Қабылдау

Презентация қосу

ы л да у
Қ а б

Орындаған:Теміржан.Д
Топ:П-407
Тексерген:Оспанова.Қ.Ш
Қабылдау

Қабылдау–ми
–ми қ абығғыны
қабы ыныңң ккүүрделі
рделі анализдік жәәне
анализдік ж синтездік өөызметіні
не синтездік ызметініңң ннәәтижесі.
тижесі.
Қ абылдаудың
Қабылдауды физиологиялыққ негізіне
ң физиологиялы негізіне бірнеше тітіркендіргіштердің
бірнеше тітіркендіргіштерді жиынтығғы
ң жиынты ы мен олардың
мен оларды ң
ққарым
арым –– ққатынасынада
атынасынада пайда пайда болатын
болатын уа уаққытша
ытша ж жүүйке
йке байланыстары жатады.Мұұны
байланыстары жатады.М ны И.П.
И.П. Павлов
Павлов
ққатынас
атынас рефлексі
рефлексі деп атағған.М
деп ата ан.Мәәселен,к
селен,көөру
ру анализаторында осындай қ
анализаторында осындай қатынас рефлексінің
атынас рефлексіні ң
жасалуы (( яяғғни
жасалуы тітіркендігіштердің
ни тітіркендігіштерді ң бір
бір –– бірімен
бірімен байланысы заттың
байланысы )) затты ң ттүүрі,т
рі,түүсі
сі ммөөлшеріне
лшеріне
ққарамай
арамай –– ааққ оныі
оныі ттұұллғғасын тануғғаа м
асын тану мүүмкіндік
мкіндік береді
береді ..

Қабылдау–т
–түүйсіктегідей
йсіктегідей бір анализатордың
бір анализаторды ң ғғана
ана ққызметі
ызметі емес,бірнеше анализаторлардың
емес,бірнеше анализаторларды ң
бірлесіп ққызмет
бірлесіп етуінің
ызмет етуіні ң ннәәтижесі.М
тижесі.Мәәселен,киноны
селен,киноны ккөөру
ру екі анализатордың
екі анализаторды (көөру,есту)
ң (к ру,есту) өөзара
зара
байланысып
байланысып ж жұұмыс
мыс істеуінен
істеуінен болады
болады ..
Қабылдау -
сыртқы дүниенің
сезім мүшелеріне
әсерінен туған
заттың тұтас
бейнесі.
Қабылдаудың негізгі
ерекшелігі:

ТҰТАСТЫЛЫҚ
ТҰТАҚТЫЛЫҚ
ТАҢДАМАЛЫЛЫҚ
АППЕРЦЕПЦИЯ
Қабылдаудың тұтастығы.

Қабылдау объектісі жеке қасиеттерден,
бөлшектерден тұрғанымен біз оларды бүтіндей
тұтас қабылдаймыз

Қабылдаудың тұрақтылығы.

Біз өзіміздің тәжірибемізге, білімімізге
байланысты заттар мен құбылыстарды тұрақты
түрде қабылдаймыз. Қабылдау кезінде
қабылданатын заттар мен құбылыстардың кейбір
белгілері,түрлері,формалары өзгерсе де біз оларды
бұрынғы қабылданған күйінде қабылдаймыз.
Қабылдаудың таңдамалылығы
Толып жатқан объектілердің ішінен біреуін іріктеуіміз (оны ң қасиетін, сапасын)
қабылдаудың таңдамалылыгы делінеді. Мәселен, кітап оқығанда ондағы бірер сөз қате
жазылған болса да байқамай оқып кете береміз. Егер кітапта "университет" деген соз
"унверситет" деп қате жазылса да, біз оны "университет" деп д ұрыс о қимыз. Кітап
оқығанда оның мазмұнына ерекше көңіл болінетіндіктен, м ұндай қателер к өзге т үспей
қалады. Ал жеке сөздерге, жеке әріптерге шұқшия көз салған жа ғдайда (м әселен,
корректорлар) текстің мазмұны ұғылмай, күңгірт қалып қоятын кездері болады.
Қабылдауда зейін аударып, талғаудың зор маңызы бар. Мүндай жағдайда объектінің назар
аударылған белгілерін, қасиеттерін, керек жа қтарын қабылдаймыз. Бізді ң назар
аударатынымыздың ішіндегі ең бастылары, қазірде істепжат қан әрекетімізге қажет
қызықтыратын, қажетімізге жарайтын нәрселер болып табылады.
Қабылдаудың таңдамалылыгы әр түрлі объективтік (объктілердің ерекшеліктеріне —
күші, қозгалысы, қарым-қатынасы т.б.) және субъективтік (адамның қабылданатын затқа
қызығуы, оны қажетсінуі, сол кездегі психикалық коңіл-күйі т.б.) себептерге де
байланысты болып келеді.
Апперцепция
Қабылдаудың адамның жалпы психикалық тұрмысы мен өткен
тәжірибесінің мазмұнына байланыстылы ғын апперцепция дейді.
Апперцепция тұрақты және уақытша болып екіге бөлінеді. Т үра қты
апперцепция адамның қызығуы мен мамандығы, білімі мен
дүниетанымына байланысты болып отырады. Мәселен, "т үбір" деген с өзді
эр адам түрліше қабылдауы мүмкін. Тіл маманы осы с өзді ести салысымен
сөздің түбірі жайлы айтқысы келеді. Ал ботаник болса, ш өпті ң т үбірін,
математик санның түбүрін айтып беретіндігі белгілі. Апперцепция затты
түрлі жағынан багалай алу, адамның оны өзінше талқылап, өзінше
қөзқарасын білдіре алуы. Апперцепцияның мол болуы білімділікке
байланысты. Білім адамның ойын тереңдетіп, оны ң мазм ұнын ке ңітіп қана
қоймайды, дүниені жан-жағынан терең түсіне білуге жа ғдай тугызады.
Адам есейген сайын оның білімі, тәжірибесі молая т үседі, д үниетанымы
қалыптасады. Бүл оның апперцепциясының өзгеруіне эсер етеді.
Балалардың оқу материалын жақсы қабылдай алуы оларды ң
апперцепциясына (яғни түсінік қорына) байланысты болып отырады.
Оқушыны жаңа сабаққа даярлау бүл, бір жағынан, оны ң апперцепциясын
тудырып отыру деген сөз.
Байқау және байқағыштық
Байқау дегеніміз – белгілі мақсат пен объектіні әдейілеп
қабылдау. Бірнәрсені мұқият байқау үшін біраз уақыт
бойында жүйелі түрде бір объектіні бөліп алып
қадағалаған дұрыс. Бұл – байқаудың негізгі шарттарының
бірі. А. Құнанбаев «Қан сонарда бүркітші шы ғады а ңға»
деген өлеңінде жақсы көрсеткен:
«Біреуі көк, біреуі – жер тағысы
Адам үшін батысып қызыл қанға.
Қар аппақ, бүркіт қара, түлкі қызыл
Ұқсайды қаса сұлу шомылғанға» -
«қар аппақ», «бүркіт қара», «түлкі қызыл» деген
тіркестерде кез келген адамға байқала бермейтін к өріністер
сөз болып отыр. Мұндай сөздерді осы нәрсені өте жетік
білетін адам ғана айта алады.
Кеңістікті қабылдау – заттар мен құбылыстардың
көлемін, тұрқын, түрін, аумағын, алыс –
жақындығын, тайыз – тереңдігін, бағыт – бағдарын
қабылдау деген сөз.
Кеңістікте орналасқан заттардың көлемін қабылдауду
екі көзбен көрудің (бинокулярлық көру) маңызы зор.
Ал бір көзбен көру (монокулярлық көру) тереңдік
жөнінде дәл мағлұмат бере алмайды.
Бинокулярлық қарауда екі көзге түсетін кескін
қосылып кетеді де, нәрсенің бедері айқын сезіліп, бір
ғана кескінге айналады.
Уақытты қабылдау да сыртқы дүниедегі заттар мен
құбылыстарда болатын өзгерістердің санаға «сер етіп
қалдыратын бейнесі. Уақыт – дүниедегі заттардың
өзгеріп, бір қалыптан екінші қалыпқа көшіп, ескі
заттардың жоғалып, олардың орнына жаңа заттардың
пайда болып отыру көрсеткіші.
Уақытты қабылдау бірнеше компоненттерден
тұрады. Соның бірі - уақыттың ритімі. Уақыттың
ритімі – құбылыстардың белгілі ырғақпен өтіп
жататын бір ізділігі. Уақыт темп арқылы
өлшенеді.Темп – құбылыстардың бір ізжілігінің,
тездігінің не бояулығының көрсеткіші.
Бақылауға арналған сұрақтар:

Белгілі мақсат пен объектіні әдейілеп қабылдау қалай аталады?
Дүниедегі заттардың өзгеріп, бір қалыптан екінші қалыпқа к өшіп, ескі заттарды ң
жоғалып, олардың орнына жаңа заттардың пайда болып отыру көрсеткіші?
Иллюзияларды адамның жүйке жүйесінің ауру ға шалды ғуына байланысты туатын
заттардың жалған, теріс бейнелері?
Көздің түрлі қашықтықағы заттарды көруге бейімделу қабілеттілігі?
Пайдаланған әдебиеттер тізімі:
Жарықбаев Қ. Психология (оқулық). Алматы, «Білім»,
1993 115-127бб.

Ұқсас жұмыстар

Кеңістікті қабылдау

Ауруханаларда емделушілерге қызмет көрсетуде – маңызды құрылымдық бөлімшелердің бірі болып саналатын қабылдау бөлімшесі

Қабылдау - сыртқы дүниенің сезім мүшелеріне әсерінен туған заттың тұтас бейнесі

Қабылдау бөлімінің медициналық құжаттары

Қабылдау қасиеттері

Шешім қабылдау үлгілері мен әдістері

Шешім қабылдау психологиясы

ҚАБЫЛДАУ ТАНЫМДЫҚ ПСИХИКАЛЫҚ ҮРДІС

Қабылдау бөлімі

Қабылдау және оның балалық кездегі дамуы

Пәндер