Иерархиялық, тораптық және реляциялық модельдер, олардың құрылым түрлері

Презентация қосу

ИЕРАРХИЯЛЫҚ, ТОРАПТЫҚ ЖӘНЕ
РЕЛЯЦИЯЛЫҚ МОДЕЛЬДЕР,
ОЛАРДЫҢ ҚҰРЫЛЫМ ТҮРЛЕРІ. 2.
РЕЛЯЦИЯЛЫҚ АЛГЕБРА МЕН
РЕЛЯЦИЯЛЫҚ ЕСЕПТЕУ.

Орындаған: Байғабылов Т.
Топ: ИС-403
Тексерген: Жаксыгулова Д.Д.
МӘЛІМЕТТЕР ҚОРЫНЫҢ ХРОНОЛОГИЯЛЫҚ ДАМУЫ
ИЕРАРХИЯЛЫҚ МОДЕЛЬ.
Иерархиялық модельде мәліметтер арасындағы
байланыстар реттелген граф (немесе б ұтақ) т үрінде
берілген.
Иерархиялық МҚ-ның құрылымын (сұлбасын)
сипаттау үшін кейбір программалау тілінде «б ұта қ»
мәліметтер типі қолданылады.
«Бұтақ» типі ПЛ/1 және Си программалау тілдеріні ң

«құрылым» атты мәліметтер типімен және Паскаль
тілінің «жазба» типімен ұқсас. Оларда типтердің бір-
біріне салынуына жол беріледі, олардың әрқайсысы
белгілі бір деңгейде орналасқан.
ИЕРАРХИЯЛЫҚ МОДЕЛЬДІҢ МӘЛІМЕТТЕР ҚОРЛАРЫ БҰТАҚ
ТҮРІНДЕГІ ҚҰРЫЛЫМЫ БАР НЫСАНДАРДЫ СИПАТТАУҒА ЫҢҒАЙЛЫ.
ЖЕЛІЛІК МОДЕЛЬ.
Желілік модельдерде мәліметтердің арасындағы өзара байланыстар
еркін граф түрінде болады, ондағы әрбір ұрпақтың екі және одан да
көп ата тегі болуы мүмкін.
Желілік модельдің мәліметтер қоры жазбалар жинағы мен
байланыстар жинағынан құралады. Байланыстардың жинағы
физикалық көрсеткіштері бар өрістен тұрады.
Осылайша, желілік МҚ сұлбасын сипаттау үшін типтердің екі тобы:
«жазба» және «байланыс» қолданылады. «Байланыс» типі «жазба»
типінің ата тегі және ұрпақ типтері үшін анықталады. «Байланыс»
типінің айнымалылары байланыстардың даналары болып табылады.
Желілік МҚ жазбалар жинағы мен сәйкес байланыстар жинағынан
тұрады. Байланыстарды қалыптастыруға ерекше шектеулер
қойылмайды. Егер иерархиялық құрылымдарда ұрпақ-жазбаның бір
ғана ата тегі –жазбасы болса, ал мәліметтердің желілік моделінде
ұрпақ-жазба ата тегі-жазбалардың (өгей ата-аналар) кез келген
санына ие бола алады.
РЕЛЯЦИЯЛЫҚ МОДЕЛЬ
Реляциялық модель - мәліметтердің
реляциялық моделін JBM
фирмасының қызметкері Эдгар Код
ұсынған және ол қатынас ұғымына
негізделеді.
Қатынас деп –картеж деп аталатын
элементтер жиынын айтады,
қатынасты бейнелеудің көрнекті
формасы екі өлшемді кесте болып
табылады.
РЕЛЯЦИЯЛЫҚ АЛГЕБРА
Реляциялық алгебра – бұл реляциялық кестелерді өңдеу
тілі. Реляциялық алгебра келесі амалдардан тұрады:
біріктіру;
қиылысу;
айыру;
көбейту;
таңдау;
проекцияны құру;
проекция;
қосу (жалғау);
бөлу;
меншіктеу.
Реляциялық есептеу.
Реляциялық есептеу, реляциялық алгебраға қарағанда, кестені бір сұраныстың көмегімен анықтайды. Реляциялық
есептеуде сұраныс келесі түрде беріледі:
{мақсаттық тізім: анықтаушы өрнек}
Мақсаттық тізім реляциялық есептеудегі сұраныстың шешімі болып табылатын кестенің атрибуттарын (бағандарын)
анықтайды.
Анықтаушы өрнек шешу кестесінің элементтері қанағаттандыруға тиіс болатын шарттарды береді. Фигуралы
жақшалар шешу кестесіндегі жолдардың көптігін білдіреді. Еркін түрдегі жолды белгілеу үшін латын алфавитінің кіші
әріптері қолданылады. Мысалы, «Орион» фирмасының сауда агенттерінің қайсысы Лондонда тұрады деген сұраныс
келесі түрде беріледі:
{r.Summ, r.Sname:=r IN Salespeople AND r.City=”London”}
Сұраныс нәтижесінде келесі кесте пайда болады.

Summ Sname
1001 Pal
1004 Smith

Бұл мысалда реляциялық есептеудің сұранысы реляциялық алгебраның келесі екі амалына – таңдау және проекцияны
құруға теңбе-тең болады. A=select(Salespeople: City=London), B=A[Summ, Sname]
Тұтастай алғанда жоғарыда көрсетілген мысалдар тәрізді сұраныстарды, жалғау және бөлу амалдарынан басқа,
реляциялық алгебраның амалдарымен орындауға болады. Реляциялық есептеуде қосу және бөлу амалдарына ұқсас
келетін әрекеттерді орындау үшін сәйкесінше бар болу кванторы мен жалпыға бірдей кванторы қолданылады.
Реляциялық есептеуде болмыс кванторы дегеніміз – бұл берілген шартты қанағаттандыратын ең болмағанда бір
жолдың болуын білдіретін өрнек. Егер де, мысалы, 1002 агентіне сұраныс жасаған клиенттерді атап шығу қажет
етілсе, онда келесідегідей сұраныс жасау қажет:
{r.Cname:=r IN Customers AND EXISTS s IN Orders (s.Cnum=r.Cnum and s.Snum=1002)}
Мұндай сұраныс реляциялық алгебраның қосу және проекцияны құру амалдары орындайтын әрекетті орындайды.
Sname
Lewe
Grass

A=Join (Customers Orders: Customers.Cnum=Orders. Cnum and Orders.snum=1002)
B=[Cname]
Реляциялық есептеудегі жалпыға бірдей кванторы – бұл белгілі типтегі әрбір жолда қолданылатын шартты білдіретін
өрнек. Мысалы, әрбір клиенттен қай агент тапсырыс алды? Сұраныс келесі түрде болады.

{r.Snum, r.Sname: r IN Salespeople AND s IN Orders AND THERE EXISTS c IN Customers (r.Snum = s.Snum) AND (c.Cnum =
s.Cnum)}
Реляциялық есептеу – қалай қол жеткізуге болатынын емес, нені орындау қажет екендігін тұжырымдауға мүмкіндік
НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА
РАХМЕТ!

Ұқсас жұмыстар

Microsoft Office Excel

Microsoft Acces

Деректер базасының архитектурасы

Мәліметтер қорының басқа да моделі

Мәліметтер қорының басқа да модельдері

Мәліметтер қорының басқа да модельде

Мәліметтер қоры және оның модельдері

Деректердің иерархиялық моделі

Мәліметтер қорымен жұмыс

Мәліметтер қоры және модельдері (структуралары)

Пәндер