Егістік ярутка (Thlaspi): биологиясы, көбеюі, таралуы және қолданылуы

Егістік ярутка

Жоспар

Биологиялық сипаттамасы

Жеміс салуы, көбеюі

Таралу аймағы

Қолданылуы

Биологиялық сипаттамасы

Егістік ярутка (латын тілінен Thlaspі) - орамжапырақ тұқымдасына жататын бір және көп жылдық өсімдіктер туысы. Биіктігі 20 - 85 см, сабағы тік, ұшына қарай бұтақтанып келеді.

Жай жапырағы түксіз, өркенге кезектесіп орналасады.

Гүлдері шашақ гүлшоғырына жиналған. Жеке гүлінде 4 тостағанша жапырақша, ақ немесе қызғылт 4 күлте, 6 аталық (2-уі қысқа, 4-уі ұзын), аналығы біріккен 2 жеміс жапырақшасынан тұрады.

Жеміс салуы, көбеюі

Сәуірден тамызға дейін гүлдеп, жеміс салады. Тұқымынан көбейеді.

Жемісі - екі ұялы бұршаққынша, жемісінің екі жағында (қырында) желмен таралуға бейімделген жұқа өсінді қанатшасы болады. Өсімдік аты соған байланысты аталған. Жемісі көп тұқымды (10 мыңға дейін) .

Таралуы

Негізінен Солтүстік жарты шардың қоңыржай белдеулері мен Оңтүстік Америкада кездесетін 60-қа жуық түрі белгілі. Қазақстанныңбарлық аймақтарының орманды, далалы жерлерінде, таудың тастақты беткейлерінде, шалғындықта, орман шетінде, өзен аңғарында, бұталардың арасында, альпі белдеуінде, бақша мен егістік арасында арамшөп ретінде 5 түрі өседі. Соның ішінде жиі кездесетін дала Қанатжемісі (Thlaspі arvense) .

Қолданылуы

Қанатжеміс - улы өсімдік, себебі оның құрамында эфирлі-қышалы майға ыдырайтын глюкозид болады. Сондықтан бұл өсімдікті мал жесе, мал сүтінен сарымсақтың иісіндей жағымсыз иіс шығады. Өсімдіктен алынған шырынды медицинада дәрі жасау үшін пайдаланады.