ӨНІМНІҢ ӨЗІНДІК ҚҰНЫН КАЛЬКУЛЯЦИЯЛАУДЫ ОҢТАЙЛАҢДЫРУ

Презентация қосу

ӨНІМНІҢ ӨЗІНДІК ҚҰНЫН
КАЛЬКУЛЯЦИЯЛАУДЫ ОҢТАЙЛАҢДЫРУ
МАҚСАТЫ
Өнімнің өзіндік құнын есептеу, өндірістің
зиянсыздығын анықтау арқылы кәсіпорын
қызметінің тиімділігін арттыру.
ЖОСПАР
1. Өнімнің өзіндің құнын
калькуляциялаудың ерекшеліктері
2. Өзіндік құнды анықтаудың әлімдік
тәжірибесі
3. Өндірістің зиянсыздығын талдау
• Өнімнің өзіндік құны – кәсіпорындардың
өнім өндіру мен өткізуге жұмсаған ағымдағы
ақшалай шығыны, яғни өнімді өндіру мен өткізу
(жұмыстарды орындау, қызметтерді көрсету)
үдерісінде пайдаланылатын табиғи ресурстардың,
шикізатты, материалдардың, отынның, энергияның,
негізгі капиталдың, еңбек ресурстарының, басқа да
шығындардың құндық бағасы.
• Калькуляция - өнімнің, атқарылған жұмыстар
мен көрсетілген қызметтердің бір өлшемге
есептелінген өзіндік кұны болып табылады.
• Өнімнің өзіндік құнының нақты (есеп беру)
калькуляциясы нақты шығындармен сипатталады.
Өнімнің өзіндік құнын калькуляциялауға әсер ететін негізгі
факторлар

- өндіріс типі

- өндірістің күрделілігі;

- шығарылатын өнімнің
номенклатурасы мен сипаты;

- өндіріс циклының ұзақтылығы;

- аяқталмаған өндірістің қолда бары,
құрамы және көлемі.
КАЛЬКУЛЯЦИЯ
ӘДІСТЕРІ

ҮРДІСПЕ-ҮРДІС
(ПРОЦЕСТІК) НОРМАТИВТІК

ТАПСЫРЫСТЫҚ ФУНКЦИОНАЛДЫ
Қ
Өнімнің (жұмыс, қызмет) өзіндік құнын
калькуляциялаудың үрдіспе – үрдіс әдісі

• Үрдіспе-үрдіс әдісі - калькуляциялаудың
қарапайым әдісі біртекті өнім шығаратын кәсіпорында
(су электр станциялары, кен, көмір, мұнай мен газ
өндіретін көсіпорындар) пайдаланылады.
• Бұл әдістің мәні бүкіл шығарылған өнімге кеткен
шығындарды есептеуден тұрады. Өнім бірлігінің
өзіндік құнын тікелей есептеу жолымен шы ғарады,
яғни шығын деңгейін өндірістің натуралды көлеміне
немесе шартты — натуралды көрсеткішіне жай б өлу
арқылы табады.
Тапсырыстық калькуляция
Тапсырыстық калькуляция
ерекшеліктері
Барлық
шығарылған
Уақыт
шығындар туралы
аралығындағы Тек бір ғана шотты
мәліметгерді
емес, аяқталған жүргізу,
шоғырландырып
әрбір партия "аяқталмаған
және оларды жеке
бойынша өндіріс" шотында
жұмыс тұрлері мен
шығындарды көрсетіледі.
дайын өнім
шоғырландыру;
партияларына
жатқызу;
Функционалды калькуляция
• Шығындарды есепке алудың және өнімнің өзіндік құнын
калькуляциялаудың бөлістік әдісі өнімді жаппай өндіретін
кәсіпорындарда қолданылады, онда бастапқы шикізат дайын өнімге дейін
рет-ретімен технологиялық өңдеуден өтеді.

мата тоқу былғары өндірісінде -
қара металлургияда — домен
кәсіпорындарында үш күлді, тері илеу және
пеші, болат балқыту,
қайта жасау — иіру, тоқу әрлеу
прокат;
және әрлеу саласы;
Нормативтік калькуляция
• Калькуляциялаудың нормативтік әдісі бойынша
жұмыстардың технологиялык және нормативтік
карталар жасаудан басталады. Ол карталарда
материалдардың, жалақының жұмсалуы және өнім
дайындауға қажетгі басқа да шығындар айқындалады.

• Нормативтік әдістің кезінде әрекет етіп тұрған норма мен
оның ауытқуы шығындар есебінде бөліп көрсетіледі.
Бұндай шектеулер өндірісті ұйымдастыру мен
технологиядағы кемшіліктерді дер кезінде жөндеуге,
ресурстардың тиімсіз пайдаланылуына жол бермеуге
септігін тигізеді.
Нормативтік калькуляция
Жаппай
Кіші өндіріспен
сериялық шұғылданатын
кәсіпорындар кәсіпорындар

Жекелеген
кәсіпорындар

Нормативтік әдісті
пайдаланушылар
Өзіндік құнды анықтаудың әлімдік тәжірибесі
«Стандарт - кост» жүйесі
• «Стандарт-кост» жүйесінің мәні - есепте тек болғанды
ғана көрсету емес, сондай – ақ болатынды да, на ғыз емес
лайықты мәселелерін ескереді және пайда болған немесе
орын алған ауытқуларды көрсетуді көздейді.

• Негізгі міндеті – ұйымның табыстарындағы ауытқулар
мен шығындардың есебі

• Мұнда ең бастысы - материалдардың бағасын аны қтау
қажет.
• Стандарт-кост жүесі өндіріс шығындарын жедел ба қылап
отырудың басты құралы.
Стандарттық калькуляция
«Стандарт - кост» жүйесі
Күтілетін шығындар
жөніндегі
ақпараттармен
қамтамасыз ету,

калькуляциялаумен оптималды
байланысты есептік «Стандарт - кост» бағаларды
жұмыстар жүйесінің белгілеуге
ықшамдалады. артықшылықтары мүмкіндік

ұйым табысын
төмендететін жағымсыз
ауытқуларды
анықтайды
Өзіндік құнды анықтаудың әлімдік
тәжірибесі
“Директ-костинг» жүйесі
•«Direct – Costing – System» - тікелей
шығындардың есеп жүйесі.
•Құндылығы - онда оның табыс пен
шығындардың және сатылған өнім
көлемнің деңгейі өзара байланысты екенін
көрнекті түрде баяндап береді.
өндірістік
шығындарды
тұрақты және
айнымалыға бөлу;

"Директ-костинг"
жүйесінің
ерекшеліктері
шектелген
табысты шығындар
есептеп бойынша
шығарудың өнімнің өзіндік
көпсатылығы. құнын
калькуляциялау;
Шығындарды тарату тәртібі үлгісінде
көрсетілгендей директ-костинг жүйесіндегі кірістік
есеп екі көрсеткіштен тұрады:

Өткізуден Ауыспалы Жалпы
түскен шығында (маржинал
табыс р дық) кіріс

Жалпы
Тұрақты
(маржинал Таза кіріс
шығындар
дық) кіріс
• Қазақстанда "директ-костинг" элементтері
көптеген ұйымда қолданыс таба бастады,
ал ол өзіндік құнды басқару мен бақылау
үшін екі бірдей тиімділікке жол ашты.
•
• Директ-костинг жүйесінде - шығындар
өзіндік құнды калькуляциялау
объектілеріне енгізілмейді, ал ол сатылған
өнімнен түсетін түсімнен шегеріледі.
Өндірістің
зиянсыздығын талдау
• Өндіріс қызметін жоспарлауда жиі
пайдаланылатын талдау

ШЫҒЫН КӨЛЕМ ПАЙДА

Залалсыздықты талдаудағы мақсат – ұйымның өндірістік
қызмет деңгейі (іскерлік белсенділігі) өзгергенде қаржылық
нәтижесінің қандай күйде болатынын белгілеу.
• Кестелік әдіс
• Маржиналдық табыс (жалпы
пайда);
• Математикалық (теңестіру әдісі);
(өлі)сәтті анықтау әдістері
Халықаралық тәжірибеде шиеленіскен
Өндірістің зиянсыздығын талдаудың
Математикалық әдісі

Өткізудің
Өнімді Жалпы Өнімді
осы
өткізуден сомадағы өткізуден
көлеміндег
түскен тұрақты түскен
і өзгермелі
түсім шығын таза табыс
шығын
Өндірістің зиянсыздығын талдаудың

Маржиналдық әдісі
Маржиналдық Тұрақты
табыс шығын

Өнім
Өнім Тұрақт
бірлігінің
бірлігіні ы
маржиналды
ң саны шығын
қ табысы
Өндірістің зиянсыздығын талдаудың

Маржиналдық әдісі
Тұрақты шығын
Залалсыздық
нүктесі Өнім бірлігінің
маржиналдық табысы
Өндірістің зиянсыздығын талдаудың

Кестелік әдісі
Өнімнің өзіндік құнын
калькуляциялауды оңтайлаңдыру
бойынша ұсыныстар

Кәсіпорынның салалық
ерекшеліктеріне көңіл бөлу;
Өнімнің ассортиментін есепке алу;
Ұйымның табыстылық көрсеткіштеріне
назар аудару.
Назарларыңызға
рахмет!

Ұқсас жұмыстар

Тапсырыс калькуляциялау ведомості

Өнімнің өзіндік құнын төмендету, пайда, рентабельділікті арттыру әдістері

Өнімді өндіру және өткізу шығындары туралы

Құнды құру тізбегін талдау

Бағаны қалыптастыру әдістері

Бағдарламалық қамтамасыз етуді жобалауға кіріспе

Ауыл шаруашылығы өнімін қайта өңдеу бойынша шығын есебі

Шығын қозғалысын талдау және өзіндік құн мен өндіріс шығындары бойынша жоспардың негізделуін бағалау

Өндіріс процесінде қолданылатын шығындарды азайту

Өзіндік құнды талдау міндеттері

Пәндер