Өлшеулердің кездейсоқ қателіктері

Презентация қосу

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
СЕМЕЙ ҚАЛАСЫНЫҢ ШӘКӘРІМ АТЫНДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ .

Өлшеулердің кездейсоқ
қателіктері

Орындаған:Қуаныш АсланГК-407
Тексерген: Мухаметов Е.М
Қандай болса да бір шаманың өлшеуі деп, оны салыстыру
бірлігі ретінде қабылданған басқа шамамен салыстыру
процесін айтады. Осының нәтижесінде өлшеудің нәтижесі
деп аталатын атаулы сан шығады. Кез келген геодезиялық
өлшеулер мынадай факторлар, яғни| өлшеу объектісі,
орындаушы аспап, өлшеу әдісі және сыртқы орта болғанда
және өзара әрекеттескен кезде жүзеге асырылады. Сыртқы
орта деп өлшеудің барлық жағдайларының жиынтығын:
жергілікті жердің бедері мен грунты, өсімдік жамылғысы,
температура, ауаның ылғалдылығы және тозаңдылығы, жа-
рықтылық, жел, бұлттылық және т. б. айтады. Осы
факторлардың өлшеу кезіндегі нақтылы мөлшері өлшеу
жағдайлары деп аталатынды айқындайды.
Кез келген өлшеулер жеке адамның, аспаптардың
және сыртқы ортаның әсерінен туатын қателіктер
салдарынан болатын қайсыбір формадағы
қателіктермен қатар жүреді. Жеке адамның
қателіктеріне өлшеу жүргізетін адамның сезім
мүшелерінің жетілмегендігі
• және адамның ерекшеліктері себепші болады.
Жеке адамның қателіктеріне, сонымен қатар санау
кезіндегі нивелир рейкасының сантиметрлік
шашкасын көз мөлшерімен он бөлікке бөлуде және
теодолиттің дүрбісін затқа нысаналауда жіберілетін
қателіктерді жатқызуға болады.
Өлшеулер
2-ге бөлінеді

Тікелей
Жанама

Анықталатын шаманы тікелей Өлшеулердің нәтижесі анықталатын
өлшеу нәтижесінде алатын шамамен математикалық тәуелділіктегі бір
болсақ, онда мұндай өлшеулер немесе бірнеше шамаларды тікелей өлшеу
тікелей өлшеулер деп аталады. нәтижесінен есептеу арқылы алынған
өлшеулерді жанама өлшеулер деп атайды.
Тікелей өлшеулерге сызықтың
ұзындығын өлшеуіш лентамен Жанама өлшеулердің мысалы ретінде
немесе бұрышты теодолитпен жергілікті жердегі сызықтың ұзындығын
жіптік қашықтық өлшеуішпен өлшеуді, қол
өлшеу жатады жетпейтін қашықтықтарды анықтауды және
салыстырмалы биіктікті тригонометриялық
нивелирлеу әдісімен табуды алуға болады.
Өлшеулер тағы да қажетті және
қосымша (артық) өлшеулерге бөлінеді
Берілген шаманы өлшеу кезінде
Берілген шаманы тікелей екі немесе одан да көбірек Сызықтың ұзындығын
немесе жанама өлшегенде бір нәтиже алуға мүмкіндік беретін екінші рет өлшеу, рейкадан
ғана нәтиже алуға өлшеулерді қосымша елшеулер алынған екінші есептеу және
мүмкіндік беретін деп атайды. Егер бір шама n рет
өлшенсе, осы өлшеулердің біреуі екінші базисті колданып
өлшеулерді қажетті есептеу қосымша (артык)
ғана қажетті өлшеу де, ал
өлшеулер деп атайды. калғандары (n-1) қосымша өлшеулерге жатады. Олар
Оларға жергілікті жердегі өлшеулер болып табылады. өлшеулерді тексеруге
сызықтың ұзындығын бір Мысалы, жергілікті жердегі мүмкіндік туғызады, ақтық
рет өлшеу, рейканың бір сызықтың ұзындығы тікелей нәтижелердің дәлдігін
жағынан ғана алынған және кері бағытта өлшенген, арттырады және өлшеулердің
есептеу және қол рейкадан есептеу қара және
қызыл жақтарынан алынған, қол нәтижелерінін дәлдігін
жетпейтін қашықтықты бағалау үшін қажет болады.
жетпейтін қашықтық екі тәуелсіз
бір базис арқылы анықтау базистер арқылы өлшенген
жатады
жағдайда олар қосымша
өлшеулер болады.
• Аспаптардың қателіктері •Сыртқы ортаның әсер
олардың жетілмегендігінен етуінен болған қателіктерге
және оларды дәл жөнге температураның әсерінен
салудың мумкіндігі болмауы
салдарынан туады. Осы өлшеуіш лентаның
қателіктерге болат өлшеуіш ұзындығының өзгеруі,
лентаның 20 м-лік нақтылы рейканың және нивелирдің
ұзындығына сәйкес желдің әсерінен шайқалуы,
еместігін, дүрбінің
коллимациялық қателігін, ылғалдылықтың әсерінен
рейка бойынша есептеу шашкалық нивелир
кезіндегі деңгей рейкаларының метрі
үлбіреуігінің шеттерінің ұзындығьның өзгеруі
кескіндерін сәйкес келтіруде
кететін жансақтықтардан жатады.
туатын қателіктерді
жатқызуға болады
      ҚАТЕЛІКТЕР ӘСЕР ЕТУ СИПАТЫ МЕН ҚАСИЕТТЕРІ ЖАҒЫНАН
    ӨРЕСКЕЛ, ЖҮЙЕЛІ ЖӘНЕ КЕЗДЕЙСОҚ БОЛЫП БӨЛІНЕДІ.

Өрескел қателіктерге өлшеулердің нақты бір жағдайларында, яғни
бақылаушының, аспаптың өлшеу методикасының кемшіліктерінен және
сыртқы ортаның әсерінен жіберілетін қатеден артық шамада жіберілген,
әрі мұндай шамада жіберуге мүлдем болмайтын қателіктер жатады.
Олар орындаушының өлшеу кезінде жіберген жансақтықтары мен
қателіктері салда-рынан пайда болады. Өрескел қателіктер, сонымен
қатар қолданылатын аспаптардын кемшіліктері, сыртқы ортаның әсері
және бақылаушыңың жеке қасиеттері нәтижесінде пайда болады. Олар
таңбасы мен шамасы жағынан тұрақты ңемесе кейбір заңдылық
бойынша өлшеулердің нәтижесіне кіруі мүмкін.

Жүйелі қателіктердің өлшеудің нәтижелеріне тиетін
әсері жұмыстардың жарамды методикасын колдану,
аспаптарды мұқият тексеру, тағы да өлшенген
шамаларға түзету еңгізу арқылы минимумге
жеткізіледі.

Кездейсоқ қателерге қолданылатын аспаптардың және
сезім мүшелерінің жетілмегендігі, сондай-ақ сыртқы
жағдайлардың өзгеруі салдарынан болмай қоймайтын
қателіктер жатады. Осы қателіктер таңбасы мен шамасы
жағынан тұрақты болмайды және оларды өлшеудің
нәтижесінен шығарып тастау
мүкін емес.
Өлшеу процесінде кездейсоқ
кателіктер болмай
қоймайды және оларды жою
мүмкін емес. Осы
қателіктердің қасиеттерін
зерттеу өлшеулер
нәтижелерінің дәлдігін
бағалау әдістерін талдап
жасауға және өлшенілетін
шаманың мүмкін болатын
мәнін анықтауға мүмкіндік
береді.
Өлшеу нәтижесінің
қателігі деп, өлшеу
нәтижесі мен өлшенген
шаманың шын мәнінің
айырымын айтады
δ=l–x
мұндағы l —өлшеу
нәтижесі.
Х өлшенген шаманың
шын мәні|
Шын мәні белгілі бір
шаманы бірдей дәлдікпен
бірнеше рет өлшесе, онда
өлшеулердің n нәтижесін
аламыз:l1,l2,l3,…,lп
Әрбір өлшеу кезіндегі
жіберілетін шын кездейсоқ
қателігі δ1 ,δ2 ,δ3 ,…, δп
болады.
Кездейсоқ қателердің үлестіру моделін қарапайым үлестіру көрсетеді.
қарапайым үлестірудің тығыздығы мынадай формуламен көрсетіледі:

Бұл жерде - орта квадратты ауытқу.

Бұл функциялық графикті Гаусс қисық сығы дейді және ол у өсіне симметриялы болады.
Өлшеу дәлдігі өлшеу шамасының шын шамаға қаншалықты жа қын екендігін
көрсетеді.
Бұндай жақындықты көрсету үшін орта квадратты ауыт қу қолданады.

.
Бұл жерде кездейсоқ қате.

Кездейсоқ қатенің математикалық күтуі нөлге тең болғандықтан, яғни
оны дисперсия

немесе

Бұл жерде - кездейсоқ қатенің тығыздығы. Тең ділдікті өлшеулерде
орта квадратты ауытқу тұрақты болады, яғни
Назарларыңызға
рахмет!

Ұқсас жұмыстар

Қателер теориясы

Өлшеу және өлшеу құралдарын жіктеу

Жанама өлшеулер

Өлшеу қателігі. Құрал шкаласының қателерін және жүйелік қателерді есепке алу. Қос қателікті бағалау

Мультипликативті қателік - шамасы өлшенетін шамаға пропорционал қателік

GPS – өлшеулерді пайдалану арқылы ірі масштабты түсірістердің түсіру негіздерін құру

GPS пен лимбті өлшеу кезінде су қоймаларындағы су деңгейінің ортометриялық биіктігінің қателіктерін зерттеу

Қателер теориясы, тең дәлдікті өлшеулер

Өлшеу қателігі - өлшенген шама нэтижесінің шын мәнінен ауытқуы

Өлшеу қателерінің теориясы

Пәндер