Этнопедагогика туралы ақпарат

СӨЖ

Семей қаласындағы

Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті

Орындаған: Нұрланқызы Гүлім

Топ: Е-413

Этнопедагогика - белгілі бір халықтың, тайпаның өзіне тән ерекшелігі бар дүниетанымдық, тәрбиелік мәдени мұрасы, халықтық ғылым болып табылады.

Г. Н. Волков педагогикалық әдебиеттерге тұңғыш рет «этнопедагогика» деген ұғымды енгізген. « Этнопедагогика халықтың жас ұрпақты тәрбиелеу тәжірибесі туралы, олардың педагогикалық көзқарастары туралы ғылым» дейді Г. Н. Волков.

1927 - 2010 жж

Ғылымда халық поэзиясын «Фольклор», ал оны зерттейтін ғылым саласын «Фольклористика» деп атайды. Неміс ғалымы И. Ф. Кнафльдің анықтауынша фольклор халық даналығы деген ұғымды білдіреді.

Фольклорды зертеу зерттеу әдісінде - халықтың мәдениеті, тұрмысы, салт-дәстүрі көрініс береді. Фольклор халықтың киім-кешек, құрал-жабдықтар, әдет-ғұрып, наным сенімдерін, сондай-ақ тұтастай көрекм өнерін атау үшін қолдану үшін қолданылады.

Фольклор шығармаларының ерекшелігі тәрбиелік қасиеті - ол қоғам дамуының әр түрлі сатысында, негізінде еңбек процесінде жасалатын болғандықтан, пессимизм дегенді білмейді. Оның бас кейіпкері көбіне мұрат - мақсаттарына жетіп отырады. Мұны фольклорға тән оптимизм дейміз. Қазақ фольклорында бала бағу, бала асырау, қыз ұзату, жаназалау бақсылық нанымға, діни әдет - ғұрыпқа байланысты туған салт өлеңдерді тұрмыс - салт жырлары деп атаймыз.

Фольклор шығармалыры мазмұнына қарай

Төрт түлік мал туралы

Үйлену жырлары

Бөбек жырлары

Жаназалау жырлары

Діни әдет - ғұрып тудырған жырлар

Үйлену жырлары

Бабаларымыз төрт түлікке ерекше көңіл бөлген. Әрі ас-ауқаты, әрі киімі, әрі көлігі, қымызы - ем, әрі жегжат-жұратымен жасайтын алыс-берісінің көзі, байлығы болғандықтан, қазақ үшін осы төрт түлік мал аса қымбатты дүние болғаны белгілі. Осы төрт түлікке арналған жұмбақ, мақал-мәтел, өлеңдері көптеп кездеседі.

Мысалы:

Дүниеде ақас бар бек жайлаған,

Жанына адам барса ойбайлаған.

Ақастың адам білер мінезі бар,

Мінгесіп екі бала той тойлаған.

Түйе және оның өркеші

Ақсақ қой түстен кейін маңырайды

Қой сүйеді баласын «қоңырым» деп

«Ештеңені білмейтін момыным!» деп.

Сиыр сүйеді баласын «торпағым» деп, «Қараңғыда баспаған қорқағым!» деп

Түйе сүйеді баласын «боташым» деп,

«Жаудыраған көзіңнен тоташым!» деп.

Ешкі сүйеді баласын «лағым» деп,

«Тастан тасқа секірген шұнағым!» деп.

Жылқы сүйеді баласын «құлыным» деп,

«Тұлпар болып жүгірер жұрыным!» деп.

Қазақ фольклоры - әдебиеттің бастауы бола тұра, өзіндік қасиеттерге де бай. Оның ұзақ тарихын баяндамастан бұрын, фольклордың мәні мен мағынасын ашып, оның теориялық мәселелерін сөз етіп алған жөн сияқты. Алдымен «фольклор» деген не, оның статусы қандай, теориялық негіздері мен жанрлық табиғаты қалай әрі неден көрінеді деген проблемаларды қарастырып, олардың фольклор қалайша және қандай жолдармен қарапайымдықтан көркем сөз өнеріне көтеріліп, бүгінгі заманға жеткен классикалық түріне айналуындағы рөлін көрсету - бұл еңбектің басты мақсаты

Салыстыру әдісі -танымның әмбебап логикалық тәсілі. Ол арқылы белгілі бір сипатты белгі бойынша зерттелетін нысанды‚ құбылыстарды салғастыру жолымен олардың теңдігі немесе айырмашылығы анықталады. Заттар салыстыру арқылы танылады.

Қазақ поэзиясының асқар шыңы Абай қалдырған шығармашылық дәстүрді жалғастыра отырып, өз жаңалықтарымен байытып өрнектеген Шәкәрім Құдайбердіұлының көркем мұрасы-әдебиетіміздің асыл қазынасы

Шәкәрім Құдайбердіұлымен Абай Құнанбаев шыгармайларының айырмашылғы мен ұқсастығы

Ұқсас өлеңдері:

Айырмашылығы

Абай мектебінен тағылым алып, оның жолын жалғастырған Шәкәрім өлеңдері ақын өлеңдерімен үндесіп жатады.

Шәкәрім: Адам үшін еңбегім, Өмірден барлық тергенім. Қалағанын қарап ал, Мұрам сол, жастар бергенім. Абай: Мен жазбаймын өлеңді ермек үшін, Жоқ-барды ертегіні термек үшін, Көкірегі сезімді, тілі орамды, Жаздым үлгі жастарға бермек үшін.

Екеуінің арасында айырмашылық жер мен көктей. Себебі екеуінің өмір сүрген замаңы екі түрлі.