Адам анатомиясы.Анатомияның тарихы

Презентация қосу

Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым Министрлігі Семей
қаласының Шәкәрім атындағы Мемлекеттік университеті

БӨЖ
Тақырыбы: Адам анатомиясы.Анатомияның тарихы.

Орындаған: Тілеуқанова А.Т.
Тексерген: Сатиева К.Р.

Семей қаласы 2015 жыл
Жоспар
1.Адам анатомиясы.
2. Анатомия ғылымының мақсаты мен
міндеттері.
3.Анатомияның зерттеу әдістері.
4.Анатомия бағыттары.
5.Анатомияның басқа ғылымдармен
байланысы.
6.Анатомия тарихы.
Адам анатомиясы (латынша
anatome – кесу, бөлшектеу деген
ұғымды білдіреді) – адам
денесінің құрылысын, пішінін,
қимылдарын, мүшелердің өзара
қарым-қатынасын зерттейтін
жаратылыстану ғылымының бір
саласы.
Адам денесінің пішінін, құрылысы
мен атқаратын қызметін және оны
қоршаған ортаға байланысты дамуын
зерттейтін ғылымды анатомия деп
атайды. Қазіргі анатомия фактілерді
сипаттап қана қоймай, оларды
қорытындылауға, организмнің қалай
құрылғанын белгілеп, организмнің оның
ағзалары мен жүйелерінің құрылысы мен
даму заңдылықтары қандай екенін
анықтауға тырысады.Онымен қатар ол
организмнің ішкі, сондай-ақ сыртқы
байланыстарын зерттейді.
Адам анатомиясының негізгі маңызды
мақсаты тірі организмді тексеру.
Адам анатомиясының міндеті — адам
денсаулығының дүрыс жағдайы мен
патологиялық жағдайын ажыратуға жәрдем етті.
Сондықтан да, анатомия пәні медицина
ғылымының негізгі бір саласы болып саналады.
Анотомия қазіргі ересек адамның құрылысын
зерттеп қана қоймайды, сонымен бірге тарихи
даму барысында адам организмі қалай
қалыптасқанын да зерттейді.
Адам денесін зерттеудің бірнеше
зерттеу әдістері бар:
-Өлік денесін кескілеу
-Коррозия әдісі
-Инъекция әдісі
-Макро-микроскопиялық әдіс
-Рентгенографиялық әдіс, т.б.
Кескілеу әдісі – ең негізігі және ежелден
келе жатқан зерттеу әдісі.
Инъекция әдісі – қан мен лимфалық
тамырларды боялған тез қататын
заттармен толтырумен қамтамасыз
етіледі.
Коррозиялық әдісте препараттың жұмсақ
бөліктерін қышқылдармен немесе
сілтілермен ерітеді.
Рентгенографиялық әдіс – адам денесінің
құрылысын зерттеуге мүмкіндік береді.
Анатомия бағыттары
Жүйелік немесе қалыпты анатомия – адам
денесінің құрылысын ағзалар жүйелері бойынша
баяндайды;
Патологиялық анатомия – ауруға шалдыққан
ағзаларды зерттейді;
Топографиялық анатомия – денедегі ағзалардың,
тамырлардың, жүйке талшықтарының өзара
орналасуын, арақатынасын талдайды;
Пластикалық анатомия – адам денесінің сыртқы
пішіні мен құрылысы туралы ілім;
Салыстырмалы анатомия – дамудың әртүрлі
сатысында орналасқан тіршілік иелерінің дене
құрылысын салыстыра зерттейді.
Физиолог
ия

Гигиена Биология

Анатомия

Гистологи Цитологи
я я
Анатомияның басқа пәндермен
байланысы
Физиология – (гр. Physis – табиғат, logos –
ғылым) мүшелер мен мүшелер жүйесін
зерттейтін ғылым.
Гигиена - ( гр. Hygieinos – дені сау )адам
денесінің дұрыс қалыптасуына және денсаулығын
сақтауға қажетті жағдайларды зерттейді.
Цитология – жасушалар туралы ғылым.
Гистология – ұлпалардың құрылысын, тіршілік
әрекетін, тірі денедегі зат алмасуын зерттейді.
Анатомия тарихы
Ежелгі греция дәрігері, ғалым
Гиппакрат – (б.з.д 460 – 370 жж.)
адам денесіндегі бұлшық еттердің,
жүрек қабырғасының құрылысын,
ми сауытының қалпақ суйектерін
суреттеді. Ішкі мүшелерінің
орналасуы мен қанқаның
құрылысын анықтады. Денені
құраушы төрт сұйықтық:
Өт
Қан
Шырыш
Қара өт
Осы сұйықтықтарға сәйкес:
флегматик, холерик, сангвиник,
меланхолик.
Платон ( б.з.д. 427 –
347 жж.) мен
Аристотельдің (б.з.д.
384-324) қосқан
үлестері зор. Платон
хайуанаттарды зерттеу
нәтижиесінде бас ми
жұлынның алдыңғы
бөлігінен дамиды деген
тұжырымға келді.
Аристотель қанның,
май ұлпасының,
сүйектің, сіңірдің
құрылысын анықтады.
Аристотельді
Эмбриология ілімінің
негізін қалаушы деп
атайды.

Аристотель
Рим философы биолог-
анатомы Гален – (130 –
200 жж.) бұлшық еттер
мен сүйектердің
құрылысын, бас мидың
12 жұп жүйкесінің
жетеуін дұрыс
сипаттаған. Бас мидың
бауырдың бүйректің,
жүйкелердің құрылысы
туралы мәліметтер
жазған.
Аль-Фараби Абу Али ибн Сина

Медицинаның дамуында Аль-Фараби
Абунаср Мухаммед бин Тархан (870-950 жж.)
және Абу Али ибн Сина (980-1037 жж.) үлкен
үлес қосқан. Тәжік философы, дәрігері Абу
Али ибн Синаның «дәрігерлік ғылымның
заңы» кітабын XVI ғасырға дейін Батыс және
Шығыстың дәрігерлері қолданып келді.
Вильям Гарвей (1578-1657 жж.)
Андрей Везалий «Хайуанаттар жүрегі мен қанының
(1514-1564 жж.) «Адам қозғалысын анатомиялық зерттеу»
деген кітабында қан айналымында,
денесі құрылысының артерия мен вена қан тамырларының
жеті кітабы» деген арасын өте ұсақ қан тамырлары
қосып тұрады деп жорамалдады. Осы
қолжазба қалдырды. болжамның дұрыстығын 1661 жылы
Мальпиги дәлелдеді. Мальпиги өзі
ойлап тапқан микроскоппен қыл
тамырлар құрылысын зерттеді.
Т.Шванн - 1839
жылы “Өсімдіктер
мен хайуанаттардың
дене құрылысы мен
өсуіндегі
микроскопиялық
сәйкестік туралы”
деген кітабында
барлық тірі
денелердің негізі
жасуша екенін
дәлелдеді.
Ч. Дарвин 1859 жылы
«Түрлердің шығуы » деген
кітабында сыртқы ортаның
әсерінен жан-жануарлар
денесінің құрылысында
эволюциялық өзгерістер,
дамулар болатынын
дәлелдеп, адам –
эволюциялық даму
салдарында адам тәрізді
маймылдан пайда болған
деген тұжырымға келді.
XVII-XIX ғғ. И.М. Сеченов 1862 жылы
Анатомияның дамуына «Бас ми рефлекстері» деген
орыс ғалымдары М.В. еңбегін жариялады.
Ломоносов (1711-1765 жж) И.П. Павлов жоғарғы
, П.А. Загорский (1764- дәрежелі жүйке жүйесінің
1846 жж.) , Лесгафт қызметі, ми қыртысы,
(1857-1909 жж) , екінші сигнал жүйесі
Н.И. Пирогов (1810-1881 туралы жаңалықтар ашты.
жж) үлкен үлес қосты. 1904 жылы Нобель сыйлығы
берілді.
Қазақстанда анатомия ілімінің дамуына үлес
қосқан ғалым профессор Алшынбай Рақышұлы
Рақышев «Анатомия терминдерінің қазақша,
орысша, латынша сөздігі», «Адам анатомиясы
»атты оқулығы қазақ тілінің лексикалық бай
мүмкіндіктерін жоғары көтерумен қатар
мемлекеттік тілдің медицина саласында тезірек
қолдануына әсерін тигізді. 1992 жылы қаза қ
тілінде М.М. Дайырбекованың «Адам
анатомиясының практикумы», Р.С. Смагулов, Б.
Нәрібаев, Е. Кәрібековтың «Тәнтану» 1994 және
Е. Кәрімбековтың « Адам анатомиясы» (1992)
сияқты еңбектер жарық көрді.
Пайдаланылған әдебиет
1.А.
Рақышев «Адам
анатомиясы»
2.Ә.Күзембаева «Адам
анатомиясы»
3. Сатиева К.Р. «Адам
анатомиясы» «Биология»
мамандық студенттері үшін
зертханалық сабақтарға
арналған оқу құралы, Семей. –
2015
Н : КЕ
Ғ А Е Р
Д А АҚ
Ы Н А
Р
О АНО В
У Қ
ІЛ Е
Т
ыз ға
л ар ың
На з ар
м ет
рах

Ұқсас жұмыстар

Анатомияны тірі адамда оқып білу әдістері: антропометрия. Дене бітімінің түрлері(типтері ) туралы

Патологиялық ауру

Анатомияны тірі адамда оқып білу әдістері: антропометрия. Дене бітімінің түрлері ( типтері ) жайлы

Анатомияны тірі адамда оқып білу әдістері: антропометрия. Дене бітімінің түрлері(типтері)

Анатомияның даму тарихы

Адам денесінің анатомиялық жазықтары мен біліктері. Анатомиялық терминология

Медицинада жалпы патологияның рөлі

Патологиялык анатомияның заманауи зерттеу әдістері

Жануарлар патологиясы пәні, мазмұны мен міндеті және даму тарихы

Физиологиялық зерттеу тәсілдері

Пәндер