Бәсеке

Презентация қосу

Тақырыбы:Бәсеке
БӘСЕКЕ ДЕГЕНІМІЗ
НЕ?
• Нарық механизмінің негізгі элементтерінің бірі- бәсеке.
• Бәсеке дегеніміз - тауар өндірушілер арасындағы жоғары пайда
табу барысында өз өнімдерін өткізудегі жарысы.
• Бәсеке дегеніміз іс-қимыл жасайтын салада ұнамды н әтижеге
жету үшін жүріп отыратын экономикалық жарыс, шаруашылы қ
жүргізудің қолайлы жағдайына ие болу үшін, пайданы мол алу
үшін тауар өндірушілердің бір-бірімен күресі. Екінші жағынан,
ол нарық субъектілерінің өнімді өндіру мен оны өткізудегі
және капиталды қолдану сферасындағы ара қатынастары.
Форма жағынан бәсеке ұйымдастырудың нормалары мен
ережелерінің, мемлекеттік және жеке құрылымдардың
директивалары мен іс-қимыл әдістерінің ж үйесі.
НАРЫҚТЫҚ БӘСЕКЕНІҢ АРТЫҚШЫЛЫҚТАРЫ
МЕН КЕМШІЛІКТЕРІ

• Артықшылықтары:
• қоғамға қажет тауарларды өндіруде ресурстарды тиімді пайдалану ға
мүмкіндіктің болуы;
• тез өзгеріп отыратын өндіріс жағдайларына икемді болып, олар ға тез
көмектесе алатындығы; өндірушілерді к өпт үрлі қажеттіктерді
қанағаттандыруға, тауарлар мен қызметтерді ң сапасын жо ғарылату ға
мақсаттандыруы.
• Кемшіліктері:
• ұжымдық тауарларға бағытталған тауарлар мен қызметтер (дамбалар,
жолдар, қоғамдық көлік) өндірісінің дамуын қамтамасыз етпейді;
• фундаментальдық ғылымның, жалпы білім беру ж үйесіні ң, қалалы қ
шаруашылықтың көп элементтерінің дамуына жа ғдай жасамайды;
• еңбек, табыс, демалу құқықтарына кепілдік бермейді;
Нарық құрылымының
көптүрлілігіне байланысты
бәсекенің 2 түрі бар:

а) жетілген бәсеке;

ә) жетілмеген бәсеке.
Жетілген бәсеке
Жетілген бәсеке дегеніміз- бірнеше мың сатушылардан
құралатын бәсеке. Жетілген бәсекеде фирма рынокты қ ба ға ға
әсер ете алмайды. Сатылатын тауар ға ба ғаны рынок белгілейді.

Жетілген бәсеке нарығы төменде аталған шарттардың орындалуын
тілейді:
• жеке фирманың өндіріс мөлшері елеулі болмайды және ол сол фирма
сататын тауардың бағасына әсер етпейді;
• әр өндірушілер сататын тауарлар біртекті тауарлар болады;
• сатушылар өзара баға туралы келісім жасаспайды және әрекеттерін бір-
бірімен келіспей жеке жүргізеді;
• өндіруші фирмалардың салаға кіруі мен шығуына жол ашық болады.
Жетілмеген бәсеке дегеніміз- таза бәсекенің
кем дегенде бір шарты орындалмайтын
бәсеке түрі.

бір шарты
орындалмайды
Жетілмеген бәсеке түрлері

Олигополия

Монополистік Дуополия
Монополия
бәсеке

Монопсония Олигопсония
Монополистік бәсеке- 10-100-ге дейінгі фирмалар арасындағы б әсеке. Олар тауарларды ң ішінде қз
тауарының артық екеніне көндіргісі келеді. М ұндай б әсекеге киім-кешек, сабын, кір жуатын ұнта қ
сататын нарықтар жатады. Бір-біріне ұқсас тауарлар өндіретін, біра қ т ұтынушыларды ң ойы
бойынша әртүрлі тауарлар шығаратын фирмалар. Оларды ң тауарлары бір-бірінен сырт қы к өрінісі
арқылы ерекшеленеді.

• Олигополия – 1-10-ға дейінгі бірнеше
ірі фирмалардың арсындағы бәсеке.
• Олигополиялық нарыққа кірудің негізгі
шарты- капитал деңгейі, жаңа техника
және технология өндірісіне бақылау
жүргізу. Өндіретін өнім түріне қарай
олигополия 2-ге бөлінеді:
• Таза олигополия- бұл кәсіпорында
бірдей стандартты өнім өндіру. • Монополия-жалғыз өндіруші фирма. Ол ұлттық
• Дифференциалды олигополия- бұл 1 экономикадағы жоғары орын алатын ірі
бағытта әртүрлі өнім шығаратын корпорацияларды көрсетеді. Монополия болған
фирмалар. кезде жалғыз 1 ғана өндіруші болады, ол
ұсынылатын тауар көлемін толығымен бақылап
отырады. Монополияға кіру үшін келесідей
ерекшеліктері болуы керек:
• а) өнім өндіру масштабы;
• ә) құқықтық артықшылығы;
• б) шығарылған өнімнің басқа тауарлардан ерекше
болуының арқасында оған берілетін құқықтар
(патент және лицензия);
• в) негізгі шикізат түріне меншіктік қатынасы.
Олигопсония — белгілі Монопсония — белгілі тауарды сатып
тауарларды сатып алушы топтары алуға жалғыз сатып алушының
болатын нарық құрылымының монополиясы болуымен сипатталатын
типі. Осылар сатып алуын шектей нарық құрылымының типі. Өзінің
отырып, сатушы табыстарының сатып алуын шектей отырып, сатып
есебінен өздеріне монополдық алушы сатушы табыстарының есебінен
пайда түсіреді. монополдық пайдаға ие болады.

Дуополия — белгілі
тауарлардың тек екі
жеткізушісі болатын
нарықтық құрылым.
Назарларыңызға
рахмет

Ұқсас жұмыстар

Нарық механизмі

Нарықтық механизмнің басты элементі ретінде

Бәсеке туралы түсінік, оның түрлері

Бәсеке және монополия

Бәсеке және монополия жайлы

Пәндер