Карта номенклатурасы

Семей қаласының Шәкәрім атындағы

мемлекеттік университеті

Орындаған: Қуаныш Аслан

ГК-407

Топографиялық карталар шағын территорияларға жасалады, олар көптеген беттен тұрады. Картаның бетке бөлінуін жол сызық, ал беттің белгісін номенклатура деп атайды. Топографиялық карталардың әрбір беті трапеция болып табылады оған номенклатура беріледі. Карта бетінің номенклатурасы рамканың солтүстік қабырғасының үстінде орналасады. Картаның номенклатурасы негізінен 1:1000 000 масштабтағы карта құрады, оның рамкасының өлшемі бойлықта 6°, ал ендікте 4°. Осы масштаб бетінің номенклатурасы белдеуді білдіретін латын алфавитінің бас әрпінен және реттік нөмірін көрсететін цифралардан тұрады.

Парақтау дегеніміз карта беттерінің аумағының бөлінісі, номенклатура - беттерінің белгісі. Бастапқысы 1:1 000 000 карта масштабының парақтау және номенклатурасы. 1:1 000 000 картасы масштабы меридиандармен және параллельдермен шектелгендігі. Беттер 180° бойлықта меридианнан бастап шығысқа қарай есептелетін А-дан (экваторда) Z-қа дейін (полюста) белдеулердің атауы бойынша латын әліпбиінің әріптерімен белгіленгендігі, Гринвич меридианы 30 және 31 колонналар арасында жатуы. Ендігі 60° солтүстікке қарай орналасқан аумағы үшін 1:100 000 масштабы бетінде қосарластырылып құрылуы, меридиандардың жақындасуы оларды өте тар етіп жасауы. Карта беттерін 1:500 000 масштабынан 1:50 000 масштабына дейін парақтау 7 және 8-суретте келтіру. Карта беттерін 1:50 000 масштабынан 1:5 000 масштабына дейін алу. 1: 5 000 масштабының планы беттерін құру үшін 1:100 000 бетінің ауданын 256 бөлікке бөлу және белгілеу. 1:5 000 әрбір бетін 9 бөлікке бөліп, 1:2000 масштабындағы планды алу және беттерді белгілеу. 1:1 000 және 1: 500 аса ірі масштабтарының пландары 1:2 000 масштабы бетінен бастап кезекті бөлінісі.

Мысал ретінде N-36-54-Г-а карта бетінің номенклатурасының 1:1000 000 масштабтан бастап рет-ретімен құрастыруды қарастырамыз. 1:1000 000 масштабтағы карта беттерінің жол сызыққа бөлінуі және номенклатурасы 1- суретте берілген. N-36 бет 1:100 000 масштабтағы 144 бетке бөлінеді, олар 1, 2, 3 …, 144 цифрларымен белгіленеді. Осы масштабтың 54 нөмірлі бетінің номенклатурасы N-36-54 болады. 1:1 масштабтағы N-36-54 картасының беті 1:50 000 масштабтағы картаның бетіне 4 бетіне сәйкес келеді: олар А, Б, В және Г әріптерімен белгіленді. Осы масштабтың екінші номенклатурасы N-36-54-Г болады. Осы бетті 4-ке бөлуден 1:25000 масштабтағы картаның 4 бетін алады. Бұл беттер а, б, в, г әріптерімен белгіленеді. Осы масштабтағы картаның ең соңғы бетінің номенклатурасы N-36-54-Г-а болады.

1:5000 масштабтағы картаның номенклатурасының негізі болып, 1:1 масштабтағы картаның беті саналады, ал ол болса 1:5000 масштабтағы картаның 256 бетіне бөлінеді. 1:5000 масштабтағы картаның ең соңғы бетінің номенклатурасы N -41-60-(256) болады.

1:2000 масштабтағы картаның номенклатурасын алу үшін 1:5000 масштабтағы картаның беті 9 бөлікке бөлінеді. Оларды орыс алфавитінің кіші әріптерімен белгілейді. Сонымен 1:2000 масштабтағы картаның ақырғы бетінің номенклатурасы N -41-60-(256-и) болады. Топографиялық карталардың масштабына байланысты жеке беттерінің өлшемі туралы мәліметтер және номенклатура үлгілері кестеде берілген.

Мысал ретінде М-41-60-Б-Г карта бетінің номенклатурасының 1 : 1 масштабтан бастап рет-ретімен құрастыруды қарастырамыз.

М-41бет 1 : 1 масштабтағы 144 бетке бөлінеді, олар 1, 2, 3, . . . , 144цифрларымен белгіленеді. Осы масштабтың 60-нөмірлі бетінің номенклатурасы М-41-60 болады.

1 : 1 масштабтағы М-41-60 картасының бір беті 1 : 5 масштабтағы картаның 4 бетіне сәйкес келеді: олар А, Б, В және Г әріптерімен белгіленеді. Осы масштабтың екінші бетіннің номенклатурасы М-41-60-Б болады.

Осы бетті 4-ке бөлуден 1 :25000 масштабтағы картаның 4 бетін алады; бұл беттер а, б, в, г әріптерімен белгіленеді. Осы масштабта5ы картаның ең соңғы бетінің номенклатурсы М-41-60-Б-Г-4 болады.

1 : 5000 масштабтағы картаның номенклатурасының негізі болып

1: 1 масштабтағы картаның беті саналады, ал ол болса 1 :5000 масштабтағыкартаның ең соңғы бетінің номенклатурасы М-41-60 (256) болады.

1 : 2000 масштабтағы картаның номенклатурасын алу үшін 1 :5000 масштабтағы картаның беті 9 бөлікке бөлінеді; оларды орыс алфавитінің кіші әріптерімен белгілейді. Сонымен 1 : 2000 масштабтағы картаның ақырғы бетінің номенклатурасы М-41-60 (256-и) болады.