Түймедақ гүлі

Презентация қосу

Түймедақ гүлі

Орындаған: Өкенова Ж.А
Группа: АГ-213
Тексерген: Джаманова Г.Е
Мазмұны

1. Түймедақ гүлінің
морфологиялық қасиеттері
2. Түймедақ гүлінің биологиялық
ерекшеліктері
3. Түймедақ гүлінің көбею жолдары
4. Түймедақ гүлінің кең тараған
түрлері
5. Түймедақ гүлінің емдік қасиеті
ТҮЙМЕДАҚ (MATRICАRIA) –
ОРТАСЫНДА САРЫ ДАҒЫ БАР АҚ
ТҮСТІ ГҮЛ. ӨСІМДІКТІҢ ТАБИҒАТТА
200-ГЕ ЖУЫҚ ТҮРІ БЕЛГІЛІ.
ТҮЙМЕДАҚТЫҢ САРЫ ТҮСІ ДЕ БАР,
ДЕГЕНМЕН, АҚ КҮЛТЕЛІ ТҮРІ КӨП
ТАРАЛҒАН. ТҮЙМЕДАҚТЫҢ
ТАБИҒИ ТҮРІ ДӘРІЛІК ҚАСИЕТІМЕН
ЖОҒАРЫ БАҒАЛАНАДЫ. ДЕГЕНМЕН,
КӨБІСІ ТҮЙМЕДАҚТЫҢ ПАЙДАСЫН
БІЛІП, ШИПАЛЫҚ МАҚСАТТА
ҚОЛДАНБАЙТЫНЫ ӨКІНІШТІ.
Түймедақ гүлі көгалдандыруда кеңінен қолданылатын көпжылдық
шөптесін өсімдік. Биіктігі 30-60 см аралығында болады. Гүлінің диаметрі 9
см-ге дейін жетеді. Дүние жүзіне таралған. Бақшаға еккен түймеда қ жаз бойы
молынан гүлдеп, ерекше көңіл күй сыйлайды. Өсімдіктің сұрыпталған
түрлерінің гүлі ірі болып келеді. Бойы аласа, гүлпарлы түрлері де бар.
Сұрыпталған түрлерінің гүлдеу мерзімі ұзағырақ болады. Сұрыпына қарай
маусымнан шілде айының соңына дейін гүлдейді. Алғашқы гүлдері сола
бастаған кезде гүлсидамын қырқып тастаса, жаздың соңына қарай қайтара
гүлдейді. Әрине, гүлі алғашқыдан сиректеу болады.
Түймедақ гүлі топырақ
талғамайды, дегенмен де молынан
гүлдеуі үшін топырағы құнарлы
болғаны дұрыс. Арам шөбін
жұлып, түбін қопсытып тұру
керек. Күнді жақсы көреді, бірақ
алакөлеңкеде ұзағырақ гүлдейді.
Сәуір айынан бастап, жауынды
күнді ескермегенде, күн ара
суғарып тұрған жөн.
Көбейтілуі Табиғаттағы түрлері
өздігінен тұқымы шашылып көбейеді.
Ал, көгалдандырудағы сұрыпталған
түрлерін көктемде түбін бөлу арқылы
көбейткен тиімді, әрі оңай. Көшеттің
арақашықтығы биіктігінің
жартысындай болу керек. Мысалы:
түймедақтың биіктігі 70 см болса,
арақашықтығы 35 см болғаны абзал.
Иіссіз түймедақ. M.Minodora L.
Өсімдіктің бойында, әсіресе
гүл шоғырларында эфир майы
болады. Ол 1,7%-ға дейінгі
мөлшерде кесдеседі.
Тұқымында 20%-ға дейін май
кездеседі. Гүл шоғырында
пиретрин (0,08-0,3) және соған
жақын жәндіктер үшін зиянды
заттар болады. Гүл шоғыры
корзинкаға жинақталған.
Қасиеті – түрлі ісіктерді
басады, нерв ұштарына әсер
етеді. Соған байланысты түрлі
қозбалы ауруларды жазады.
Ерте заманнан бері ресми және
халықтық медицинада іш
босату, жел кетіру және
асқазан мен ішек-қарынның
жұмыстарын реттеу үшін
пайдаланылады. Тер
шығарып, ыстықты азайтады.
Хош иісті түймедақ.M.
Matricarioides (Less)Porter. Дәрілік
түймедақ сияқты хош иісті.
Түтікті гүлі жасыл түсті.
Түймедақтың бұл түрі де
медицинада қолданылады.
Пайдаланылуы дәрілік
түймедақпен бірдей. Батыс Европа
халықтары бұл өсімдіктерді
ішектегі түрлі құрттарға қарсы
пайдаланады.
Иіссіз түймедақ. M.Minodora L. Бұл да
арам шөп ретінде жол бойында, үйлердің
айналасында кездеседі. Өсімдіктің бойында,
әсіресе гүл шоғырларында эфир майы
болады. Ол 1,7%-ға дейінгі мөлшерде
кесдеседі. Тұқымында 20%-ға дейін май
кездеседі. Гүл шоғырында пиретрин (0,08-
0,3) және соған жақын жәндіктер үшін
зиянды заттар болады. Сондықтан да бұл
өсімдік инсектицид ретінде
пайдаланылады.
Түймедақпен көптеген ауруды емдеуге болады. Түймедақ гүлі өт
жолына тас байлану, тұмау, бас ауруына қарсы ем.Өсімдіктен
алынған эфир майы жүйке жүйесін әлдендіріп, ми тамырларын
кеңітеді. Асқазан, ішек жолдарының жұмысын жақсартып, өтті
жүргізіп, тәбетті ашуға көмектеседі. Бұлшық еттің жұмыс қабілетін
арттырады. Сонымен қатар:
1) Суық тигенде екі шай қасық түймедақ гүлін 300 г суға қайнатып,
4 сағат бұқтырып тұнба жасау арқылы пайдалануға болады.
Тұнбаны ертелі-кеш астан бұрын ішу қажет.
2) Асқазан ауруына екі ас қасық гүл үгітіндісін бір стақан қайнап
тұрған суға салып, бір сағат жабық ыдыста бұқтырып алып ішу
көмектеседі.
3) Бел ауырса, түймедақ гүлін ұнтақтап тұзы жоқ сары май ға
араластырып белге жағуға болады.
4) Тер шығаратын дәрі ретінде бір стақан гүл үгітіндісін қайнап
тұрған суға салып, 40 минут бұқтырып алып қолданады. Т ұнбаны
сүзіп, ыстықтай ішкен дұрыс.
Пайдаланылған әдебиеттер

1. Кузнецова М.А. Использование растений в народной медицине.
М.: - Высшая школа., 1994.-243с.
2. Тонгур B.C. Биологические активные вещества. М.: -
Высш.школа, 1978. – 58с.
3. Гамерман А., Кадаев Г., Яценко А. Лекарственные растения
(растения - целители) М: Высшая школа, 1983.-400с.
4. Ә. Іскендіров.Қазақстанның дәрілік өсімдіктері - Алматы:
Қазақстан, 1982.– 188б.
5. Лекарственные растения: Справочник пособие /Н.И. Гринкевич,
И.А. 6. Баладина, В.А. Ермакова и др.; Под ред. Н.И. Гринкевич -
М.: Высшая школа, 1991. -398с.
7. Соколов С. Я., Замотаев И. П. Справочник - Лекарственные
растения (Фитотерапия) - Алматы: Казахстан, 1996.-416с.
НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА
РАХМЕТ!

Ұқсас жұмыстар

Бәйшешек гүлі

Топқа біріктіру

Гүлдің құрылысы және түрлері

Дәрілік түймедақ

Дәрілік өсімдіктердің морфологиялық белгілері

Өсімдіктердің ерекше қасиеттері

Ақжелкек

Ішекте асқорытудың бұзылуы

Әсемдік өсімдік мақсаттағы гулдер және оның түрлері

Дәрілік өсімдіктер жөнінде сабақтан

Пәндер