Картоп қатерлі ісігі

Презентация қосу

КАРТОП ҚАТЕРЛІ ІСІГІ

Орындаған: Сейсембинова М.О
Тексерген:Сагандыков С.Н.
МАЗМҰНЫ

1. КАРТОПТЫҢ БИОЛОГИЯЛЫҚ ЖӘНЕ
МОРФОЛОГИЯЛЫҚ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
2. КАРТОПТЫҢ ӨСУ КЕЗЕҢДЕРІ
3. КАРТОПТЫҢ ҚАТЕРЛІ ІСІГІ АУРУЫ
4. ҚАТЕРЛІ ІСІК АУРУЫНЫҢ ДАМУ КЕЗЕҢІ
5. АУРУДЫҢ НЕГІЗГІ БЕЛГІЛЕРІ
6. ҚАТЕРЛІ ІСІК АУРУЫНЫҢ ТҮРЛЕРІ
7. КАРТОПТЫҢ ҚАТЕРЛІ ІСІК АУРУЫМЕН
КҮРЕСУ ШАРАЛАРЫ
Картоптың биологиялық ерекшеліктері.Картоп
қоңыржай климаттың өсімдігі және тұрақты мол
өнім темпера-турасы айтарлықтай жоғары емес орта
кіндік аудандарда алынады. Картоп өсу процестерін
топырақтың 7-8˚С-да ақырындатады, ал +25˚С-тан
жоғары температура өсімдіктерді әлсіретеді.
Түйнектер өсуін топырақтың температурасы 4-5˚С
болғанда бастайды, топырақтың температурасы
көтерілген сайын, оның өсу де артады. Топырақтың
қолайлы температурасы 18-20˚С болғанда, өскіндер
10-12 тәулікте көріне бастайды. Түйнектерді ң
белсенді өнуіне ең қолайлы топырақ температурасы
16-19˚С, бұл дегеніміз ауаның температурасы 21-
25˚С-қа сәйкес келеді. Түйнектердің өнуі
температура төмендеген сайын, тежеленеді, ал 2˚С
мүлдем тоқтайды. Топырақтың жоғары
температурасы өсімдіктерді әлсіретеді, ассимиляция
процесі баяулайды, ал 42˚СС-тан жо ғары
температура жер бетіндегі өсімдік массасының
өсуін тоқтатады. Картоптың сабағы мен жапырағы
төмен температураға да өте сезімтал, -1-1,5˚
суықтық- та және ауаның жоғары салыстырмалы
ылғалдылығында өсімдік қарайып кетеді және өліп
қалады. Өсімдіктің толық дамуына қажетті
биологиялық белсенді температура жиынтығы ерте
және ортадан ерте пісетін сорт үшін 1000-1400˚С,
орташа пісетіндерге 1400-1600˚С, ортадан кештеу
және кеш пісетін сорт үшін 1800-2000˚С.
Картоптың барлық өсу кезеңі шартты түрде 3 бөлімге (кезең) бөлінеді:
I кезең – көктеуден басталып гүлденуге дейін ( биомассалары өседі,
түйнектің өсімі шамалы);
II кезең – гүлденуден бастап пәлектерінің өсуі тоқтағанша, я ғни солуына
дейін;
III кезең – пәлектің өсуі тоқтайды, табиғилық солу. Түйнектердің өсуі
жалғасады, бірақ сондай II кезеңдегідей емес, баяу.
Картоптың қатерлі ісігі хитрид саңырауқұлағы Synchitrium endobioticum
тудырады. Карантинді ауру түрі болып табылады. Еуропа, А ҚШ, Канада,
Оңтүстік Америка, Оңтүстік Африка, Жапония, Беларусия, Украина, Балтық
теңізінің маңы, Ресей елдерінде тіркелген. Бұл ауру топырақта ылғал
мөлшері (60-80%) және температура (9-19°С) жо ғары деңгейде бол ған кезде
жақсы дамиды. Ауруға төзімділігі нашар сорттарды өсірген жағдайда
өнімділік көлемі 50% дейін төмендейді. Ауру әсіресе картопты
монокультуралы түрде өсірген жағдайда өршиді.
Аурудың даму кезеңі 10-12 тәулікке созылады, сондықтан
вегетациялық кезеңінде бірнеше ұрпақ беруі мүмкін.
Қалыпты қоздырғыштардан өзге 3 қоздырғыш түрі
анықталған (межгорская, раховская, буковинская), олар
ауруға төзімді сорттарды зақымдауға қабілетті. Еуропа
және жерорта теңізі елдерінде өсімдік қорғау ұйымдарында
қабылданған халықаралық номенклатура бойынша бұл
аурудың 20 астам қоздырғыштары тіркелген. Бұл инфекция
қыстық зооспорангий түрінде (цист) топырақта,
түйнектерде (30 жылға дейін) сақталады.
Ауруға шалдыққан өсімдіктің тамырынан
өзге бөліктерінің барлығы залалданады.
Бірақ егіс жағдайында тек түйнектері,
сабағы, тамыр мойыны залалданады,
түйнектері мен сабағы қатты залалданған
болса өсімдіктің жерүсті бөліктері
шірімейді және қалыпты көрінеді.
Аурудың алғашқы фазаларында әлсіз ісік
және залалданған ұлпаларының
түссізденуі байқалады. Кейіннен
көзшелердің жанынан ірі, етті, маржан
тәрізді, түсті капустаны еске салатын
өскіндер пайда болады, бұл ауру
қоздырғыштарын құрайтын – вегетативті
денеяғни бірклеткалы саңырау құлақ –
плазмодий, бұлпаренхималы өскін
жасушалар. Өскіндер өзінің көлеміне
байланысты әртүрлі болып келеді –
бұршақ тәрізді көлемнен түйнектің
мөлшеріне дейін үлкендікте болады,
алғашында олар ашық түсті, кейіннен
қоңырланып жұмсара бастайды, соңында
түйнектері тез арада шіріп, толық
жойылады.
Түйнектерде қатерлі ісіктің өзге де түрлері кездеседі: жапырақтәрізді
(көзшелі бүршіктерден тараған), таз қотыр немесе қына тәрізді (кәдімгі
таз қотыр тәрізді), кеңірдек тәрізді (құрғақшцлық жылдары кеңінен
тарайды, түйнектің сырты әжімді, жұмсақ және терең әжімді), кратер
тәрізді (түйнекте дөңгелек жиектері өткір, ортаңғы бөлігі ойықты
келеді). Түйнектердің сыртқы бөлігі зақымдалған жағдайда, түйнек
пайда болмайды, бірақ сыртқы бөліктерінде 4-5 қатарлы алқа тәрізді
өскіндер көбейеді.
Өсімдіктің жерасты бөліктері зақымдалған жағдайда ең алдымен
негізгі сабақтарында және бүйір бұтақшаларында және жапырақ
бетінде жасыл өскіндерпайда болады, жапырақтар залалданған
жағдайда ісініп, деформацияға ұшырайды, ал соңғы бөлігі
түгелдей өскінге айналып кетеді. Ауруды анықтаудың ең тиімді
мерзімі – өнімді жинау кезеңі.
Картоптың қатерлі ісігі ауруы ауру
жұқтырған түйнектер және залалданған
топырақ арқылы таралады. Бұл ауру түрі
тек түйнектермен ғана емес, ауру
қалдықтары таралған топыраққа
отырғызылған баданалар, тамыржемістер,
көшеттер арқылы таралады. Сонымен қатар
топырақ өңдейтін құралдар, адамдардың
аяқ киімдері, жануарлардың тұяқтары
арқылы да таралады. Кейде
саңырауқұлақтардың зооспорангийлері
бос сулар мен жаңбыр суларымен таралады.
Жанурларды залалданған шикі картоп
қалдықтарымен азықтандырған жағдайда
саңырауқұлақ споралары зооспорангий
түрінде жануардың ішек жолдары арқылы
өтіп, аурудың жаңа ошағын тудыруы
мүмкін. Карантинді шараларды дұрыс
сақталмаған жағдайда залалданған
жерлердің аумағы кеңіп, көп мөлшерде
өнімді төмендетіп жіберуі мүмкін.
Аурудың алдын –алу тәсілдерінің бірі қатерлі ісікке т өзімді картоп сорттарын өсіру
болып табылады. Таза сортты қатерлі ісікке төзімді сорттар топыра қты тек 5-6
жылдан кейін ғана бұл аурудан тазартуы мүмкін. Ісік ауруына т өзімділігі нашар
қоспалы картоптың сорттарын уақытында жою қажет. Қатерлі ісікке т өзімді мол
өнім бере алатын ерте пісетін картоп сорттары: Белорусский ерте пісетін,
Прискульский ерте пісетін, Сары ерте пісетін, Бородянский, Искра, Фаленский.
Орташадан ерте мезгілде пісетін сорттар: Детскосельский, Зорька, А қ Львовский ,
Смачный. Орташа пісетін: Огонек, Барановский, Гатчинский, Столовый 19. Ортадан
кеш пісетін: Вилия, Лошицкий, Сулев. Кеш пісетін: Кандидат, Павлинка, Темп. У
Картоптың қатерлі ісігі ауруы жеңіл анықталады. Барлы қ залалдан ған картоп
түйнектерін және топырақ үсті бөліктерін алдын- ала хлорлы әкпен,
формалинмен немесе керосинмен өңдеп тереңдігі 1м болатын ш ұңқыр ға
көму керек. Бұл ауруды жоюдың ең тиімді тәсілі өртеу керек. Заладанба ған
картоп түйнектерін тек азық- түлік үшін ғана пайдалану ға болады.
Топырақты қатерлі ісіктің зооспорангийлерінен құтылу үшін
минералды және органикалық тыңайтқыштарды пайдалану қажет.
Сонымен қатар картопты отырғызар алдында түйнектерді
залалсыздандыру үшін өсімдік қорғау шараларымен айналысатын
мамандарға жүгіну керек. Ол үшін 1 %-ной фундазол суспензиясымен
немесе 0,5% бенлейта (беномила) суспензиясымен түйнекті өңдеу керек.
Түйнектерді осы суспензияда жарты сағат ұстаған жағдайда картоптың
қатерлі ісік ауруын толық жоюға болады. Сонымен қатар бұл өңдеу
жұмыстары түйнектердің шығымын өсіріп, өсімдіктің басқа да
аурулармен зақымдану мүмкіншілігін төмендетеді. Және де бұл аурумен
күресудің химиялық әдістері де қарастырылған, бірақ ол тек өсімдік
карантині мамандарының бақылауымен ғана жүзеге асырылады.
Пайдаланылған әдебиеттер:

1. Ә.Т.Тәлімбаев, Г.А.Жармұхамедова,
Энтомология Қайнар 1994 жыл
2. А.К.Күрішбаев, Б.К. Ажбенов,
Первентивый подход решениипроблемы
нашнствия саранчи в Казахстане 2013год,
стр 55-58
НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА
РАХМЕТ!!!

Ұқсас жұмыстар

Картоп ісігі

Факторлардың экогенетикалық әсері

Рактың тағы бір алғашқы белгісі - теріде немесе кеуде тұсында үлкен без пайда болып, жараға айналуы

Қызанақ өсіру технологиясы. Қызанақ өсіру

Ісіктің түрлері

Қатерлі ісіктер. Қатерсіз ісіктер

Мезенхиманың қатерлі ісіктері

Жатыр мойны ісігі

Жатыр мойнының қатерлі ісігі кезіндегі мейіргерлік күтім

Дисфагия синдромы

Пәндер