлер).
4Т-хелперлер арнайы МНС белогының көмегімен өзіне тән антигендерді таниды( өсуді синтездейді, В-лимфоциттеріне
және басқа Т-жасушаларына)
5 в-лимфоциттерімен антиген танылады, олар да процессерленген антигендерді активтендіреді ( мембранады түрлі
рецепторлар синтезделеді: активация факторлы өсу, диференцировкалар және т.б.)
6Активтенген В-лимфоциттер көбейеді және дифференцирленеді анти денелер түзуші клеткалар.антидене түзуші
жасушалар клондарды көп мөлшерде секрет бөледі.
7 Атигендермен байланысқан антиденелер басқа иммунды жүйенің компоненттермен танылу үшін болады.
Антиденелердің пайда болуынан бастап, классикалық бағытпен мобилицацияланады.Қабыну ошағы,
Формализацияланады, басқа макрофагтардың активациясы басталады.
Иммунды жабысуды феномені макрофагтардың активтілігін жоғарлатады.
Макрофагтар мен жүйенің арасында жеміс болады. Бөгде текті атигендер, әсіресе вирусты, интерферондар жүйесінің
активтендіреді. Жұмыс өзіне. Гистосәйкестік жүйесіне қосады, оның үшінші локусы, кейбір компонентердің
синетездеуіне жауап беру комплемент жүйесі.
МНС класс І Т-киллер осы комплекстерді таниды, шабуыл жасап және бөгде текті жасушаларды бұзады. Яғни.
Иммунды жауаптың қалыптасуында иммунды жүйенің барлық топтарын өзіне қосады: макрофагтар жүйесі Т және В –
лимфоциттер, комплемент итерферондар және гистосәйкестіктің басты жүйесі.
ҚОРЫТЫНДЫ:
Қорытып айтқанда, әлемдегі жануарлардың, өсімдіктердің
оның ішінде микроорарганизмдердің биополимерлерінің
антигендік құрамы генетикалық өзгешіліктен тұрады,яғни
атигендердің түрлік ерекшеліктері бар.
Сондықтан, нақты айтқан кезде, иммунитет дегеніміз
ағзаның генетикалық бөгде заттардан,яғни экзогендік
және эндогендік тегі бар атигендерден қорғап, ағзаның
гомеостазын, құрылыстық, функционалдық және де тек
қана әрбір ағзаның даралығы емес, сонымен қатар бүкіл
түрдің қасиеттерін қолдау, қорғау және сақтау
тәсілі.Ағзада үнемі, қай уақытта, қандай иммундық жауап
болмасын қайтара алатын спецификалық бағытталған кең
“репертуарлы” лимфоциттер болады.
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР

1. Нәжмедин Шоқанов “Микробиология” оқулық, 4-басушы.-
алматы, “ Санат ”, 1997ж.
2. А.И.Коротаев,С.А.Бабигев. “Медицинская микробиология.
Иммунология и вирусология: Учебник для мед. вузов.-2-еизд,
искр.- СПб.: Спец.200ж.
3. И.Л.Дикий,И.Ю.Холупяк,Н.Е.Шевелева,М.Ю.Стегний “
Микробиология: Учебник для студентов фармацевтических
ВУЗов и фармацевтических факультетов медицинских
институтов.-2- е издание –К.:” ИД “Профессионал”, 2004ж.
4. ҚазҰМУ-нің микробиология, вирусология және иммунология
кафедрасының профессорлары Б.А. Рамазанова, А.Л.Котова,
Қ. Құдайбергенұлы және оқытушылар Б.М. Хандиллаева,
М.М.Уразалин. А.М. Бармакова, Т.С. Бегадилова, Д.Ж.
Батырбаева. “ Жалпы микробиология” , Алматы,2008ж.

Ұқсас жұмыстар

Дәнекер ұлпасы

ДӘНЕКЕР ҰЛПАЛАР

Эпидермис және тамырдың эпиблема

Иммундық жауапқа қатысатын иммундық жасушалар

Өсімдік ұлпасының түрлері

Ағзаның ішкі сұйықтығы

Пәндер