Халықтық педагогиканы, мақалмәтелдер, қолданып тәрбие сағатын өткізуге материалдар жинастыру. Тәрбие сағатының үлгісі

Презентация қосу

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ҒЫЛЫМ
ЖӘНЕ БІЛІМ МИНИСТРЛІГІ СЕМЕЙ
ҚАЛАСЫНЫҢ ШӘКӘРІМ АТЫНДАҒЫ
МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ
ЖАРАТЫЛЫСТАНУ ФАКУЛЬТЕТІ

Слайд
Пән:Этнопедагогика
Тақырыбы: Халықтық педагогиканы, мақал-
мәтелдер, қолданып тәрбие сағатын өткізуге материалдар
жинастыру. Тәрбие сағатының үлгісі

Орындаған:Өзгерісхан.Н
Тексерген:Оралбекова Б.С
Топ:Е-415
Кіріспе
Мақал - мәтелдер – талай замандар бойы қалыптасып
ұрпақтан ұрпаққа ауысып келген халықтық мұра,
асқан шеберлікпен жасалған сөз өрнегі. Мақал -
мәтелдерден халықтың ақыл - ой, даналығы мен
тапқырлығын көреміз. Олар – кемелі ой, кең мазмұнды
бір - ақ ауыз сөзбен айтып, қорытынды жасаудың
тамаша үлгісі, халық тапқырлығымен айтқанда,
«тоқсан ауыз сөздің тобықтай түйіні». Мақал -
мәтелдер әрі ықшам, әрі көркем түрде жасалып, терең
ой, кең мазмұнды қамтиды.Мақалдарда ой
тұжырымдалып, даналық қорытынды, түйінді пікір
түрінде айтылады.
Сабақ тың
тақ ырыбы: Мақал-
мәтелдер
Сабақтың мақсаты:
Білімділік – оқушылардың мақал – мәтелдер
туралы білім, білігін тереңдету;
Дамытушылық – оқушылардың тіл
байлығын арттыру, өзіндік ойын
дәлелдеуге тұжырымдама жасауға жетелеу;
Тәрбиелік – ана тілін ардақтап бағалай
білуге, сөз қадірін терең ұғуға
тәрбиелеу;

Түрі: Жаңа білімді меңгерту.
Әдіс-тәсілі:
топтастыру,талдау,салыстыру, ой
қорыту.
Көрнекілігі: интерактивті тақта.
Сабақтың барысы.
I Ұйымдастыру. Оқушылармен
сәлемдесу,түгелдеу,сынып тазалығы.
Үй тапсырмасы бойынша
бұлтшалардағы тапсырмаларға жауап
беру.
II. Жаңа сабақ.
Мақал – мәтелдер – халық даналығының,
көрегендігінің айнасы тіл
байлығының алтын қазынасы. Мақал – мәтелдер -
өмір шындығының көрінісі,
халықтың кейінгі ұрпаққа қалдырған өсиеті, өмір
сүру әрекетінің ережесі.
«Сөздің көркі - мақал» деп тегін айтылмаған. Мақал –
мәтелдерді адам баласы
өзі айтайын деген оймен орайластырып орынды
қолданса, сөзі мірдің оғындай
өткір, көңілге қонымды көркем әрі бейнелі болады.
Мақал – мәтелдер аз сөзбен
терең мазмұнды бере алады
Халық даналығының Асыл сөз қазынасы(Алтын, кұміс,
айнасы гауһар, т.б. асылтастар, бағалы
(Бетің қисық болса, бұйымдар- мүліктік
айнаға қазына)
өкпелеме)

Мақал –
мәтелдер

Халықтың Өмір сүру ережесі (жолда
ұрпағына өсиеті жүру,
(әкенің балаға суда жүзу, қауіпсіздік
өсиеті) ережесі)
Мақал – халықтың өмірде алған
тәжірибесінің, ой - тұжырымының
қорытынды жиынтығы, айқын ойды үлгі -
өнеге, ақыл ретінде қысқа қайырып,
көркем бейнелеп жеткізетін халықтың дана,
нақыл сөзі.
Мақал – мәтелдер қосарлана айтылғанымен,
олар бір – біріне туыс болғанмен,
екеуінің өзара айырмашылықтары бар. Ол
айырмашылықтар мақал мен мәтелдің
ойды туйіндеу жағынан да, құрылымы
жағынан да байқалады. Мысалы:
«Тоқпағы күшті болса , киіз қазық жерге
кірер» деген мақалды алсақ, бұл мақал
екі жай сөйлемнен тұрады.
III Мақал-мәтелдерді одан әрі тереңірек меңгерту үшін сабақты « Жарыс
сұхбат» түрінде өткіземін. Ол төмендегідей.
1.Кім көп мақал-мәтел біледі? (әр алуан тақырыпта қамтылған)
2.Суреттерді көрсете отырып, мақал-мәтел айтып бер.(үй,мектеп,кітап, ұстаз)
3.Әңгіме,шағын мәтіндер жаздыру арқылы мақал-мәтелдермен ыңғайлы
аяқтау.
IV . Қызықты грамматика. Кім Мақалбай атай болғысы келеді?
Мақалбай атай болған бала халықтың мақал – мәтелдері нені үйретеді, немесе
неге уағыздайды дегенді түсіндіріп, төмендегі үлгі бойынша берілген
мақалдардың тақырыбын тауып жазуы керек те , өзі ойлап әр тақырыпқа
сәйкес
бір мақал айтып , жолдастарының мақал жайындағы сұрақтарына мүдірмей
жауап беруі шарт.
Осы шартты орындап шыққан бала «Мақалбай атай» атағын алады.
IV. Жаңа сабақты қорытындылау. Оқушыларды іздендіре отырып, кестені
толтыру
V.Үйге тапсырма
1- топ мақал мен мәтелді ажыратып,баған түрінде жазу (кестемен жұмыс).
2- топ құрамында сан есімі бар он мақал – мәтел жазу.
3- топ шағын әңгіме оқып, мәтіннің мазмұнына қарай мақал-мәтел жазу.
VI.Бағалау
Мақал Айырмашылығы Мәтел

Мақал тоқсан ауыз сөздің Мәтел ишара түрінде,
тобықтай түйінін білдереді, ой толымсыз түрінде
яғни жазылатын ой толық жазылады, мысалы
болады мәтелге қарағанда, Айласыз батыр
және бұл кейде өсиет, пікір
ретінде жазылады. алдырар.
Құрылымдық ерекшелігі

Мәтел мақалға қарағанда
Мақал екі жай сөйлемнен
ойды ақырына дейін
тұрады.Мұнан мақалдардың
көбіне екі бөлімнен тұратынын жеткізбей,топшылап,болжам
білеміз.оның үстіне мақалдарда ретінде түсіндіретін,сөйлем
ой тиянақты болады.Алдыңғы ой түрінде де,сөз тіркесі
екінші түйінді пікірдің шарты түрінде де келетін
түрінде келеді. Сонымен қатар фразеологиялық
мақалдарда бір-біріне қарама- бірлік.Мәтел құрылысы
қарсы ұғымдар мен нәрселерді ойды түйіндеу жағынан
салыстыру арқылы ой-пікірді
мақалдан өзгешерек.
айқындай түсу тәсілі басым
келеді.
Мәтелде тиянақты
тұжырым да болмайды.
Мақалдың мағынасын ашу
Жалғыз жүріп жол тапқанша, көппен бірге
адас.
Мағынасы: Жалғыз жүрiп ешкiм жол
таппайды. Мы: жалғыз киiк адасып жүрiп жол
тапса, үйiрiн iздейдi. Топтың аты – топ.
Жалғыздықтың аты – жалғыздық. Адасқан
жалғыз киiк жол тауып үйiрiне қосылса, аман
қалады. Әрине бiз киiк емеспiз, адамбыз.
Адамға жалғыз жүру – тозақтан үлкен азап.
Адам — табиғаттың ажырамас бөлігі. Сондықтан
халқымызда «Жер-Ана» деген егіз үғым қалыптаскан.
Жерді өз Анасындай, Анасын Күндей қастерлеу Ата
қостаған салтымыз. «Жер шоқтығы — Көкшетау», «Жер
жаннаты — Жетісу» деп, бабаларымыз туған жерге,
табиғатқа деген ыстық махаббатын білдірген.Сондай ақ
Қаз келсе, жаз келер,Қарға келсе, қатқақ келер.,яғни бұл
жерде мақалды өмір мен ұштастырып ,өмір адамға бірақ
рет беріліп қамшының сабындай қысқа өткінші кезең
дегенді білдіреді.Қыстағы қар — жерге ырыс,Жердегі
ылғал – елге ырыс.
Жауынмен жер көгереді,Батамен ел көгереді.
бұл жерде орман-тоғайларды сақтап, қоршаған ортаның,
өзен мен көлдердің ластанбауына ерекше мән берген.«Су
ішкен құдығыңа түкірме»«Бұлақ көрсең, көзін аш»деп,
жас ұрпақтың бойына табиғатты қорғаудың тәрбиесін
Пайдаланған
әдебиеттер:

1. Мырзатаева Б. Халықтық салт-дәстүрлердің бала
дамуына ықпалы. Ұлағат – 2002 №5 37 б.
2.Әбілова, Қ.Қалиева «Этнопедагогика оқулығы» Алматы
1990 жыл
3. Арғынбаев Х. Қазақ отбасы:/Қазақ отбасының кешегісі
мен бүгінгісі жайындағы ғылыми зерттеу еңбек/ Алматы:
Қайнар, 1996 – 286 б. 4. Ақбаев
Н. Ата салтыңды аяла: салт-дәстүрлері туралы таным.
Алматы: Ана тілі, 1998-159

Ұқсас жұмыстар

Халықтық педагогика

Сынып жетекшісінің қызметі

Сынып сағаты

Сынып жетекшісі қызметін ұйымдастыру

Сынып сағаттарын өткізу формалары

Халық тық педагогиканың тә рбиелік мә ні

Тәрбие сағатының үлгісі

Тәрбиенің түп төркіні – халықтық педагогика

Бала тәрбиесінде халықтық педагогиканың міндеттері мен бағыттары

Халық педагогикасы тәрбиені еңбек пен өнерге негіздей жүгізді

Пәндер