Психолингвистиканың қысқаша тарихы және Қазақстандағы дамуы

Кәсіби қазақ тіліндегі психолингвистиканың қысқаша тарихы

Амантаева Ардақ ПХ-316

Психолингвистика (фр. linguistigue - лат. lingua - тіл) - психология мен лингвистиканың аралығындағы ғылым саласы. Ол сөйлеу процесін, оның мазмұны, коммуникативті рөлі, сөздің ойға қатысы тұрғысынан зерттейді. Бірінші рет Николай Пронкомен 1946 жылы қолданылды.

Психолингвистика тарихындағы шешуші теориялар бірі Сэпира болды - Уорфа гипотеза (лингвистикалық Салыстырмалық гипотеза) . Ол тілі мен ой қарым-қатынастарға Б. Л. Уорфа белсенді қызығушылық арқасында, бұл мәселе белсенді түрде ғылыми әлемдегі көтерді және оқыған айналды.

Тілін меңгеру дұрыс сөйлем өндіру қабілеті негізделген деп сенген американдық ғалымдар жұмыс, және, ең алдымен, Хомский, - психолингвистика екінші көзі.

Психолингвистиканың үшінші көзі Тіл және сөйлеу айналысатын психологтардың еңбектері болып табылады. Сөйлеу өндіріс процесін Выготский ұйымдастыру жұмыстары қызметінің кезеңдерін (мотивация- ойладым - ішкі сөз - іске асыру мотивация) дәйектілігі ретінде қарастырылады. Тұжырымдамасына Л. В. Щерба (сөйлеу және сөз түсіну де) лингвистикалық материалды болуын (мәтін), лингвистикалық жүйесі (лексика және грамматикалық) және тілдік қызметін постулировал. Отандық психолингвистика, ең алдымен, сөйлеу қызметінің теориясы ретінде құрылды.

Қазақстанда психолингвистикалық зерттеулер XX ғ. 60-жылдарынан бастап қолға алында. Бұл жердеМ. М. Мұқанов, А. А. Залевская, М. М. Копыленко, Б. С. Мучник т. б. еңбектерін атап өткен жөн. Бізде осы саладағы зерттеулер үш бағытта жүргізілді (екінші, бөгде тілді меңгеру; сөйлеудің пайда болуы мен оны түсіну; ойлау мен қарым-қатынастың арақатысы) . Бұл мәселелер "Ойлау мен қарым-қатынас" атты Бүкілодақтық симпозиумда (Алматы, 1973), "сөзбен ойдың механизмдері" атты (Целиноград, 1976) ғылыми конференцияларда талқыланды. Қазақстан психолингвистері (М. М. Мұқанов, Н. М. Құрманбаев, М. К. Қайырбаева, Ш. С. Баймешева т. б. қостілділік, оны меңгерумен түсіну, іштей сойлеу т. б. ) мәселелерін жан-жақты зерттеді.

Ұқсас жұмыстар

Психолингвистиканың тарихы, теориялық бағыттары және Қазақстандағы дамуы

Психолингвистиканың тарихы мен лексика-семантикалық өріс теориясының дамуы

Психолингвистиканың тарихы мен қазіргі зерттеу бағыттары

Психология ғылымының тарихы және Қазақстандағы дамуы

Волейбол: тарихы, ережелері және Қазақстандағы дамуы

Робототехниканың тарихы, дамуы және Қазақстандағы қолданылуы

Қазақстандағы нан өндірісінің тарихы мен қазіргі дамуы

Қазақстандағы математика: тарихы, дамуы және ғылыми институттары

Жеңіл атлетиканың тарихы, түрлері және Қазақстандағы дамуы

Адам анатомиясының тарихы және Қазақстандағы дамуы

Пәндер