Адам іс-әрекетінің литосфераға әсері

Презентация қосу

Адам іс-
әрекетінің
литосфераға әсері
Литосфера — жер қабығы (грек. lithos- тас,
sphaira — шар) — жердің сыртқы қатты
қабаты жоғарғы гидросфера және
атмосферамен шектеседі. Жер қабығының
тербеліс тарихы қозғалысына байланысты,
оның кқалыңдығы әр орында әр түрлі болып
келеді. Шөгінді қабықтың астында
граниттік қабат орналасады; бұл қабат
мұхит ойыстарында ұшырамайды.
Граниттік қабаттың астында аралық
немесе «базальттық» аса тығыз жыныстар
қабаты жатады.
Адамның литосфераға әсері
Адамдар және олардың шаруашылығы жер бетіне тікелей
және жанама зор ықпалын, әсерін тигізіп келеді. Егерде
жылына ауаға дүниежүзі бойынша 1 млрд тоннна
деңгейінде антропогендік заттектер, гидросфераға
шамамен 15 млрд тонна ластанғыштар енгізіліп отырса,
жерге түсетін техногенді қалдықтардың мөлшері 90 млрд
тонна. Ғалымдардың арасында тараған пікір бойынша
дүниежүзіндегі шөлдердің барлығының шығу тегі де
анторпогендік. Анторпогендік шөлдің аумағы жылдан-
жылға үнемі ұлғаюда, оның көлемі қазіргі шақта 10 млн
км2 – ден асып отыр. Бұл бүкіл құрлықтың 7%-ын
құрайды. Топырақты ластайтын компоненттерге қарай
топырақтың ластануының түрлері: физикалық,
химиялық және биологиялық. Физикалық ластану –
радиактивті заттармен байланысты. Мысалы, уран
рудаларын ашық әдіспен алғанда, жер қыртысында
активтілігі жоғары сәуленетін сұйық және қатты
Литосфералық плиталар теориясы бойынша,
жер қыртысы және мантияның жоғарғы
бөлігі жекелеген плиталардан тұрады. Қазіргі
кезде 7ірі платформа мен ондаған кіші
плиталар анықталған. Олар құрылымдық
ерекшеліктеріне байланысты материктік және
мұхиттық плиталарға ажыратылады. Ірі
литосфералық плиталардың көпшілігі
материк пен оларға жалғасып жатқан мұхит
табандарын қоса қамтиды. Аса ірі плиталар
қатарына еуразиялық, солтүстік америкалық,
оңтүстік америкалық, африкалық, үнды-
аустралиялық, антрактидалық, тынық
мұхиттық плиталар жатады.
Неотектоникалық қозғалыстар әсеріне ұшыраған
платформалар қозғалмалы сипат алады. Мәселен,
мезозой және альпі қатпарлықтары әсерінен
Қытай платформасының тұтастығы бұзылып,
бірнеше бөліктерге ажырап кеткен; қазіргі кезде
оның аумағында жерсілкіну жиі байқалады.
Сондықтан оны параплатформа (қозғалмалы) деп
атайды.
Қазақстан – жердегі минералды – шикізат базасына бай
аздапған елдердің бірі. Әлемдегі алынатын 55 түрлі
пайдалы қазбалардың ( олардың 29 –ы металдар)
Қазақстанда 39 –ы алынады. Салыстырмалы түрде алсақ
жоғар көрсеткіштер тек Ресейде – 49, Қытайда – 45,
Австралия және АҚШ – 42, Бразилия – 41 түрлі пайдалы
қазбалар өндіріледі. Қазақстанның минералдық-
шикізаттық кешені әлемдік минералды шикізат балансында
айтарлықтай күшті позицияға ие, әлемдік минералды
шикізат рыногының дамуы мен ұлғаюына үлкен ықпал ете
алады. Энергетика және минералдық ресурстар министрлігі
геология және жер қойнауын игеру комитетінің ақпараттық-
талдау орталығының мәліметтері (2003 ж.) бойынша әлемдік
зерттелген қор жөнінен Қазақстанның алар үлесі мынадай:
алтын – 2,7% (әлемде 8-орында), күміс – 16%, мыс 7,1%,
марганец – 30% (2-орын), қорғасын – 22%, мырыш – 15,2%,
барит – 47,2% (1-орын), темір – 6%, кобальт – 3,9% (5-орын),
хром – 37,6% (8-орын), боксит – 1,4% (10-орын), никель – 1,4%
ГЕОСФЕРАЛАР (гео... және spїaіre — шар) — Жерді
құрайтын, құрамы мен тығыздығы әр түрлі, концентрлік
(шамамен сфералық) қабаттар.
Олар сыртқы және ішкі геосфералар болып бөлінеді.
Сыртқы Геосфераға атмосфера, гидросфера, биосфера
жатады. Биосфера — жердің органик. өмір бар жоғарғы
жағын құрайды. Ол гидросфераны,
атмосфераның озон қабатынан төм. жағын және
литосфераның жоғ. бөлігін қамтиды. Ішкі Геосфераға ядро,
мантия және жер қыртысы жатады.

Ұқсас жұмыстар

Минералды шикізат рессуртарын пайдалану

Адам ісәрекетінің литосфераға әсері. Минералды шикізат ресурстарының ұтымды пайдаланудың міндеттері. Биосфераның Жер геосфераларының бірі ретіндегі негізгі ерекшеліктері

ГЕОЭКОЛОГИЯ

Экологиялық проблемалар

Табиғи ресурстар және табиғатты ұтымды пайдалану

СЕМЕЙ ЯДРОЛЫҚ ПОЛИГОНЫ СЕМЕЙ ЯДРОЛЫҚ ПОЛИГОНЫ

БАЛҚАШ ПРОБЛЕМАСЫ

Аралдың экологиялық проблемасы

Жер геосфералары, олардың негізгі қасиеттері. Глобальдық экологиялық өзгерістердің бағытын анықтаушы әлеументтік- экономикалық процестер. Адам әрекетінің атмосфераға әсері, атмосфера күйінің өзгерістері және олардың салдарлары

Қоршаған ортаның антропогенді физикалық факторы мен адам денсаулығына әсері

Пәндер