Сүмбіл (Hyacinthus): тарихы, морфологиясы және Қазақстандағы таралуы мен қолданылуы

ГИАЦИНТ

Орындаған: Досмағанбетова А. О

Тексерген: Джаманова Г. Е

Гиацинттің аталуы тарихы

(Ертеден өсімдіктер азық пен дәрілік шикізат ретінде ғана бағаланды. Навуходоносор патшасының бұйрығымен шөл далада салынған Семирамиданың аспалы бақтары ертеде әлемнің жеті кереметінің бірі болып саналған. Бұрыннан Ежелгі Грецияда өзіміз жақсы білетін гиацинт өсімдігін өсіреді. Ол грек тілінен аударғанда «жаңбыр гүлі» деген мағынаны береді. Грек аңызы бойынша, Гиацинт Спарта патшасының ұлы болған. Ол өте сұлу болғандықтан онымен құдайлар да достасты. Оңтүстік желдің құдайы Зефир мен Аполлон құдайы Гиацинтпен жиі күш пен ептілікке сайысты. Бір жолы Аполлон дискті бұлттардың дәл астына лақтырды, ал Зефир жеңілгісі келмей қатты үрледі, құлаған диск Гиацинтке ажалды жара әкелді. Қапаланған Аполлон спарта жігітінің қан тамшыларын таңдаулы гүлдер-гиацинттерге айналдырды.

Гиацинт (Hyacinthus) сипаттамалары

Түрі жабық гүлшөпті Өсімдік биіктігі (см) 30-50 см иіс болуы

иісі бар

Гүлдену уақыты қыс, көктем сабақтарының түрі тұрғызу Ол улы ретінде белгіліулы емес Гүл түскүрең, көктегі, көк, жұпаргүл, күлгін, қызғылт, сары, ақ жапырақ түстіжасыл нысаны жапырақтары тілі нысаны. Үй Өсімдіктер Hyacinthus өсіп келе жатқан

өсіру қиындық орташа қиындық дем алу кезең қазіргі

Сүмбіл (Hyacinthus) - лалагүлдер тұқымдасына жататын әдемі өсімдіктерінің бір туысы. Мұның жабайы түрлері Үндістанда, Сирияда, Кіші Азияда, Месопотамияда өседі. Сүмбілдің хошиісті гүлінен кейде эфир майы алынады. Сүмбіл желтоқсан-қаңтар айларында гүлдейді. Қазақстанда Жетісу (Жоңғар) және Іле Алатауларындағы, Батыс Тянь-Шаньдағы тасты жерлерде, өзен, бұлақтар жағалауларында, сарқырама астында өседі.

Гүлдеу мерзімі

Сүмбіл желтоқсан-қаңтар айларында гүлдейді. Мұның бағбандар өсіріп шығарған бірнеше сорттары бар, олар: шығыс сүмбіл, көрмелік сүмбіл, нәзік сүмбіл. сарқырама астында өсетін 1 түрі - шолпаншаш сүмбіл (А. capіllus venerіs) бар. Оның биіктігі 10 - 30 см. Қара түсті қабыршақпен қапталған тамыр сабағы төселмелі. Жапырақтары (вайя) жұқа, екі не үш-үштен бірігіп, қауырсын тәрізді тілімделген. Жапырақ сағағы жіңішке, қара қоңыр, жылтырап тұрады. Спора арқылы немесе тамырының кесіндісімен көбейеді, үш жолақты спорасы шілде - тамыз айларында жетіледі.

Шолпаншаш сүмбілді әсемдік өсімдік ретінде гүлзарларда өсіреді және дәрілік қасиеті бар, сондықтан медицинада тыныс жолдарын емдеуге пайдаланылады. Сүмбіл Ақсу - Жабағылы қорығында қорғауға алынған. Сирек кездесетін өсімдік ретінде Қазақстанның “Қызыл кітабына” енгізілген.

Сәндік ретінде қолданылуы

ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ:

1. Иващенко А. А., Қазақстанның қорықтары мен ұлттық бақтары, - Алматы: «Алматыкітап» ЖШС, 2006. - 284 бет, суретті.

2. Мухитдинов Н. М, Мамурова А. Т., Дәрілік өсімдіктер: оқулық. - Алматы: 2013. - 400 бет.

3. Иващенко А. А., Қазақстан өсімдіктер әлемінің асыл қазынасы: Қазақстан Қызыл кітап беттерінен / А. А. Иващенко. - Алматы: Алматы кітап ЖШС, 2006. - 128 бет, суретті.

4. Қалиұлы Б., Өсімдік атауларының орысша-қазақша сөздігі / Б. Қалиұлы. - Алматы : Ана тілі, 1993. - 104 бет.

5. Рычин Ю. В., Флора гигрофитов. Определитель по вегетативным признакам сосудистых растений водоёмов и влажных местообитаний центральной части европейской территории СССР/Под редакцией проф. В. В. Алёхина. /М. : Гос. изд-во «Советская наука», 1948. - 448 с.

6. С. А. Арыстанғалиев, Е. Р. Рамазанов. Қазақстан өсімдіктері/ - Алматы: «ҒЫЛЫМ» баспасы, 1997. - 288 бет.

Ұқсас жұмыстар

Сабынкөктер тұқымдасы: Норичник (Scrophularia) туысының морфологиясы, таралуы және қолданылуы

Пияз тұқымдастары мен сарымсақтың морфологиясы, таралуы және қолданылуы

Терек (Populus) туысы: түрлері, морфологиясы, таралуы және қолданылуы

Өрмекшілер (Araneae): морфологиясы, экологиясы, түрлері және Қазақстандағы таралуы

Астық тұқымдастар: морфологиясы, азықтық маңызы және Қазақстандағы таралуы

Сарғалдақтар тұқымдасы: морфологиясы, тұқымының химиялық құрамы және Қазақстандағы таралуы

Қашқаргүл тәрізділер (Asteraceae): морфологиясы, таралуы және шаруашылық-дәрілік маңызы; итошағанның сипаттамасы мен қолданылуы

Әлемдік және Қазақстандағы діндер: тарихы, бағыттары және таралуы

Протестантизмнің тарихы мен қағидалары: Мартин Лютер және әлем мен Қазақстандағы таралуы

Робототехниканың тарихы, дамуы және Қазақстандағы қолданылуы